«می‌گویند ویزا بسته است و فقط به تاجران داده می‌شود. اما من تاجر نیستم. به تکت‌فروشی‌ها رفتم آن‌ها گفتند که ۵۰ تا ۶۰ هزار باید بپردازم تا برایم ویزا و تکت بگیرند.» کمیل (مستعار) که بارها برای دریافت ویزای ایران جواب رد گرفته است. او که تصمیم دارد برای کارگری به ایران برود می‌گوید این مبلغ پول برای او که بیکار است و آه در بساط ندارد بسیار زیاد است. به‌دلیل بحران کرونا در ایران، سفارت این کشور صدور ویزا در افغانستان را محدود کرده است. بسیاری می‌گویند وضع محدودیت باعث بازار سیاه و رونق کمیشن‌کاران شده است. کسانی که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده به اطلاعات روز گفته‌اند که در بدل صدور ویزا تا مرز ۵۰ هزار افغانی پرداخته و یا از آنان این مبلغ درخواست شده است. این افراد گفته‌اند که توسط دلال ویزای تجارتی برای افراد غیرتاجر گرفته می‌شود. سفارت ایران در کابل به تماس مکرر روزنامه اطلاعات روز پاسخ نداد.
«راه گنجشکگ»
«ویزا در حال حاضر بند است، اما سفرها به ایران جریان دارد که تهران و مشهد را شامل می‌شود. در بازار سیاه کمیشن‌کارها از مردم ۷۰۰ تا ۷۵۰ دالر پول می‌گیرند که معادل ۵۸هزار افغانی می‌شود.» گفته‌های محمد از تجربه دریافت ویزای ایران در روزهای کرونایی است. محمد می‌گوید برخی از شهروندان افغانستان با گرفتن مکتوب شفاخانه و داشتن سابقه بیماری ویزای درمانی می‌گیرند، اما بسیاری دیگر با پرداخت پول بیشتر ویزای تجارتی دریافت می‌کنند.
شهروندان که در این گزارش به آن‌ها گفت‌وگو شده است می‌گویند اغلب شرکت‌های تکت‌فروشی به‌عنوان دلال و واسطه عمل می‌کنند. به همین دلیل در این گزارش اطلاعات روز به سراغ دلال‌ها نیز رفته است. حمید (مستعار) که در کابل تکت‌فروشی دارد می‌گوید ویزای ایران به‌طور رسمی بسته است، اما دلال‌ها زیر نام ویزای تجارتی برای کسانی که تاجر نیستند ویزه‌ی ایران را می‌گیرند. حمید می‌گوید روند کاری این نوع ویزا توسط کمیشن‌کاران و دلالان صورت می‌گیرد و خود شخص در آن دخیل نیست: «فعلا ویزای تجارتی باز است مردم برای تجارت به ایران نمی‌روند. سفارت یک راه گنجشکگ را باز گذاشته با هزینه‌ی بالاتر به مردم این ویزا را می‌دهند. متقاضیان ویزای ایران بسیار زیاد است اما کسانی که ضرورت دارند مجبورند با هر هزینه‌ای به این کشور سفر کنند.»
بسته‌بودن ویزای ایران سبب رونق کار کمیشن‌کاران شده است. سمیع (مستعار) که در کابل تکت‌فروشی دارد و می‌گوید بیشتر مردم که نه تاجرند و نه کسب‌وکاری دارند و حتا دارای اسناد مریضی هم نیستند، توسط دلالان ویزای تجارتی می‌گیرند. سمیع می‌گوید در حالت عادی نرخ ویزای ایران۸۰ یورو است، تکت ۳۲۰ دالر و بیمه خدمات درمانی نیز ۱۵ یورو است، اما در حال حاضر در بازار سیاه بیشتر از ۵۰ هزار افغانی نیز از مردم گرفته می‌شود: «کمیشن‌کارها در طی مراحل، با اسناد [جعلی] ویزه جور می‌کنند. کسانی که داخل سفارت هستند پول می‌گیرند و ویزا می‌دهند. سفارت به خانم‌ها ویزای تجارتی نمی‌دهند، اما راهی را جور کرده‌اند که این پول را از روبه‌رو نه بلکه از پشت پرده می‌گیرند.»
از زمانی که وضعیت کرونایی اعلام شد، ایران همواره جزو ده کشوری بود که در صدر لیست کشورهای با بیشتر افراد مبتلا به کرونا قرار دارد. میزان مرگ‌ومیر روزانه در این کشور هنوز زیاد است. با شیوع ویروس کرونا سفارت ایران در کابل ویزاهای این کشور را مسدود کرد، اما از اول ماه ثور به بعد با توجه به روابط بازرگانی میان ایران و افغانستان ویزای تجارتی از سر گرفته شد اما با عادی‌ترشدن وضعیت کرونا در تابستان امسال، صدور ویزا به حالت اول برنگشت.
سفارت ایران در ولایت‌های هرات، بلخ، قندهار و ننگرهار کنسولگری دارد. بیکاری و مشکلات امنیتی از علت‌های اصلی مهاجرت شهروندان افغانستان به ایران است. نزدیکی فرهنگی با این کشور سبب شده تا پای بسیاری از افغان‌ها را به آن کشور بکشاند. سفارت ایران در کابل وضع محدودیت برای ویزای این کشور را حالت اضطرار اعلام کرده و می‌گوید به‌دلیل این‌که این کشور هنوز در حالت خطر قرار دارد این محدودیت‌ها وضع شده است. اگرچه صدور ویزا نسبت به سابق کاهش یافته است، اما شمار متقاضیان سفر به ایران هنوز پابرجاست و بازار رفت‌وآمد هواپیماهای مسافربری میان افغانستان-ایران گرم است.
«به تکت‌فروش گفتم من تاجر نیستم»
فرزانه (مستعار) که پدرش به همراه عروس و هفت نواسه‌اش به‌تازگی به ایران رفته‌اند می‌گوید برای دریافت ویزا هزینه هنگفتی را صرف کرده است: «می‌گویند راه بسته است ویزا نمی‌دهند. اما پدرم و نوه‌هایش ۹نفری رفتند، از راه قندهار رفتند. نفری ۵۰ هزار افغانی پرداختند. بیشتر از چهار لک افغانی.» فرزانه ادامه می‌دهد پدرش برای تأمین هزینه‌ی این سفر، خانه خود را ۱۵۰ هزار افغانی گرو داده و تمامی وسایل خانه را نیز فروخته است.
مهتاب که خود ساکن کابل است و خانواده‌اش در ایران زندگی می‌کند می‌گوید مدت‌هاست به‌دنبال ویزای ایران است، ولی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا این سفارت ویزا نمی‌دهد. اما به او که چند وقت پیش به یکی از دفاتر خدمات مسافرتی مراجعه کرده، گفته شد ویزای سیاحتی نمی‌دهند. اما در عوض می‌تواند ویزای تجارتی را در بدل ۵۰ هزار افغانی به‌دست آورد: «به تکت‌فروش گفتم من تاجر نیستم پس چگونه این ویزا را می‌دهند، آن شخص گفت، به ما بسپارید فقط یک تا دو هفته طول می‌کشد و می‌توانیم این ویزا را برای شما جور کنیم.»