جلریز همیشه از ولسوالیها ناامن در میدان وردک بوده است. این روزها اما ناامنی در این ولسوالی شدت گرفته است؛ در حدی که در حال حاضر به گفتهی منابع، مرکز ولسوالی در «محاصرهی تنگ» طالبان قرار دارد. جنگجویان طالب از چند روز به اینسو، حملات گستردهای را بر پاسگاههای نیروهای امنیتی در این ولسوالی آغاز کردهاند و به گفتهی نمایندگان میدان وردک در حال حاضر به غیر چند ساختمان دولتی در مرکز این ولسوالی، دیگر تمام نقاط جلریز در اختیار طالبان است.
مهدی راسخ، نمایندهی میدان وردک در مجلس نمایندگان میگوید که ولسوالی جلریز در محاصرهی طالبان قرار دارد و تمام نیروهای دولتی در داخل ساختمان ولسوالی و ساختمان مدیریت امنیت ملی تجمع کردهاند.
براساس اطلاعات آقای راسخ، طالبان، حدود چهار روز پیش بر چندین پاسگاه که مربوط نیروهای امنیت ملی میشد، حمله کردند و در نتیجه آن را در اختیار گرفتند. مقامهای محلی ولایت میدان وردک اما آن را عقبنشینی تاکتیکی میخواند.
این نماینده مجلس میگوید، محاصرهی ولسوالی در حدی تنگ شده است که چرخبالهای نیروهای دولتی نمیتوانند به آسانی در مرکز ولسوالی نشست کنند: «روز گذشته دو چرخ بال میخواست به مرکز این ولسوالی نشست کند که از آن میان یکی که حامل قومندان امنیه بود، توانست به زمین بنشیند و یک چرخبال دیگر به دلیل این که از سوی طالبان هدف قرار میگرفت، نتوانست نشست کند.»
مسئولان امنیتی و مقامهای محلی ولایت میدان وردک اما خطر سقوط ولسوالی و وخامت اوضاع امنیتی در این ولسوالی را رد میکنند و میگویند که فعلا وضعیت بهتر است.
اللهداد فدایی، فرمانده پولیس ولایت میدان وردک به روزنامه اطلاعات روز گفت که هرچند طالبان در اطراف ولسوالی تحرکاتی دارد، ولی در حدی نیست که خطری را متوجه مرکز این ولسوالی کند.
او افزود که ظهر دیروز «یکشنبه، دوم سنبله» جنگجویان طالب، بر یک پاسگاه نیروهای دولتی حمله کردند که در نتیجه یک فرمانده طالب به نام «عمری» کشته و یک تن دیگر آنان زخمی شدند. او تأکید کرد که از نیروهای امنیتی تلفات نداشته است.
او که خود از مقر والسوالی جلریز سخن میگفت، وضعیت را «خوب» توصیف کرد و گفت که طالبان توانایی این را ندارد که ولسوالی را با خطر سقوط روبهرو کند: «تحرکات و مشکلات وجود دارد، ولی نه در حدی که باعث سقوط ولسوالی شود. همه پوستههای نیروهای دولتی در جاهای خود برقرار است.»
آقای راسخ اما میگوید هرچند حالا اکمالات اندکی انجام شده است، اما تهدید همچنان جدی است. به گفتهی او صدها جنگجوی طالب در روستاهای و مساجد اطراف ولسوالی تجمع کردهاند.
مهدی راسخ میگوید که نیروهای که فعلا در مرکز جلریز تجمع کردهاند، فقط میتوانند از تأسیسات دولتی در مرکز این ولایت محافظت و از سقوط ولسوالی جلوگیری کنند. به گفتهی او این نیروها برای تأمین امنیت و گسترش حاکمیت دولت در روستاها و دیگر مناطق این ولسوالی کافی نیست.
آقای راسخ تأکید میکند که حکومت اگر عزم تأمین امنیت ولسوالی را دارد، باید یک عملیات وسیع تصفیوی را در این ولسوالی راهاندازی کند: «موضوع راهاندازی عملیات تصفیوی را بارها با مسئولان امنیتی در میان گذاشتهایم. گفتهایم که ایجاب میکند، یک عملیات گستردهی تصفیوی از کهنه خمار، کوته عشرو تا نزدیک سیاه خاک که تکانه است راهاندازی شود و قرارگاهای اردوی ملی مستقر شود.»
ولسوالیِ همیشه ناامن
ولسوالی جلریز در حدود ۶۰ کیلومتری پایتخت موقعیت دارد. این ولسوالی پس از سقوط حاکمیت طالبان از سال ۲۰۰۱ به اینسو ناامن است و هیچگاه از وجود طالبان پاکسازی نشده است. شاهراه نمبر (۲) میدان وردک که به بامیان و دیگر مناطق مرکزی منتهی میشود از همین ولسوالی میگذرد. این مسیر بهدلیل ناامنبودنش به «جادهی مرگ» مشهور است. از سالها به اینسو طالبان در مسیر این شاهراه فعالیت گسترده و ایستهای بازرسی دارند. در سالهای گذشته دهها غیرنظامی و نظامی عمدتا هزاره در این مسیر اسیر یا کشته شدهاند. به گفته مهدی راسخ، پس از سقوط حاکمیت طالبان تا کنون حدود ۱۱۰ نفر از مردم ملکی و نیروهای مربوط به قوم هزاره که بخشهایی از این مسیر را تأمین امنیت میکردند، کشته شدهاند.
مسیر پرخطر که معمولا در آن گروگانگیری رخ میدهد، دو طرف مرکز ولسوالی جلریز از زیولات شروع تا سیاهخاک ادامه میباید که به گفتهی منابع محلی، بیشتر از ۱۵ کیلومتر مسیر شاهراه را در بر نمیگیرد.
