یک عضو هیأت مذاکرهکننده جمهوری اسلامی افغانستان میگوید: «رهبران طالبان پس از بازگشت از پاکستان تمایل به ادامه گفتوگوهای صلح ندارند.» این عضو هیأت مذاکرهکننده در گفت‌وگو با اطلاعات روز، یکی از دلایل تأخیر و کندی روند مذاکرات را تأخیر در بازگشت رهبران و برخی از اعضای هیأت مذاکرهکننده طالبان به‌شمول رییس هیأت مذاکرهکننده این گروه از پاکستان می‌داند. او میگوید: «به‌خاطر نبودن آن‌ها، تیم مذاکره‌کننده‌شان وقت‌کشی کردند. فعلا رهبران طالبان به دوحه آمده‌اند، اما علاقه‌ای به ادامه گفت‌وگوها نشان نمی‌دهند. فکر می‌کنم که برای رهایی زندانیان‌شان با امریکایی‌ها کدام جلسه خوبی نداشتند.»
حدود دو هفته از شروع دور دوم مذاکرات صلح بین‌الافغانی در دوحه می‌گذرد، اما تاکنون روند مذاکرات هیچ پیشرفت و گشایشی نداشته است. به جز دو نشست میان گروه تماس هیأت‌های مذاکرهکننده دو طرف در روزهای نخست برای شریک‌ساختن مفاد آجندای مذاکرات، تاکنون گروه‌های تماس دو طرف دیدار و نشست‌های رسمی نداشته‌اند.
حفیظ منصور، عضو دیگر هیأت مذاکرهکننده دولت در گفت‌وگو با اطلاعات روز میگوید که تازه‌ترین و عمده‌ترین فیصله هیأت جمهوری اسلامی افغانستان این است که از طالبان خواسته شود تا با هر مرجع و در هر جای که آماده هستند، در قطر یا بیرون از قطر برای یک گفت‌وگوی رسانه‌ای یا غیرسانه‌ای و خالص دینی آمادگی بگیرند تا این قضیه فیصله شود: «طالبان که خود را پیروان شریعت می‌گویند و ادعا می‌کنند که خواستار اقامه‌ی یک نظام اسلامی هستند، باید روشن شود که کی برحق است و جنگ فعلی و کشتار مردم افغانستان جواز شرعی دارد یا ندارد.»
آقای منصور میگوید هیأت جمهوری اسلامی افغانستان از طالبان می‌خواهند که به‌طور مشخص و جدی ماهیت جنگ جاری در افغانستان از منظر شریعت مشروعیت یا عدم مشروعیت آن روشن شود: «از منظر دینی با تمسک به قرآن و سنت پیامبر به موضوع جنگ جاری افغانستان پرداخته شود.»
گفته می‌شود، طالبان تمایل به کشاندن مذاکرات به بیرون از قطر و میانجی‌گری هیچ از یک کشورها و سازمان‌های اسلامی را ندارند. برعلاوه این‌که پس از بازگشت رهبران این گروه از سفر پاکستان، بی‌میلی این گروه به ادامه گفت‌وگوها زیاد شده و امکان این‌که مذاکرات بیشتر از این بطی و کند شود نیز وجود دارد.
دو عضو دیگر هیأت مذاکرهکننده جمهوری اسلامی افغانستان نیز در گفتوگوهای جداگانه با اطلاعات روز، دلایل تأخیر و کندی مذاکرات را درخواست‌های جدید طالبان از امریکایی‌ها می‌دانند: «طالبان فعلا مذاکره نمی‌کنند، آن‌ها از امریکایی‌ها رهایی زندانیان و خروج از لیست سیاه را طلب دارند.» ظاهرا برداشت اعضای هیأت افغانستان این است که طالبان با دستورهای تازه آمده است. یکی از این دو عضو میگوید: «البته ممکن است از پاکستان نیز دستورهای دیگری گرفته باشند.»
