گفت‌وگوی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر با اسما صاحبزاده، استاد دانشگاه در بغلان
از دوران مکتبش میگوید، از این‌که همیشه آرزو داشته مکتبی که در آن درس می‌خواند، ساختمان داشته باشد. حتی حالا که تا یک مقطع عالی تحصیلی درس خوانده، از شرایط تحصیلی زنان در محل زندگی‌اش ناراضی است؛ زیرا به گفته‌ی او اکنون نیز مسائلی از جمله ناامنی مانعی برای تحصیل و پیشرفت زنان به‌شمار می‌رود.
اسما صاحبزاده، استاد یکی از دانشگاه‌های بغلان است، او که دانش‌آموخته‌ی حقوق و علوم سیاسی است و در این بخش تدریس نیز می‌کند، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) میگوید، پایین‌بودن سطح تحصیل استادان زن در بغلان از جمله مشکلات جدی آنان به‌شمار می‌رود و این بانوان به‌دلیل ناامنی نمی‌توانند برای ادامه‌ی تحصیل اقدام کنند: «از ضعف‌هایی که همیشه به من یادآوری می‌شود این است که من ماستر نیستم و به همین دلیل به امتیازاتم به‌عنوان یک استاد نیز افزوده نمی‌شود، مشکل این‌جاست که در وضعیت کنونی، زمینه‌ی تحصیل بیشتر و ارتقای ظرفیت برای استادان زن فراهم نیست.»
شبکه: لطفا بیشتر در مورد تجربه‌ی خودتان از این مشکل بگویید.
صاحبزاده: برای من ناامنی نه تنها مانعی برای ادامه‌ی تحصیلم بوده است، بلکه گاهی فرصت‌های ارتقای ظرفیت و کسب تجربه‌های موثر کاری را نیز به‌دلیل برخی ملاحظات امنیتی از دست داده‌ام، از جمله یک‌بار در یک برنامه‌ی آموزش مسائل حقوقی در یکی از ولسوالی‌ها به‌عنوان آموزگار انتخاب شدم، اما به دلیل ناامنی نتوانستم در آن شرکت کنم؛ مسئولان برنامه گفتند که نمی‌توانیم کسی را به‌عنوان محرم با خود به برنامه ببریم و من فقط به خاطر این‌که تنها سفر کردن در این وضعیت نا امن برایم نا ممکن است، این فرصت را از دست دادم.
شبکه: جدا از آنچه گفتید، زنان بغلان با چه مشکلات دیگری روبه‌رویند؟
صاحبزاده: زنان ولایات همیشه به حاشیه رانده شده‌اند تا جایی که به گونه‌ای عقده‌مند شده‌اند؛ زیرا به نوعی این پیام به آنان می‌رسد که نمی‌توانند کارهای بزرگ و موثری انجام دهند. حق زنان بغلان همیشه زیر پا شده است، برای مثال آنان آن‌طور که باید در ادارات سهم ندارند و سطح بی‌سوادی نیز در میان زنان بغلان بسیار بالا است. مشکلی که در این رابطه وجود دارد این است که وقتی از زنان ولسوالی‌ها و روستاها برای شرکت در برنامه‌های آگاهی‌دهی دعوت می‌شود، گاهی به دنبال جنبه‌ی مالی یا حتا وعده‌ی غذای برنامه‌اند و به‌نظر من یکی از دلایل آن بی‌باوری به این برنامه‌ها است؛ زیرا هر برنامه‌ای که به راه می‌افتد موقتی و نمادین است.
شبکه: با در نظرداشت آنچه به‌عنوان پیامدهای ناامنی به آن اشاره کردید، تا چه اندازه امیدوارید که نتایج گفت‌وگوهای صلح به بهبود وضعیت منجر شود؟
صاحبزاده: وقتی حرف از صلح به میان می‌آید، هر شهروندی یک زندگی آرام و دور از مشکلات را تجسم می‌کند، البته صلح تنها به معنای توقف جنگ نیست و قطع خشونت یکی از ابتدایی‌ترین گام‌ها برای دست‌یابی به صلح است، صلح باید به معنای واقعی آن در جامعه برقرار شود که آرامش روحی مردم یکی از مصداق‌های آن است. به هر حال ما به نتایج این گفت‌وگوها امیدوار استیم؛ چون خط مشی دولت در این‌باره مشخص است و حکومت به برقرار کردن صلح متعهد است، با این وجود انتظار ما از مسئولان این است که اجازه ندهند دست‌آوردهای مردم قربانی شود؛ چون این چیزی نیست که به آسانی به دست آمده باشد. از سویی حمایت جامعه‌ی جهانی از مسأله‌ی صلح افغانستان، باعث امیدواری مردم شده است.
شبکه: به‌نظر شما دیدگاه طالبان در مورد زنان تغییر کرده است؟
صاحبزاده: با این‌که افغانستان یک کشور اسلامی است و قوانین آن در مطابقت با دین است، اما طالبان به نوعی به این باورند که افغانستان و مردم آن به سوی غربی‌شدن در حرکت است و یکی از مواردی که همواره به آن تأکید دارند، مسأله‌ی حجاب است، از سویی آنان قبلا گفته بودند که زنان به شرط فراهم‌شدن فضای مصون حق کار و تحصیل دارند که به‌نظر من این به صورت غیرمستقیم به معنای محدودساختن زنان است؛ چه‌کسی محیط را نامصون می‌سازد؟ عامل نامصونی خود طالبان استند. امیدواریم تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت بتواند با استدلال‌های منطقی با تیم طالبان بحث کند و آنان را قناعت بدهد.
شبکه: خواست شما از گفت‌وگوهای صلح چیست؟
صاحبزاده: نخست این‌که نه تنها در بغلان، بلکه در تمام افغانستان زنان باید در بخش کار در ادارات سهمی برابر با مردان داشته باشند. موضوع دیگر این‌که امتیازات خانواده‌های قربانیان که از سوی دولت به آنان پرداخته می‌شود، پس از توافق صلح نیز باید حفظ شود.
بانو صاحبزاده میگوید، صلحی پذیرفتنی است که در موجودیت آن دروازه‌ی مکاتب و دانشگاه‌ها بر روی دختران و زنان باز باشد و کار کردن بانوان محدود نشود.