در تابستان سال ۱۳۹۴ طالبان بر پاسگاههای پولیس محلی در مسیر شاهراه «نمبر ۲» میدان وردک که مسئولیت تأمین امینت مسافران را داشتند حمله کردند و حدود ۴۰ تن از سربازان را بهشکل فجیعانهای قتل عام کردند. عکسهای که از قربانیان آن حادثه در شبکههای اجتماعی منتشر شد، نشان میداد که طالبان پس از گلولهباری به این سربازان، سر آنان را نیز بریدهاند.
سال گذشته نیز در همین وقت سال، طالبان حملات گستردهای را در مناطق هزارهنشین ولسوالی جلریز راهاندازی کردند. در آن حملات، صدها خانواده از مناطق سرچشمه، قلعهی سبز و سیاهپیتاب آواره شدند.
چرا جلریز امن نمیشود؟
اینکه چرا تا کنون برای تأمین امنیت این ولسوالی و این مسیر اقدامی نشده است، پرسش جدی است. به اعتقاد آقای راسخ ناامنی جلریز، دلیل سیاسی و اقتصادی دارد.
آقای راسخ میگوید که باشندگان جلریز با حکومت همکار نیست و هیچ گاه هم نخواستهاند که دولت در این دره حاکم باشد، زیرا متنفذان این ولسوالی با طالبان همکارند و روزانه حدود یک میلیون افغانی از این مسیر درآمد دارند.
شاهراه نمبر (۲) میدان وردک که از ولسوالی جلریز میگذرد یکی از راههای پررفتوآمد بهشمار میرود. روزانه صدها موتر کوچک و بزرگ از این مسیر به ولایتهای مرکزی رفتوآمد میکنند.
گزارشهایی وجود دارد که که گروه طالبان در این ولسوالی ایستهای بازرسی ایجاد کردهاند و از کالاهای تجارتی و موترهای باربری از یک تا ۱۵ هزار افغانی حقالعبور میگیرند.
محبالله شریفزی، سخنگوی والی میدان وردک بیآنکه باجگیری و اخاذی طالبان در جلریز را تأیید یا رد کند میگوید که تا کنون به گونهی رسمی کسی از اخاذی طالبان شکایت نکرده است: «تا حالا شکایت رسمی از باجگیری طالبان به ما نرسیده است. اگر چنین مشکلی در این مسیر است، بیایند شکایت کنند و ما همکاری میکنیم.»
مورد دیگری که آقای راسخ از آن بهعنوان عامل ناامنی در کل ولایت میدان وردک عنوان میکند، کارشکنی والی و نبود اراده در میان مقامهای حکومت محلی برای تأمین امنیت این ولایت است. به گفتهی آقای راسخ والی ولایت از حملات اخیر طالبان بر جلریز به حکومت مرکزی گزارش دقیق نداده است.
آقای راسخ به گونهی صریح والی میدان وردک را به دستداشتن با طالبان متهم میکند: «او خواستار این نیست که این ولسوالی تصفیه و امن شود. طالبان در نزدیکی ولایت پوستههای علنی دارند. ما وقتی با وزارت دفاع صحبت میکنیم به ما میگویند که برای ما کردینات نمیآید. وزارت دفاع میگوید که باید از مراجع رسمی برای ما مختصات پاسگاهها را بدهد که ما عملیات کنیم. والی میدان وردک اما هیچ گاه مختصات پوستههای طالبان را به وزارت دفاع نداده است. در یک مورد دیگر پارسال طالبان بر یک موتر که از بهسود به کابل میآمد تیراندازی کردند و در نتیجه سه نفر مردم ملکی را کشتند. والی میدان وردک حتا ثبت نکرد که چنین رویدادی رخ داده و سه نفر شهید شدهاند.»
عصمتالله عاصم، عضو شورای ولایتی میدان وردک هم والی را به کمکاری متهم میکند و میگوید که در حکومت محلی این ولایت مشکلات زیادی وجود دارد: «خود والی در این روزها در اداره نیست. چند باری که در این اواخر به ولایت مراجعه کردهایم او را نیافتهایم. اداره از چند وقت به این طرف مشکلات بسیار زیاد دارد. کمکاری مقامهای حکومتی و فساد در دستگاه ولایت باعث شده است که مردم بیشتر به مخالفان مراجعه کنند تا حکومت محلی میدان وردک.»
آقای عاصم هم میگوید که فقط محدودهی کوچکی اطراف ولسوالی در اختیار دولت است و سایر نقاط جلریز را طالبان گرفتهاند.
شریفزی، سخنگوی والی اما این ادعاها را رد میکند و میگوید که والی میدان وردک همهروزه سر وظیفه میآید و کارهایش را به گونه عادی پیش میبرد: «هر چیزی که در مورد والی صاحب میگویند دروغ است. والی صاحب و معاونش بهصورت عادی کارها را پیش میبرند.»
حملات طالبان بر ولسوالیها و پاسگاههای نیروهای امنیتی و دفاعی در مجموع در سطح کشور افزیاش یافته است. این گروه اخیرا حتا ولسوالیهای کابل را ناامن کرده و حملاتی را بالای پاسگاههای نیروهای دولتی در این ولسوالیها انجام دادهاند.
حملات طالبان در کشور در حالی افزایش یافته است که بحث شروع گفتوگوهای بینالافغانی هم داغ است. زلمی خلیلزاد، نماینده ویژهی امریکا برای صلح افغانستان روز چهار شنبه هفتهی گذشته اعلام کرده بود که این گفتوگوها به زودی آغاز میشود.
صدیق صدیقی، سخنگوی ریاستجمهوری اما در واکنش به افزایش حملات طالبان گفته که این گروه با افزایش خشونتها، مردم را نسبت به صلح ناامید میکند.