منبع: دیپلمات
نویسنده: سانجی کومار
برگردان: حمید مهدوی
وقتی سال گذشته امان‌الله را در کابل دیدم، برای پایان دادن به فعالیت‌های اقتصادی‌اش در افغانستان و نقل مکان به هند یا کانادا برنامه‌ریزی می‌کرد. او که قبلا یکی از دوخانه‌اش را فروخته بود، دنبال مشتری برای خانه‌ی دومش می‌گشت. او که نسبت به آینده‌ی کشور زادگاهش نگران بود، مانند برخی از دوستانش می‌خواست در کشور سومی پناهنده شود.
حدود یک سال بعد، وقتی او را دوباره در کابل دیدم، برایم شگفت‌انگیز بود. امان‌الله که مصروف زدودن گرد میوه‌های خشک مغازه‌اش در شهرنو کابل بود، چهره‌ی متفاوت‌تری داشت و نگرانی‌ها و افسردگی‌هایش فرار کرده بودند و آن روز اعتماد به‌نفس و مزاج جدیدی در او به مشاهده می‌رسید.
وقتی دو روز قبل از انتخابات 5 آپریل این مغازه‌دار 31 ساله را در کابل دیدم، گفت: «می‌دانم که از دیدن دوباره‌ی من در کابل شگفت‌زده، یا بهتر بگویم، شوکه شده‌ای. من خودم نیز باور نمی‌کنم که هنوز درکابل هستم. اوضاع در این‌جا تغییر کرده است». وی در ادامه‌ی گفته‌هایش پرسید: «یک نوع حس فراگیر جدید در کشور را احساس نمی‌کنی؟» او تنها کسی نیست که امروزه این احساس را اظهار می‌کند، احساسی که ممکن در این کشور جنگ‌زده بی‌سابقه باشد.
حمید و آمنه زنش، بعد از سه سال زندگی در هند، در ماه فبروری سال جاری به کابل برگشتند و شغل حرفه‌ای‌شان را در این‌جا از سر گرفتند. پیش از رفتن آن‌ها به هند، فعالیت‌های آمنه در حمایت از حقوق زنان باعث شده بود تا بنیادگراها او را تهدید کنند. در سال 2010، او از یک حمله‌ی طالبان جان به سلامت برد، اما مجبور شد با شوهرش به دهلی جدید فرار کند. آمنه به جای زندگی در پنهان‌گاه، تصمیم گرفت به کشورش برگردد و زندگی‌شان را با هم قسمت کنند.
آمنه گفت: «شما می‌دانید که کشوری که من در سال 2010 آن را ترک کردم و کشوری که من در سال 2014 به آن برگشتم، متفاوت اند. چهار سال پیش، مردم دلواپس آینده‌ی کشور بودند. آن‌ها نسبت به خروج قریب‌الوقوع نیروهای بین‌المللی از افغانستان نگران بودند. نگران بودیم که کشور در هرج و مرج‌های دهه‌ی 1990 فرو‌خواهد رفت. فشار برگشت احتمالی طالبان وجود داشت. اما اکنون وضع متفاوت است. انتخابات امید تازه‌ای بخشیده است».
آمنه ادامه می‌دهد: «در سه ماه گذشته من در این‌جا صرف آب‌وهوا را تجربه می‌کردم، اما پس از انتخابات تصمیمم ماندنم در کشور، قوی‌تر شده است. احساس می‌کنم بیش‌تر از گذشته اعتماد به‌نفس دارم، با وجودی که برخی از شک و تردیدها هنوز پابرجا اند».
اگر به افغانستان سفر کنید، این احساس تغییر را در همه‌جا می‌بینید. حقیقت مشارکت بسیار بالای رای‌دهند‌گان در انتخابات، آرمان مردم افغانستان در راستای تغییر گفتمان در کشور‌شان را نشان می‌دهد. با وجود تهدیدهای طالبان، حدود 60 درصد رای دهند‌گان افغانستان در انتخابات شرکت کردند.
