د هیواد په سویل ارزګان ولایت کې یو شمیر هغو کسانو چې د وروستۍ یوې لسیزې راهیسې یې د خپلو اقتصادي اړتیاوو پوره کولو په موخه دغلته د شاتو مچیو روزنې ته مخه کړې وایي، چې د وچکالۍ او ناروغیو له کبله یې نږدې ټول فارمونه له منځته تللي او هیڅ نه دي ورپاتې.
د ارزګان په مرکز ترينکوټ کې د موسی کلیم په نوم يو تن زردار یا د شاتو د مچیو فارم لرونکی وايي، چې د شاتو د مچیو په فارم کې یې ۱۶ صندوقونه درلودل چې اوس یوازې ۲ پاتې دي او نورې ټولې مچې یې یو ډول ناروغۍ له منځه وړي دي.
نوموړی زیاتوي، چې نه يوازې ناروغۍ او وچکالۍ یې د شاتو مچۍ له منځه وړي بلکې يو شمير کوچني حشرات هم د دې لامل شوي چې مچۍ له منځه یوسي.
کلیم چې د خپلې کورنۍ د اړتیا پوره کولو یوازینۍ سرچینه همدغه د شاتو مچیو فارم ګڼي د طالبانو له سرپرست حکومت څخه غوښتنه کوي چې دې برخه کې ورسره مرسته وکړي.
هغه وويل: «د شاتو يو کيلو په ۴۵۰ افغانۍ پلور کيدل موږ به د کال دوه موسمه کې شات راټولول چې په هر موسم کې به مو د دغه ۱۶ صندوقونو څخه ۱۰۰ کيلو شات ترلاسه کول، خو يو ډول حشره او وچکالي د دې لامل شول چې زما ټولې د شاتو مچۍ له منځه يوسي او هيڅ نه دي راپاتې.»
دغه ولایت کې يو بل فارم لرونکی رحيم الله چې د تېرې یوې لسیزې راهیسې په خپل فارم کې د شاتو د مچیو په روزنه بوخت دی ورته ادعا کوي او وایي، چې ټول د شاتو فارم يې حشراتو له منځه وړی او اوس مهال يوازې تش صندقونه ورپاتې دي.
هغه هم وايي چې د خپلې ۸ کسيزي کورنۍ پالنه او روزنه يې په همدغه فارم کول.
هغه چې د خپلې اته کسیزې کورنۍ پالنه له همدې ځایه کوله د طالبانو له حکومت غوښتنه کوي چې د فارم په جوړيدو کې دې ورسره مرسته وکړي.
رحیم الله وویل: «ځينې ناروغۍ او طبیعي افتونه وو چې زموږ د شاتو مچيو مخه يې ونيوله او موږ ته يې زيات تاوان ورساوه، زموږ فارم يې تخریب کړ، که داځل زموږ دغه صندوقونه راته ډک شي، انشاءالله بیا به له موږ څخه زیانمن نه شي.»
ورته مهال ارزګان کې د طالبانو د کرنې او مالدارۍ رياست د مطبوعاتو د برخې مسوولين هم منې چې په دې ورستيو کې دغلته د شاتو د مچيو فارمونه له منځه تللي دي.
د کرنې رياست لپاره د طالبانو مطبوعاتي مسوول عبدالمنان فاروقي وايي، چې دامهال دوی په ټول ولايت کې ۳۰ د شاتو لوی فارمونه لري او په خبره يې چې په راتلونکي کلونو کې پلان لري ترڅو هغو کسانو ته بیا ځل فارمونه جوړ کړي چې د ناروغیو او وچکالیو له کبله له منځه تللي دي.
هغه وايي، د هوا تغير او د فارم لرونکو نه پوهاوی د دې لامل شوي چې د شاتو فارمونه له منځه ولاړ شي.
دغه راز د کرنې اومالدارۍ د برخې کارپوه صفي الله افغان بیا وایي، چې دامهال هیواد کې د خلکو اقتصادي وضعیت خراب شوی او زیاتوي چې د طالبانو حکومت باید خلکو ته د کرنۍ او مالدارۍ برخه د کار زمینه برابره کړي.
نوموړی د طالبانو له حکومت غوښتنه کوي چې په ارزګان ولايت کې دې خلکو ته په زياته اندازه د شاتو فارمونه جوړ کړي ترڅو توليد زیاد او د خلکو اقتصاد ورسره پرمختګ وکړي.
هغه زیاته کړه، چې په افغانستان او نړۍ کې زياتو شاتو ته اړتيا ده او خلک کولای شي چې په ډير کم لګښت سره زیاد عاید ترلاسه کړي.
شات یا ګبین مقوي خواړه دي او رنګارنګ قندونه، پروټین، پوتاشیم، سوډیم، اوسپنه او بېلابېل ویټامینونه لري، چې دامهال د نړۍ د شاتو ستر صادروونکي هیوادونه چین، ترکیه، آرجنټاین، ایران، د امریکا متحده ایالات، اوکراین، روسیه او هند دي.