«راه‌بندی، بی‌نظمی رانندگان، افزایش کرایه موترهای لینی و یک مسیر را چندین بار کرایه‌دادن چندین سال است که مردم تحمل می‌کنند. مگر اضافه‌ستانی و پرداخت کرایه به‌جای دو نفر را نمی‌توانیم تحمل کنیم.» گفته‌های فاطمه که به باورش طرح ممنوعیت دو سرنشین در چوکی پیش‌‌روی موترها نه‌تنها مشکل را حل نکرده که مشکلی بزرگ‌تری را به بار آورده است. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید مسیر دانشگاه تا خانه‌اش بیشتر از نیم ساعت نیست، اما او منتظر می‌ماند تا جای مناسبی در چوکی پشت سر پیدا کند تا از شر نشستن دو نفر در یک چوکی یا پرداختن کرایه دو نفر خلاص شود.
امرالله صالح، معاون اول ریاست‌جمهوری در تصمیم پانزدهمش برای تأمین امنیت و نظم شهر کابل طرح ممنوعیت جابه‌جایی دو سرنشین در چوکی پیش‌‌روی موترهای لینی را اعلام کرد.
بیشتر از ۴۵۰ راننده در یک روز جریمه شدند
با توجه به این‌که ریاست ترافیک قانونی را در رابطه به چوکی پیش‌‌رو وضع کرده، اما هنوز شماری زیادی از شهروندان از عملی‌نشدن و اضافه‌ستانی رانندگان موترهای شهری شکایت دارند. شمار زیادی از شهروندان کابل مدعی‌اند که رانندگان موترهای شهری از مسافران چوکی پیش‌‌رو دو کرایه می‌گیرند یا دو نفر در چوکی پیش‌‌رو می‌نشانند.
به‌رغم مشکلات یادشده شماری از شهروندان نیز می‌گویند برخی راننده‌ها خودسرانه برای گرفتن کرایه یک مسیر را به چند مسیر و ایستگاه جداگانه تقسیم می‌کنند و چند بار از مسافران کرایه می‌گیرند.
در طرح ممنوعیت جابه‌جایی دو نفر در چوکی پیش‌‌رو، آقای صالح گفته است راننده‌هایی که از این طرح تخطی کنند، موترهای آن‌ها به‌عنوان گزمه‌های شهرداری و پولیس استفاده خواهد شد. شهروندان می‌گویند پس از عملی‌شدن این تصمیم برخی از رانندگان موترهای لینی در شهر کابل از نشاندن دو نفر در چوکی پیش‌‌رو خودداری می‌کنند، اما راهی دیگری برای جبران پیدا کرده‌اند: اضافه‌ستانی.
خان‌محمد شینواری، مدیر ترافیک افغانستان نیز از عملی‌شدن کامل این طرح چندان راضی به‌نظر نمی‌رسد و اضافه‌ستانی رانندگان موترهای شهری را تأیید می‌کند. آقای شینواری به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید پولیس ترافیک در تمام نقاط شهر حضور دارد و از این موضوع نظارت و ارزیابی می‌کند. به گفته‌ی مدیر ترافیک کابل، این اداره در طول یک روز بیش از ۴۵۰ راننده‌ای که دو نفر را در چوکی پیش‌‌رو جابه‌جا کرده‌اند و از مسافران اضافه‌ستانی کرده‌اند شامل جریمه شده‌اند.
«شهر بی‌صاحب که می‌گویند همین است»
مشکلات ترافیک کابل یکی-دو تا نیست. ترافیک سنگین که هزارها نفر گاه ساعت‌ها در ترافیک می‌مانند، اضافه‌ستانی، ساعت‌ها انتظار در ایستگاه و انتخاب بین این‌که دو کرایه حساب کنند یا در یک چوکی دو نفر بنشینند عمده‌ترین مشکلاتی است که مردم شکایت دارند.
حمید، باشنده دشت برچی کابل است. او که کارمند یک شرکت خصوصی است به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید به‌دلیل اضافه‌ستانی رانندگان موترهای شهری روزانه به‌جای ۶۰ افغانی ۱۸۰ تا ۲۰۰ افغانی کرایه موتر می‌دهد: «شهر بی‌صاحب که می‌گویند همین است. معاش‌ات ۱۵ هزار افغانی باشد و کرایه موتر یک‌روزه‌ات ۲۰۰ افغانی. چهار کودک دارم. آن‌ها خرچ دارند. نمی‌شود نصف پولی که کار می‌کنم به رفت‌وآمد مصرف شود. هیچ گونه نظارتی از طرف دولت نمی‌شود. رانندگان موترهای لینی کرایه به دل خود تعیین می‌کنند و همین‌گونه ایستگاه‌ها را نیز.»
