علی‌شیر شهیر
«فرهنگ سنتی، برداشت‌های دینی و مشارکت سیاسی زنان در افغانستان» نام نشست علمی‌ای بود که پنج‌شنبه هفته‌ی پیش در کابل برگزار شد. در این نشست، رییس کمیسون مستقل حقوق بشر، وزیر حج و اوقاف و هم‌چنان برخی از استادان دانشگاه شرکت کرده بودند تا روی چالش‌های پیشرفت زنان در افغانستان بحث کرده و راه‌هایی را برای بیرون‌رفت از آن پیش‌نهاد کنند.
دکتر عبدالقیوم سجادی، استاد دانشگاه و عضو مجلس گفت، فرهنگ سنتی، زنجیری است که هنوز پای پیشرفت زنان افغانستان را بسته نگه‌داشته است. این فرهنگِ مشارکت‌ستیز و زن‌ستیز است که در آن افراد به جای این‌که شهروند باشند، تبعه اند. او افزود که در فرهنگ سنتی به جای عقل‌گرایی، تقدیرگرایی، به جای حقوق شهروندی، نگاه‌های نژادی و قومی و به جای تخصص‌گرایی، نسب‌گرایی جا دارد. آقای سجادی می‌گوید که در چنین فرهنگی، ریش‌سفید‌سالاری و مرد‌گرایی، حاکم جامعه است و به زن به عنوان یک ابزار نگریسته می‌شود.
فیض‌محمد عثمانی، وزیر ارشاد، حج و اوقاف با ابراز تأسف گفت که متأسفانه علمای دین در افغانستان نتوانسته دین را طوری که هست برای مردم بشناسانند. این عالمان تصویر غلطی از دین برای مردم ترسیم کرده‌اند. آقای عثمانی با اشاره به این حدیث که «دین ما به اندازه‌ی ابریشم نرم و به اندازه‌ی سنگ سخت است» گفت که دین در همه‌ی زمان‌ها انعطاف‌پذیر است و طبق زمان، آیه‌های آن تفسیر می‌شوند. آقای عثمانی افزود، کسانی که مشارکت زنان را در امور اجتماعی و سایر بخش‌ها حرام می‌دانند، منزلت دین اسلام را زیر سوال می‌برند.
دکتر سیما سمر، رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان به این باور است که فرهنگ سنتی در افغانستان، برخاسته از ذهن تعدادی افراد زورمند است. او می‌گوید، این افرادِ بانفوذ، قانون‌هایی را به عنوان رسم یا فرهنگ افغانی وضع کرده‌اند تا از آن به نفع خود استفاده کنند و هم‌چنان تعدادی از عالمان اصل‌های دین اسلام را یا به خاطر سواد ناکافی‌شان، یا بخاطر منفعت شخصی‌شان برای مردم غلط تحلیل کرده‌اند و دین را زنجیری ساخته‌اند برای ممانعت از پیشرفت زنان.
راههای عبور از بحران
عبدالقیوم سجادی در باره‌ی راههای حل این معضل گفت، برای عبور از فرهنگ سنتی، وزارت حج و اقاف وظیفه دارد که توسط عالمان تصویر حقیقی دین را به مردم بیان کند و برداشت‌های اشتباه از دین را در جامعه از بین ببرد. آقای سجادی می‌گوید که وزارت حج و اوقاف باید برنامه‌های ویژه‌ای را برای آگاهی مردم از اعتقادات دینی داشته باشد و راه درست دیانت را از طریق رسانه‌ها به مردمی که هنوز سواد خواندن و نوشتن ندارند، بفهماند. سجادی هم‌چنان افزود، باید رفتار قدرت‌مندان سیاسی ما نیز تغییر کند و به زن به عنوان یک وسیله دیده نشود. او هم‌چنان از حکومت خواست که نهادهای مدنی را حمایت کند تا بتوانند وسیله‌ای برای تغییر مثبت در جامعه شوند.
بانو سیما سمر می‌گوید، برای زدودن این مشکل، به برنامه‌های منظم و درازمدت نیاز داریم. او می‌گوید، خانم سمر افزود که سیستم آموزش و پرورش ما باید طوری تنظیم شود که دانش‌آموزان ما پویا، آگاه از مسایل اعتقادی و ارزش‌های حقوق بشری باشند. خانم سمر هم‌چنان با اشاره به جوانان گفت که ما باید تغییر را از خودمان شروع کنیم. هر جوانی که نتواند باعث آوردن تغییر در سه تن از هم‌قطاران خود شود، برتری‌ای نسبت به یک بی‌سواد ندارد.
هم‌چنان فیض‌محمد عثمانی با تأیید این گفته‌‌ها می‌گوید که ما نیاز به دینی داریم که بنیاد آن عقلانیت باشد. اسلامی را که اکنون مردم ما می‌شناسند، عقلانی نیست. او افزود، وزارت حج و اوقاف برنامه‌هایی را طرح خواهد کرد دین اسلام را به عنوان یک دین عقلانی به مردم بشناساند.