غنی از توافق حاصل‌شده ناراض است

غنی از توافق حاصل‌شده ناراض است

هیأت‌های مذاکره‌کننده روی کدام اصول به توافق رسیده‌اند؟

منابعی رسمی از دوحه تأیید می‌کنند که هیأت‌های مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان بر سر موارد مورد اختلافی در تهیه طرزالعمل مذاکرات که نزدیک به دوونیم ماه مذاکرات صلح را به بن‌بست کشانده است، به توافق رسیده‌اند. در همین‌حال منابعی در حکومت به اطلاعات روز  می‌گویند رییس‌جمهور غنی قبل از این‌که از طریق هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان یا وزارت دولت در امور صلح از شکسته‌شدن بن‌بست مذاکرات صلح در دوحه باخبر شود، امیر قطر به او زنگ زده و حل بن‌بست مذاکرات صلح را تبریک گفته است.

به نقل از این منابع، رییس‌جمهور غنی از این بابت ناراحت است و پس از این‌که خبر حل بن‌بست را از طریق امیر قطر شنیده، معصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان و سلام رحیمی، مشاور رییس‌جمهور و یکی از اعضای هیأت مذاکره‌کننده را از قطر به کابل فراخوانده است. استانکزی و رحیمی چهار روز است که در کابل به‌سر می‌برند و تلاش دارند تا موافقت ارگ ریاست‌جمهوری را پیرامون موارد توافق‌شده با گروه طالبان کسب کنند. اما رییس‌جمهور غنی از موارد توافق‌شده با طالبان ناراض است. منابع به اطلاعات روز می‌گویند هیأت‌های مذاکره‌کننده در دوحه منتظر بازگشت استانکزی و رحیمی‌اند تا با تأیید رییس‌جمهور غنی توافقی را که صورت گرفته به‌طور رسمی اعلام کنند.

یکی از اعضای هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان در صحبتی با اطلاعات روز گفت: «توافق صورت‌ گرفته، ولی این توافق باید مورد قبول همه‌ی جوانب واقع شود. هم در طرف ما و هم در طرف مقابل؛ برعلاوه جوانب مختلف که هم در طرف ما و طرف طالبان وجود دارند. یک توافق روی همین توافق که شده به‌طور وسیع و همه‌جانبه شکل بگیرد و بعد از آن اعلام می‌شود.»

براساس صحبت‌های یکی دیگر از اعضای هیأت مذاکره‌کننده با اطلاعات روز، هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان در مقابل خواسته‌های طالبان در رابطه به محور و اساس‌بودن توافق‌نامه دوحه میان امریکا و طالبان کوتاه آمده‌‌اند و دو طرف روی این موضوع که اساس حل اختلافات توافق‌نامه دوحه میان امریکا و طالبان باشد، توافق کرده‌اند. اما در کنار آن اعلامیه‌های سازمان ملل و شورای امنیت، فیصله لویه جرگه نیز در نظر گرفته شود.

یک عضو دیگر هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان در گفت‌وگو با اطلاعات روز، افزود که برعلاوه توافق روی موارد اختلافی که قبلا رسانه‌ای شده، مسأله عنوان رسمی، تعابیر و استفاده از اصطلاحات برای تعریف یا توصیف شرایط دو طرف نیز به بحث گرفته شده که در این مورد همچنان اختلاف‌ها وجود دارد و «ممکن است در این مسأله نیز به مشکل بربخوریم».

این عضو هیأت مذاکره‌کننده افزود، طالبان حتا استفاده از کلمه «جنگ» و «منازعه» را در توصیف شرایط کنونی قبول ندارند: «‌طالبان می‌گویند که ما جهاد کرده‌ایم.‌ آن‌ها تأکید بر این دارند که جنگ جاری در افغانستان به‌عنوان جهاد به رسمیت شناخته شود که در این صورت برای حکومت افغانستان قابل پذیرش نیست.» اما هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان تلاش دارند که اصطلاحات و تعابیری را پیشنهاد کنند که در آن نه مفهوم جنگ، نه مفهوم منازعه و نه مفهوم جهاد باشد. بلکه «اصطلاحات و تعابیری به کار برده شود که هیچ یک دو طرف پیروز معرفی نشود و توازن رعایت شود. یعنی کلمات و اصطلاحاتی که خنثا، ساکت و بی‌طرف باشد.»

با این‌حال، برخی از رسانه‌ها گزارش داده‌اند یکی از مواردی که روی آن توافق حاصل شده، تغییر دو اصطلاح «دولت جمهوری اسلامی» و «امارت اسلامی» به اصطلاح «طرفین جنگ/طرفین مذاکره» است. دولت، گروه طالبان را و گروه طالبان، دولت را به‌عنوان «دولت» به رسمیت نمی‌شناسند و پس از این هیأت مذاکره‌کننده‌ی دو طرف، تنها زیر نام «طرفین جنگ» با هم وارد مذاکره شوند. برخی این توافق را به معنای تقلیل دولت به یک گروه دانسته‌اند.

این توافق جدید روی مسائل اختلافی در حالی صورت می‌گیرد که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا به قطر رفت و پس از ملاقات جداگانه با اعضای هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان، دو طرف را به حل بن‌بست تشویق کرد. در اعلامیه‌ای که از سوی وزارت خارجه امریکا به نشر رسید، «پمپئو از هر دو طرف به خاطر ادامه مذاکره و پیشرفتی که داشته‌اند تقدیر کرده است. پمپئو و مذاکره‌کنندگان در مورد راه‌های کاهش خشونت، نقشه راه سیاسی و آتش‌بس دائمی و جامع بحث کردند.»

استقبال شورای عالی مصالحه‌ ملی

در همین‌حال عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی در دیدار با حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین، از پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در مذاکرات صلح استقبال کرده‌اند. عبدالله در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «‌ضمن استقبال از آخرین پیشرفت‌ها در مذاکرات صلح، توقع مردم افغانستان از هیأت مذاکره‌‌کننده‌ی جمهوری اسلامی افغانستان این است تا با نهایی‌کردن بحث روی طرزالعمل، زمینه‌ی واردشدن به مرحله‌ی اصلی مذاکرات صلح را فراهم کند.»

برخی از چهره‌های سیاسی دیگر در داخل افغانستان نیز از شکسته‌شدن بن‌بست مذاکرات استقبال کرده‌اند. عطامحمد نور، رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی با نشر اعلامیه‌ای گفته است که «جمعیت اسلامی افغانستان که با تأکید بر درس‌گرفتن از حوادث بیش از چهار دهه‌ی تاریخ معاصر کشور به این باور است که جز گفت‌وگو و حل قضایا از راه‌های مسالمت‌آمیز و تأمین عدالت و برابری نمی‌توان به صلح پایدار دست یافت؛ از این پیشرفت‌ها در مذاکرات صلح دوحه استقبال می‌کند و توقع دارد که توافقات تازه درباره‌ی آجندا و طرزالعمل مذاکرات میان طرفین، راه را به رسیدن به توافق در موضوعات ماهوی و بنیادین هموار کند.» با این‌همه، تاکنون نه حکومت افغانستان و طالبان به‌طور رسمی از شکست بن‌بست مذاکرات چیزی نگفته‌اند.