معصومه جعفری
یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد در جریان ده ماه گذشته سال میلادی شمار قضایای خشونت بر زنان که در این کمیسیون به ثبت رسیده سه‌هزار و ۴۷۷ مورد بوده است که از این میان سه‌هزار و ۳۳۱ مورد برابر با ۹۵.۸ درصد این قضایا در خانه رخ داده‌اند. بر مبنای یافته‌های کمیسیون، خانه ناامن‌ترین مکان برای زنان افغانستان است.
اگرچه براساس گزارش این کمیسیون، در مقایسه با سال گذشته میزان قضایای ثبت‌شده ۱۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد، اما ممکن است این کاهش در نتیجه‌ی عواملی چون محدودیت دسترسی به مراکز عدلی و قضایی در دوران کرونا، شیوع و گسترش این ویروس در سطح کشور و وضع محدودیت برای شهروندان، قرنطین و همچنین افزایش ناامنی در برخی ولایت‌های کشور باشد. کمیسیون مستقل حقوق بشر روز پنج‌شنبه، ۶ قوس گزارش ده‌ماهه‌ی خشونت بر زنان در افغانستان را منتشر کرد.
در این گزارش که از ماه جنوری ۲۰۲۰ تا اکتبر همین سال تهیه شده است، نشان می‌دهد خشونت بر زنان همچنان ادامه دارد و از آنها قربانی می‌گیرد.
۱۶۷ قتل طی ده ماه اخیر
براساس گزارش ارائه‌شده از سوی این کمیسیون، خشونت‌های فیزیکی بیشترین میزان خشونت بر زنان را شامل می‌شود. طوری که از میان سه‌هزار و ۴۷۷ قضیه‌ی به ثبت‌رسیده ۱۲۴۱ قضیه مواردی چون لت‌وکوب، قطع اعضای بدن، مجروح‌کردن و کار اجباری می‌شود که ۳۵.۷ درصد کل خشونت‌ها را در برمی‌گیرد. یافته‌های این کمیسیون نشان می‌دهد برخی خشونت‌ها بر زنان به‌صورت حاد و شنیع بوده که توسط این کمیسیون مستند شده است.
به همین ترتیب ۲۸۱ قضیه خشونت حاد مانند قتل، تجاوز، اختطاف و خودکشی اتفاق افتاده که توسط این کمیسیون به ثبت رسیده و بالاترین آمار مربوط به قتل با ۱۶۷ قضیه بوده است.
بر مبنای معلومات کمیسیون مستقل حقوق بشر اغلب این قتل‌ها توسط اعضای خانواده صورت گرفته است و این کمیسیون از میان عاملان قضایای حاد ۱۲۳ تن آنها را دستگیر و به پنجه قانون سپرده است.
انواع دیگر خشونت‌ها
یافته‌های کمیسیون حقوق بشر نشان می‌دهد در ده ماه گذشته ۱۳۰ قضیه‌ی خشونت جنسی در این کمیسیون به ثبت رسیده که ۲۳ مورد آن شامل تجاوزهای حاد جنسی بوده است. مسئولان در کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گویند به علت تابو بودن موضوع خشونت‌های جنسی زنان کمتر در این باره حرف می‌زنند و این مسأله همچنان پنهان باقی می‌ماند.
براساس معلومات کمیسیون مستقل حقوق بشر، یک‌هزار و ۱۲۰ مورد خشونت کلامی توسط این کمیسیون ثبت شده است که شامل آزار و اذیت از سوی خانواده‌ها و آزار و اذیت خیابانی می‌شود. از آن‌جا که این نوع از خشونت بر روح و روان زنان تأثیر منفی می‌گذارد کمیسیون مستقل حقوق بشر آن را به‌عنوان خشونت‌های کلامی و روانی دسته‌بندی کرده و می‌گوید این نوع از خشونت‌ها ۳۲.۲ درصد از موارد کل قضایا را شامل می‌شود. تهدید به ازدواج مجدد، طلاق اجباری، تمسخر و سخنان تحقیر آمیز، اتهام، تهدید، بی‌سرنوشتی، تهدید به قتل و تهدید به تجاوز از اشکال این نوع خشونت گفته شده است.
