شهریار فرهمند
روند بازشماری آرای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری دیروز برای بیست و چهار ساعت دیگر به تعویق افتاد. مسئولان کمیسیون مستقل انتخابات گفته که این روند به درخواست ستاد انتخاباتی آقای عبدالله به تعویق افتاده و تأکید کرده که تا ختم بیست و چهار ساعت آینده چه ناظران ستاد اصلاحات و هم‌گرایی وارد روند شوند یا نشوند، روند بازشماری آرا دوباره آغاز خواهد شد. با شروع روند بازشماری آرا، این سومین بار است که این روند متوقف یا به تعویق می‌افتد. پیش از این نیز در دو مورد به‌دنبال اعتراض تیم‌های انتخاباتی این روند به تعویق افتاده بود.
انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که انتظار می‌رفت تجربه‌ای موفق و امیدوار کننده باشد، اکنون به روندی ملول و خسته کننده بدل شده است. با گذشت بیش از سه‌ماه از زمان برگزاری این انتخابات، هنوز نتیجه‌ی این پروسه مشخص نشده و مردم افغانستان از جنجال و جدال سیاسی انتخاباتی رهایی نیافته و چشم‌انداز این روند هنوز هم نامعلوم و تیره به نظر می‌رسد. مسئولان دولتی و نخبگان سیاسی کشور با ایجاد بن‌بست و ماجرا‌آفرینی در روند انتخابات، اعتبار دموکراسی و اعتماد مردم به انتخابات را زایل کرد و ماه‌ها فرصت افغانستان برای سازندگی و توسعه را در جنجال‌های پوچ سیاسی‌‌شان ضایع کردند. با وضعیتی که نخبگان سیاسی در این انتخابات به وجود آوردند، دیگر انتظار نمی‌رود که مردم افغانستان در انتخابات‌های آینده حضور پررنگ و گسترده داشته باشند.
بر اساس توافق امضا شده میان هردو نامزد، قرار بود که روند بازشماری آرا پس از سه هفته خاتمه یافته و نتیجه‌ی نهایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اعلام شود؛ اما اکنون با گذشت بیش از دو هفته از این توافق، هنوز درصدی اندک آرا بازشماری شده و روند بازشماری هم‌چنان پرچالش و جنجال‌برانگیز است. علی‌رغم مذاکرات و تفاهماتی که میان هردو نامزد انتخابات بر سر روند بازشماری آرا صورت گرفته، هنوز هم فضای بی‌اعتمادی شدیدی بر روند مستولی بوده و تیم‌های انتخاباتی با سوء ظن نسبت به هم‌دیگر و روند بازشماری آرا می‌نگرند. خوش‌بینی‌هایی که در روزهای نخست پروسه‌ی بازشماری آرا خلق شده بودند، اکنون جای‌شان را به سوء ظن، بی‌اعتمادی و نگرانی داده و تیم‌های انتخاباتی کم کم دارند اعتماد خود را نسبت به سازمان ملل متحد و ناظران بین‌المللی که مبتکر اصلی روند بازشماری آرا می‌باشند، از دست داده‌اند.
به نظر می‌رسد که تیم‌های انتخاباتی اراده‌ای برای رفع بن‌بست انتخاباتی ندارند. این امر ناشی از حرص قدرت‌طلبی و نگاه مطلق آن‌ها به برنده بودن در انتخابات است. هردو نامزد انتخابات به کمتر از رفتن به ارگ ریاست جمهوری و متحدان سیاسی و مسئولان ستادهای آن‌ها به کمتر از وزارت و ریاست قانع نیستند. سازو‌کار و چگونگی تقسیم قدرت و توافق که گفته می‌شود در مورد حکومت مشارکتی میان هردو نامزد امضا شده نیز گنگ و نامعلوم است. از این‌رو، پایه‌های توافق سیاسی مبنی بر تقسیم قدرت و تشکیل حکومت مشارکتی بسیار متزلزل به نظر می‌رسد. هریک از دو نامزد تلاش می‌کنند جریان بازشماری آرا را در مسیر منافع خود که منتج به برنده‌شدنش شود، سوق دهد. به همین خاطر، حمایت و همراهی آن‌ها با روند بازشماری آرا یک‌سان نیست. وقتی نتیجه طبق میل آن‌ها پیش می‌رود، این روند را حمایت و همراهی می‌کنند؛ اما همین که جریان بازشماری آرا برخلاف منافع آن‌ها حرکت می‌کند، از روند خارج شده و دوباره آن را به بن‌بست می‌کشانند. از آن‌جایی که روند بازشماری آرا ماهیت سیاسی دارد و فاقد ریشه و پایه‌ی قانونی و حقوقی است، کمیسیون مستقل انتخابات نیز نمی‌تواند از الزام‌های قانونی روند انتخابات استفاده کند. این نهاد مجبور است که در روند بازشماری آرا طبق میل و نظر تیم‌های انتخاباتی رفتار کند. اگر یکی از نامزدان بنا به هر دلیلی از روند خارج می‌شود، کمیسیون مستقل انتخابات مجبور است که روند را متوقف کند. میانجی‌گران بین‌المللی و بازیگران خارجی که در این روند نقش دارند نیز اراده‌ی صادقانه برای حل بن‌بست انتخاباتی ندارند. دولت افغانستان و کمیسیون مستقل انتخابات نیز توان رفع بن‌بست و ختم غایله‌ی انتخاباتی را ندارند. از این‌رو، چشم‌انداز این روند تیره و نامعلوم بوده و به نظر مردم، افغانستان باید ماه‌ها و هفته‌های بیش‌تری را در نگرانی و التهاب سر کند.