حلیمه دانشجو است. او از این‌که کرایه‌های موترهای شهری بعد از ساعت سه عصر افزایش می‌یابد، شکایت دارد. به گفته حلیمه هر روز بعد از ساعت سه رانندگان موترهای شهری کرایه را دو و یا سه‌برابر افزایش می‌دهند. یا رانندگان راه‌بندی را بهانه کرده و فقط به‌صورت دربست مسافر سوار می‌کنند.
حلیمه می‌گوید افزایش خودسرانه‌ی کرایهها گاهی کار را به جنجال و درگیری لفظی نیز می‌کشاند. او اغلب روزها پس از ساعت پنج عصر که هوا رو به تاریکی می‌گذارد ناچار می‌شود کرایه بیشتر از نرخ‌نامه پرداخت کند تا مانند صدها باشنده کابل چندین ساعت در ایستگاه‌ها منتظر موترهای شهری نماند: «هرروز راه نیم ساعتی را یک یا دو ساعت طی می‌کنم. چون پول اضافه به رانندگان موترهای شهری نمی‌دهم باید انتظار بکشم تا موتری پیدا شود که مجبور نشوم پول اضافه پرداخت کنم.»
همکاری شهروندان با قانون‌شکنان
خان‌محمد شینواری، مدیر ترافیک افغانستان همکاری و همراهی مردم با پولیس ترافیک در تطبیق قانون موثر می‌داند. او می‌گوید در بیشتر اوقات مردم با رانندگان متخلف که اضافه‌ستانی می‌کنند یا دو نفر را در چوکی پیش‌‌رو می‌نشانند، همکارند. او می‌افزاید برای عملی‌شدن قوانین ترافیکی مردم باید با دولت همکاری کنند. «آن‌ها نباید پول بیشتر از نرخ‌نامه برای رانندگان موترهای شهری پرداخت کنند. وقتی مردم با دولت همکار باشند، هیچ راننده‌ای نمی‌تواند دو نفر در چوکی پیش‌‌رو سوار کند یا کرایه‌ی بیشتری از آن‌ها بگیرد.»
«ما رانندگان بیچاره هم چندان حال‌وروز نداریم»
در همین حال رانندگاه موترهای شهری نیز خود را حق به‌جانب می‌دانند. آن‌ها در گفت‌وگو با اطلاعات روز مدعی‌اند که جاده‌های کابل بعد از ساعت سه عصر شلوغ و راه‌بندی بیشتر می‌شود. به همین دلیل بعد از سه عصر آن‌ها کرایهها را بیشتر می‌کنند.
جمشید، راننده، می‌گوید رانندگان بنابر مجبوریت کرایهها را بیشتر می‌کنند: «مردم و دولت فقط یاد دارند ما را محکوم کنند. درحالی‌که ما رانندگان بیچاره هم چندان حال‌وروز نداریم. نفوس هر روز بیشتر می‌شود. سرک‌ها خُرد است. برای این همه موتر کافی نیست. راه‌بندی است. و موترها هر روز به‌دلیل سرک‌های خراب به مستری برده می‌شود. قیمت تیل هم که هر روز بیشتر می‌شود.»
جمشید می‌گوید پس از ساعت سه عصر تعداد مردم و موترها در جاده‌ها بیشتر می‌شود و راه‌بندی سبب می‌شود تا آن‌ها میسر ۲۰ دقیقه‌‌ای را به یک و یا یک‌ونیم ساعت طی کنند که در نتیجه میزان مصرف تیل نیز افزایش می‌یابد.
این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که شهروندان کابل از نبود نظم در سیستم ترافیک و نبود ترانسپورت‌های شهری کافی شکایت دارند. یکی از وعده‌های کلان حکومت در مورد تنظیم سیستم شهری و ترانسپورت ایجاد متروبس در کابل بود؛ وعده‌ای که پس از گذشت سال‌ها هنوز عملی نشده است.