عدم مؤثریت بیش از صد میلیارد دالر کمک امریکا برای توسعه‌ی افغانستان

اداره‌ی بازرسی عمومی امریکا برای باز‌سازی افغانستان (سیگار)‌ در گزارشی گفته است که ایالات متحده از سال 2002 تا 30 جنوری 2013 میلادی 104 میلیارد دالر به افغانستان کمک نموده است. این مقدار کمک به مراتب بیش‌تر از کمک طرح مارشال کشور امریکا‌ برای شانزده کشور اروپایی پس از جنگ جهانی دوم می‌باشد.

جورج مارشال، وزیر خارجه‌ی تورومن، رییس جمهور ایالات متحده‌‌ در 1948 در پایان جنگ جهانی دوم برنامه‌ای را برای باز‌گردان ثبات و حمایت اقتصادی به کشور‌هایی که در جریان جنگ متضرر شده بودند، طرح کرد که به طرح مارشال مشهور است. مجموع هزینه‌ی طرح مارشال ایالات متحده به کشور‌های اروپایی سیزده میلیارد و سه صد هزار دالر بوده است. در گزارش سیگار آمده است که تفاوت طرح مارشال با کمک‌های اقتصادی‌ای که به افغانستان شده، در این است‌ که در طرح مارشال به ساختمان‌سازی‌، پولیس و ارتش توجه نشده بوده و اما در کمک‌های ایالات متحده به افغانستان، این برنامه‌ها در اولویت قرار داشته است و به‌طور مشخص، این کمک‌ها در زمینه‌های تأمین امنیت، حکومت‌داری‌ و ایجاد سهولت و توسعه‌ی اجتماعی اختصاص یافته و به مصرف رسیده است. اگر ارزش و دست‌آورد این هزینه‌ی هنگفت را بسنجیم‌، به‌خوبی روشن می‌شود که در زمینه‌های یاد شده پیش‌رفت‌هایی که صورت گرفته است، چندان قابل ستایش نیستند. به گونه‌ی مثال، بیش‌ترین سرمایه‌گذاری از کمک‌های جهانی به امور نظامی و تأمین امنیت اختصاص یافته است؛ هنوز هم ناامنی یک مشکل جدی و عمده‌ی افغانستان است و نهاد‌های امنیتی کشور در زمینه‌ی تأمین امنیت همگانی مشکل دارند و گروه‌های شورشی تهدید بزرگی برای امنیت، تقویه و تحکیم اقتدار دولت اند و هر روز دامنه‌ی ناامنی در کشور گسترش می‌یابد. در زمینه‌ی حکومت‌داری و حاکمیت قانون دولت افغانستان نتوانسته است زمینه‌های اقتدار نظام و حاکمیت قانون را از شهرهای بزرگ به مناطق دوردست و روستا‌ها گسترش دهد. در مورد تسهیلات و خدمات اجتماعی، گرچند فعالیت‌هایی صورت گرفته و قابل ارج‌گذاری اند، اما میزان خدمات و سهولت‌های اجتماعی اندک است و در مورد ایجاد تأسیسات خدماتی و عمومی، کار‌های لازم صورت نگرفته است. لازم بود که دولت در این زمینه برنامه‌های مشخصی را روی دست می‌داشت و بیش‌ترین سرمایه‌گذاری در این مورد انجام می‌گرفت.

سیگار، نبود سیستم حساب‌دهی، کمبود ساخت‌و‌ساز و تهدید‌های امنیتی را عواملی دانسته است که باعث شده از این هزینه به‌طور شایسته استفاده صورت نگیرد و ضایع شود. این در حالی است که طرح مارشال در کشور‌های اروپایی موفق بوده است و در زمینه‌ی توان‌مندی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن کشور‌ها مؤثر بوده است.

دولت افغانستان بارها گفته است، علت این‌که از کمک‌های جهانی استفاده‌ی درست صورت نگرفته است، این است‌ که کمک‌های جهانی با بی‌برنامگی توسط خود آن‌ها به مصرف رسیده‌اند و دو‌باره به جیب خارجی‌ها بر‌گردانده شده‌اند و مطابق به نیازمندی افغانستان به مصرف نرسیده‌اند. عبدالهادی ارغندیوال، وزیر اقتصاد کشور گفته است که 82 درصد از کمک‌های خارجی توسط خود آن‌ها به مصرف رسیده است و گفته است که تا هنوز تنها 73 میلیارد دالر به افغانستان کمک شده است و تنها 18 درصد آن در اختیار دولت افغانستان قرار گرفته است.

واقعیت این است‌ که کمک‌های یاد شده به خاطر نبود برنامه‌های جامع و دقیق که نیازهای افغانستان در آن در اولویت بوده باشند، به مصرف نرسیده‌اند و در نتیجه، دست‌آورد قابل ملاحظه‌ای از آن نصیب مردم افغانستان نشده است و مصرف شدن کمک‌های یاد شده توسط نهاد‌های خارجی، یکی از نارسایی‌هایی بوده است که باعث شده در نخست از برنامه‌ها نظارت نشود و مطابق به نیازمندی جامعه‌ی افغانستان به مصرف نرسند و دوم‌، کمک‌های یاد شده دوباره توسط اشخاص و نهاد‌های خارجی از افغانستان خارج شوند.