نگاه‌های منتظر به‌سوی امریکا
اعضای هیأت افغانستان می‌گویند یکی از دلایل این‌که طالبان برای مذاکرات عجله ندارد و در تلاش وقت‌کشی است مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری جو بایدن و سیاست دولت جدید امریکا در قبال افغانستان است.
علی عادلی، نویسنده و پژوهشگر در شبکه تحلیلگران افغانستان در گفت‌وگو با اطلاعات روز به همین مسأله اشاره می‌کند و میگوید یکی از دلایل عمده تأخیر و کندی روند مذاکرات این است که هر دو طرف منتظر اداره جدید ایالات متحده‌اند: «طرف طالبان منتظرند که اداره جدید چه سیاستی در قبال توافق این گروه با ایالات متحده و در کل روند صلح افغانستان اتخاذ می‌کند و جانب جمهوری بیشتر در پی این است که اداره جدید رویکرد سخت‌گیرانه‌تری نسبت به طالبان در پیش بگیرد.»
محمداکرام اندیشمند، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با اطلاعات روز، ناوقت‌آمدن شیخ عبدالحکیم، رییس هیأت مذاکرهکننده طالبان از پاکستان، اختلاف میان هیأت دولت در رابطه به بحث حکومت موقت، عدم توافق منطقه‌ای در مورد پروسه صلح افغانستان، وجود اختلاف بر سر ریاست دولت مشترک پس از توافق صلح و اختلاف بر سر اولویت موضوع آجندا آتش‌بس، نظام اسلامی یا رهایی زندانیان طالبان را از دلایل عمده تأخیر و کندی دور دوم مذاکرات در دوحه می‌داند.
نظرمحمد مطمئن، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی نزدیک به گروه طالبان در گفت‌وگو با اطلاعات روز، در رابطه به چالش‌های تازه مبنی بر درخواست طالبان برای رهایی زندانیان و خروج از لیست سیاه، میگوید این دو موضوع در قرارداد بین امریکا و طالبان آمده بود: «وقتی ۵ هزار زندانی رها شدند، مذاکرات بین‌الافغانی شروع می‌شود. بعداز آن برای حسن نیت بین حکومت افغانستان و طالبان، رهایی ۷ یا ۱۱ هزار زندانی دیگر نیز شروع شود.»
آقای مطمئن میگوید میان امریکا و طالبان توافق شده بود که «در سه ماه نام‌های طالبان از لیست سیاه امریکا و ملل متحد بیرون شود که هر دو مورد در توافق‌نامه بود و تاکنون معطل شده است. اگر این موضوع قبول نشود، به معنای این است که امریکا از توافق خارج شده و تطبیق آن مشکل است.»
روزها از شروع دور دوم مذاکرات در دوحه می‌گذرد، اما پیشرفتی در این مدت به میان نیامده است. از طرف دیگر، جنگ در هر گوشه افغانستان شعله‌ور است. ادبیات سیاسی طالبان و حکومت افغانستان آشتی‌جویانه نیست. به‌تازگی معاون اول رییس‌جمهور افغانستان گفته است که طالبان دستگیرشده باید اعدام شوند. طالبان در واکنش این اظهارات را تلاشی برای سبوتاژ روند صلح خوانده و از پیامد اعدام جنگ‌جویان‌شان هشدار داده است.
اکنون برای شهروندان افغانستان پرسش اصلی این است که مذاکرات در سایه‌ی بی‌اعتمادی دو طرف، زبانه‌های جنگ و کندی روند به کدام سو می‌رود؟ پاسخ علی عادلی نویسنده و پژوهشگر در شبکه تحلیلگران افغانستان این است که روند صلح هر روز آسیب بیشتر می‌بیند: «از یک‌سو باعث تشدید لفاظی‌ها در دو طرف می‌شود که به اعتمادسازی ضربه می‌زند و از طرف دیگر زمینه را برای تخریب‌گران فراهم می‌کند.»