از انواع دیگر خشونت‌ها بر زنان می‌توان از خشونت‌های اقتصادی یاد کرد. فقر، بیکاری و مشکلات اقتصادی بر خشونت علیه زنان دامن می‌زند. محرومیت زنان از گرفتن نفقه، محرومیت از حق میراث، فروش اموال و دارایی با ارزش زنان و محروم کردن آنها از حق کار و اشتغال و عدم صلاحیت در مصارف خانواده از مواردی است که در این دسته از قضایا به ثبت رسیده است. بر اساس یافته‌های این کمیسیون، طی ده ماه گذشته ۶۰۱ مورد خشونت اقتصادی ثبت شده است که ۱۷.۳ درصد از کل قضایا را شامل می‌شود.
براساس گزارش این کمیسیون، خشونت بر زنان به این قضایا ختم نمی‌شود. ۳۸۵ مورد از این خشونت‌ها شامل مواردی همچون اخراج از منزل، ازدواج اجباری، ازدواج زودهنگام، بد و بدل دادن و ممانعت از حق تحصیل می‌شود.
خشونت بر زنان که از دیرباز وجود داشته و تا هنوز از میان آنها قربانی می‌گیرد نه‌تنها از نظر جسمی آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد، بلکه از نظر روانی نیز پیامدهایی را در پی دارد. بر مبنای یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر، طی ده ماه سال میلادی، یک‌هزار و ۳۳۹ مورد بی‌سرنوشتی، ۲۶ مورد ترک منزل، ۵۸ مورد فرار از منزل، ۵۳۶ مورد درخواست طلاق، ۲۴۷ مورد جراحت و ۳۲۸ مورد مشکلات روانی بوده که از پیامدهای خشونت بر زنان عنوان شده است.
کابل، قندهار و بامیان با بالاترین آمار خشونت بر زنان
براساس معلومات کمیسیون مستقل حقوق بشر، بالاترین آمار خشونت‌ها یک‌هزار و ۳۷۶ مورد در کابل، ۳۴۰ مورد در قندهار، ۳۱۸ مورد در بامیان، ۲۸۲ مورد در بلخ، ۲۱۸ مورد در ننگرهار، ۲۰۹ مورد در هرات و ۱۵۹ مورد در دایکندی به ثبت رسیده است.
به‌نظر مسئولان این کمیسیون خشونت بر زنان در تمامی ولایات افغانستان وجود دارد اما در برخی مناطق کمتر و در برخی نیز بیشتر است. میزان دسترسی زنان به نهادهای عدلی و قضایی، امنیت و آگاهی از حقوق‌شان سبب مراجعه‌ی بیشتر آنها برای ثبت قضایا می‌شود این در حالی است که در مناطق ناامن، روستایی و در میان قبایل خشونت‌ها ممکن است بیشتر باشد اما موارد کمتری از این قضایا به ثبت رسیده باشد بنابراین این آمارها نمی‌تواند بیانگر وضعیت دقیق خشونت بر زنان از تمامی ولایت‌ها باشد.
راهکارهای پیشنهادی کمیسیون مستقل حقوق بشر در کاهش خشونت‌ها
افزایش آگاهی عامه نسبت به حقوق و امتیازات اجتماعی زنان، ایجاد راهکارهای موثر برای مبارزه با حاکمیت عرف و سنت‌های ناپسند، ایجاد فرصت‌ها و زمینه‌های شغلی به‌منظور استقلال مالی زنان و ایجاد فرصت‌های اداری در سطوح بالای تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان ملی از پیشنهادات کمیسیون مستقل حقوق بشر برای کاهش موارد خشونت علیه زنان است.
فراهم‌کردن تسهیلات لازم برای ثبت ازدواج و طلاق در سراسر کشور و نظارت بر اجرای آن و همچنین گسترش خانه‌های امن در نقاط دوردست برای حمایت از قربانیان خشونت از موارد مهم پیشنهادی از سوی این کمیسیون است.