حمید، روزنامه‌نگاری که با یکی از ایستگاه‌های رادیویی در هرات کار می‌کند، گفت: «چه مدت باید در ترس از طالبان زیست؟ خشونت و بلاتکلیفی برای افغانستان سنگین تمام شده است. نسل جدیدی که با دنیای خارج آشنا اند، می‌خواهد کشور‌شان را آن‌گونه ببینند. آن‌ها می‌خواهند به کشور‌شان افتخار کنند».
معصومه که در بامیان با گردشگران همکاری می‌کند، احساس مشابهی دارد. این فارغ‌التحصیل 22 ساله، در زمینه‌ی کمک به گردشگران آموزش حرفه‌ای دیده است و می‌خواهد با نشان دادن شگفتی‌های بامیان به بازدید کنند‌گان، تأمین معیشت کند.
معصومه می‌گوید: «شما می‌دانید که سه ساعت در صف ایستادم تا رای بدهم. رای من، هم رایی برای تغییر است و هم رایی برای مخالفت با طالبان. بامیان به صنعت دیگری نیاز ندارد، گردش‌گری به تنهایی برای شگوفایی این منطقه کافیست. برای این کار، صلح الزامی است و امیدوارم که رییس جمهور جدید آغازگر عصر نوینی در افغانستان باشد».
عبدالله که سال گذشته از ایران به بامیان برگشت و هوتلی را راه‌اندازی کرد، احساس مشابهی دارد: «افغانستان باید با انتخابات به عنوان یک کشور با اعتماد به‌نفس، روی پای خود بایستد. با وجود تهدیدهایی از سوی طالبان، می‌خواهیم انزجار خود از این گروه قرون وسطایی ابراز کنیم. گروهی که کشور را ویران کرد و این ملت فوق‌العاده را بدنام کرد».
احتیاط
با این حال، ناظران افغانستان محتاط اند. گمان‌ها بر‌این اند که تغییر در نگرش مردم افغانستان قابل توجه بوده است، اما عدم اطمینان همچنان وجود دارد. مارتین بیجلرت، از شبکه‌ی تحلیل‌گران افغانستان گفت: «من فکر می‌کنم چیزی که در افغانستان اتفاق افتاد، قابل توجه است، اما اساسا این مشکلات پیش‌روی کشور را حل نمی‌کند. باید منتظر ماند و دید که بعد از به پایان رسیدن روند انتخابات چه اتفاق خواهد افتاد». وی در ادامه اضافه کرد: «تصور سکوت طالبان پس از انتخابات، مشکل است. احتمالا آن‌ها تلاش می‌کنند بفهمند که به وضع موجود چگونه پاسخ دهند».
در واقع، پس از انتخابات، آرامش نسبی در فعالیت‌های مخالفان مسلح دولت به مشاهده می‌رسد. شکی نیست که تدابیر امنیتی قوی‌تر شده‌اند، اما تحلیل‌گران به تغییر نگرش عمومی نسبت به طالبان نیز اشاره دارند. یک مقام ارشد حکومت افغانستان که نخواست نامش افشا شود، به دیپلمات گفت: «این حقیقت که در جنوب افغانستان، جایی که پایگاه طالبان محسوب می‌شود، رای دهند‌گان با وجود تهدیدات طالبان با شور و شوق در انتخابات شرکت کردند، نشان می‌دهد که گروه‌های افراط‌گرا نسبت به منزوی شدن در خاک خود‌شان نگرانند. پس آن‌ها در مورد استراتژی‌شان تجدید نظر می‌کنند».
سجاد اوریا، یکی از ویراستاران برجسته‌ی روزنامه‌ی انگلیسی افغانستان اوت‌لوک می‌گوید: «زمان تغییر کرده است. مردم افغانستان از رسانه‌های اجتماعی آگاه اند و در آن‌جا فعالیت دارند و اطلاعات را نشر می‌کنند. تلویزیون تقریبا به تک تک خانه‌ها رسیده است و مناظره‌های سیاسی مردم را مطلع می‌سازند. در این عصر جدید، نمی‌توان با مفکوره‌ی ساده‌ی قرون وسطایی ادامه داد».