قربان حقجو؛ رییس اداره‌ی حمایت از سرمایه‌گذاری افغانستان یا آیسا در اواخر هفته‌ی گذشته از تصمیم رییس‌جمهور در نشست شورای عالی اقتصادی مبنی بر ادغام این اداره در چهارچوب وزارت تجارت خبر داده است. آقای حقجو که در کنفرانس خبری صحبت می‌کرد گفت رییس‌جمهور این تصمیم را یک‌شبه و از سر احساسات گرفته است. حقجو تصمیم اشرف‌غنی را یک تصمیم پرسش‌برانگیز خوانده است.
سخنگویان ارگ و اجراییه در پیوند به ادغام آیسا، گفته‌اند گفت‌وگوها در این زمینه جریان دارد. اما گفته‌های قربان حقجو رییس آیسا در کنفرانس مطبوعاتی‌اش نشان داد که رییس جمهور بیش از آن‌که بر اساس بررسی‌های تخصصی، فنی و یا پالیسی‌های مدون و مشرح در راستای منافع ملی و تسهیل اداری و سرمایه‌گذاری دست به اتخاذ این تصمیم برده باشد، ملاحظات سیاسی و فردی را بر سر اداره‌ی حمایت از سرمایه‌گذاری اعمال کرده است.
این‌که آیسا با وضع موجودش در چنین حالتی حفظ شود یا ادغام، نیازمند بحث تخصصی است. اما اظهارات حقجو نشان می‌دهد که تصمیم تازه‌ی اشرف‌غنی در مورد آیسا یک تصمیم سیاسی است تا فنی و کارشناسانه. حقجو در دوران مبارزات انتخابات ریاست جمهوری از حامیان تیم اصلاحات بود و در برابر مواضع تیم انتخاباتی تحول قرار داشت. در ضمن حقجو گفته است غنی با شخص او مشکل دارد و در هیچ جلسه او را به‌حضور نپذیرفته و نام او را از سفرهای خارجی هم خط زده است. در این زمینه، بسیاری‌هایی که در انتخابات از تیم اصلاحات حمایت می‌کردند و اکنون در کابینه از آدرس ریاست اجراییه وزیر معرفی کرده‌اند از مشکلات مشابه حرف می‌زنند. آنها می‌گویند غنی نسبت به وزیران تیم اصلاحات بی‌توجه است و اکثر درخواست‌هایی که از جانب وزیران تیم اصلاحات به ارگ ارسال می شوند مفقود، بی سرنوشت یا با مخالفت ارگ مواجه می شوند. در حالی‌که این مشکلات را وزیران تیم تحول ندارند. در صورتی‌که این مسأله واقعیت داشته باشد و ارگ ریاست جمهوری میان مدیران ارشد حکومت تفاوت قایل شود و اولویت‌ها را بر حسب منافع سیاسی و تیمی دسته‌بندی کند نه نیازهای جامعه و ادارات، مشکلات فراوانی شکل خواهد گرفت.
آیسا اداره‌ی مهمی است که بود و نبود آن مزایا یا هزینه‌هایی را متوجه حکومت و چگونگی سرمایه‌گذاری در کشور می‌کند. اهمیت این اداره این الزام را برای مسئولان حکومت وحدت ملی ایجاد کرده است که در تصمیم‌گیری نهایی بر سر ماندن و ادغام شدن یا منحل شدن آن، پیامدهای تصمیم‌گیری را ارزیابی و سود و زیان آن برای سرمایه‌گذاری و حمایت از سرمایه‌گذاران را در اولویت کار و تصمیم‌گیری شان قرار بدهند. لغو این اداره اگر چنانکه با تصمیم‌گیری مجدد شورای عالی اقتصادی یا ریاست جمهوری تغییر نکند، اقدامی است که نیاز به وضاحت دارد. آنچه از لغو این اداره توسط رییس‌جمهور می‌دانیم این‌است که قربان حقجو گفته است لغو این اداره یک‌شبه از سوی رییس جمهور بدون شنیدن حرف‌ها و استدلال مسئولین آیسا و نهادهای حامی آن صورت گرفته است.
لغو آیسا چه عملی شود یا مورد تجدید نظر قرار بگیرد، باید قانونی، منطقی و شفاف باشد. مردم باید بدانند که چرا شورای عالی اقتصادی یا ریاست جمهوری این اداره را لغو کرده است. یا چرا این اداره به وزارت تجارت ادغام شود. عدم وضاحت این تصمیم این دیدگاه و قرائت را تقویت خواهد کرد که رییس جمهور با این اداره بازی سیاسی و شخصی انجام داده است. از این منظر، گمان غالب این خواهد بود که اداره‌ی آیسا قربانی تصمیم سیاسی رییس‌جمهور شده و این تصمیم بر نهادسازی، تجاران و همه‌ی آنانی که به‌نحوی با این اداره سروکار داشتند، تأثیر خواهد گذاشت.
اگر چنانکه در مورد این اداره و دلایل لغو آن توضیحی از سوی ریاست جمهوری ارائه نشود، گفته های قربان حقجو در کنفرانس مطبوعاتی به این گمانه‌زنی‌ها دامن خواهد زد که رییس جمهور در پی کیشومات حریف دوران انتخابات و مأمور کنونی‌اش است. اداره‌ی آیسا از جمله نهادهای کلیدی اقتصادی است که ریاست آن به یکی از هواداران و کمپاینران تیم اصلاحات و همگرایی سپرده شده بود. اکثریت نهادهای مهم دیگر در حد و اندازه‌ی آیسا توسط وفاداران و افراد مورد پسند رییس‌جمهور اداره می شوند. حالا سؤال این‌جاست که اگر یکی از افراد قابل اعتماد رییس‌جمهور و یا یکی از همکاران دوران انتخابات او در رأس این اداره می‌بود، آیا بازهم آیسا لغو می‌شد؟
به‌نظر می‌رسد اطلاعاتی که تا هنوز از لغو اداره‌ی آیسا در رسانه‌ها و محافل سیاسی منتشر و زمزمه می‌شود نتیجه‌اش این‌است که آنچه بر سر این اداره از زمان تشکیل حکومت وحدت ملی تاکنون آمده است، شباهت به یک بازی شطرنج دارد که دو تیم انتخاباتی در پی کیشومات یکدیگر روی صفحه‌‌ی آن زورآزمایی می‌کنند. البته که این اطلاعات بیانگر این نتیجه نیز هست: آنچه در آیسا به‌بازی گرفته شده است، نه یک کیش تخصصی به‌منظور جست‌وجوی راهکارهای بهتر برای حمایت از سرمایه‌گذاری و رفع کاستی‌های فعلی، بلکه یک مات سیاسی است که از یک طرف اداره‌ی مهمی را از زیر مدیریت رقیب انتخاباتی یک جانب بازی بیرون کرده است و از جانب دیگر یکی از مخالفان ناخوشایند رییس جمهور نیز از جلسه‌های اقتصادی خط خورده است.
ازاین‌رو، برای ترمیم و اصلاح این گمان غالب که این یک تصمیم سیاسی و فردی برای دور زدن رقبای سیاسی و انتخاباتی نیست، مردم باید بدانند که چرا اداره‌ی آیسا لغو شد؟
شطرنج آیسا؛ کیشومات سیاسی
