به‌دنبال ساقط‌شدن یک چرخبال نوع «MI-17» نیروهای هوایی کشور در ولسوالی حصه‌ی اول بهسود ولایت میدان‌وردک، کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان در تاریخ ۱۰ حمل هیأتی را برای بررسی چگونگی این رویداد تعیین کرد. این هیأت پس از حدود ۲۰ روز تحقیق، نتایج بررسی‌هایش را ارائه کرد.
مرسل نبی‌زاده، عضو هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان که در نشست عمومی امروز (دوشنبه، ۳ جوزا) این مجلس متن گزارش هیأت را می‌خواند، نتیجه‌ی گزارش هیأت را علنی نکرد و این موضوع جنجالی شد.
خانم نبی‌زاده گفت که یک «راکت دوربرد هدایت‌شونده» این چرخبال نیروهای هوایی را ساقط کرده است. او به‌نقل از اظهارات مسئولان امنیتی میدان‌وردک افزود که این راکت از یک مکان مجهز و در شب شلیک شده بود.
علی‌اکبر جمشیدی، عضو دیگر این هیأت با اعتراض به همگانی‌نکردن نتایج گزارش گفت که در بخش نتیجه‌گیری موضوعات مهم و اساسی درباره‌ی چگونگی ساقط چرخبال مطرح شده است: «ادعاها این است که گویا چرخ‌بالی که سقوط داده شده، توسط راکت هدایت‌شونده ساقط شده است.» به گفته‌ی او، اما مسئولان ارگان‌های دفاعی به اعضای هیأت گفته‌اند هنوز به این «یقین» نرسیده‌اند که چرخبال با سلاح «راکت رهبری‌شونده ساقط شده یا توسط آرپی‌جی.»
آقای جمشیدی همچنان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که مسئولان امنیتی هنگام بررسی هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی، به اعضای آن صرفا گفته‌اند که نوعیت راکت شلیک‌شده «ممکن» هدایت‌شونده بوده باشد.
مرسل نبی‌زاده اما در پاسخ به این انتقاد علی‌اکبر جمشیدی گفت که نتیجه‌گیری یافته‌های کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی را به مشوره‌ی میرحیدر افضلی، رییس این کمیسیون ارائه نکرده است. همچنین خانم نبی‌زاده در هنگام ارائه گزارش افزود که اعضای هیأت از چرخبال ساقط‌شده و محل حادثه نیز بازدید کرده‌اند.
این گفته‌ها در حالی مطرح شد که در بخش‌هایی از گزارش که خانم نبی‌زاده می‌خواند، چشم‌دید این هیأت روایت نشده است. علی‌اکبر جمشیدی در این باره گفت که تمامی یافته‌های این هیأت براساس اظهارات مسئولان گرفته شده و نظر کارشناسان و مردم در آن گنجانده نشده است.
مهدی راسخ، عضو دیگر کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز هم گفت که در گزارش بررسی هیأت این کمیسیون از سقوط چرخبال ارتش صرفا روایت‌های مسئولان بازگو شده است. او این گزارش را ناقص خواند و گفت که بررسی چگونگی سقوط چرخبال ارتش نیازمند کار مسلکی و تحقیقاتی است. به گفته‌ی آقای راسخ، بررسی چگونگی سقوط چرخبال نیازمند امکانات و توانایی بیشتر است.
همچنین در گزارش هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی، به نقل از مسئولان ارگان‌های دفاعی نقل شده است که در جعبه‌ی سیاه چرخبال، تنها چند جمله‌ی کوتاه خلبان ثبت شده است. در نخست خلبان گفته که یک فیر هاوان در نزدیکی چرخبال اصابت کرده است. به تعقیب آن هم او تقاضای پرواز عاجل را کرده است. در گزارش هیأت تأکید شده است که خلبان همچنین گفته است که سرعت را برای خروج از منطقه‌ی خطر افزایش می‌دهد.
همچنین در نسخه‌ای از نتایج این گزارش که در اختیار روزنامه اطلاعات روز قرار گرفته، آمده است که با وجود هواپیماهای کشفی PC-12 و AC-208، وزارت دفاع ملی تدابیر برای احتمال وقوع سقوط چرخ‌بال‌ها در ولسوالی حصه‌ی اول بهسود، را روی‌دست نگرفته بود. در این بخش گزارش تأکید شده است که مسئولان وزارت دفاع گفته‌اند که نوعیت راکت هنوز «مبهم» است.
با این حال در نتایج گزارش آمده است که مدیریت امنیت ملی ولسوالی حصه‌ی اول بهسود به‌دلیل شریک‌نکردن هیچ گونه اطلاعات کشفی و استخباراتی قبل از وقوع حوادث با مسئولان و مراجع مربوطه، به نهادهای عدلی و قضایی معرفی شود.
نتایج بررسی هیأت چیست؟
در تاریخ ۲۷ حوت یک چرخبال نوع MI-17 لوای ویژه‌ی ۷۷۷ نیروهای هوایی کشور در مرکز ولسوالی حصه‌ی اول بهسود سقوط داده شد. در نتیجه‌ی این رویداد ۹ نفر به‌شمول چهار عمله‌ی پرواز و پنج نیروی ویژه‌ی پولیس ولایت بامیان کشته شدند. اکنون هیأت پنج‌نفری کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان به ریاست میرحیدر افضلی و عضویت مرسل نبی‌زاده، علی‌اکبر جمشیدی، عبدالخالق خان بالاکرزی و بسم‌الله خان می‌گوید که این چرخبال در هنگام روتیشن نیروهای ویژه‌ی امنیتی و دفاعی، اکمالات اعاشه‌ی آنان و انتقال کشته و زخمیان نیروهای امنیتی هدف حمله قرار گرفته است.
در گزارش هیأت به نقل از سخنان عبدالقیوم، رییس کشف وزارت دفاع ملی، محمدداوود سخی، معاون لوای ویژه‌ی ۷۷۷ قوای هوایی و محمدعلی مظفری، آمر مصونیت این لوا آمده که چرخبال ساقط‌شده یکی از چهار چرخ‌بالی بوده است که توسط هواپیمای کشفی «PC-12» رصد می‌شده است. این هواپیما پس از پرواز از کمپ نیروهای امنیتی و دفاعی در مرکز ولسوالی حصه‌ی اول بهسود در ارتفاع ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری زمین از پاسگاه موسوم به «آنتن» هدف قرار گرفته است.
طبق معلومات گزارش، همزمان با این رویداد، یک هواپیمای نوع «AC-208» مجهز با راکت در فضا نیز در حال پرواز بوده است. این هواپیما به‌دلیل نداشتن دستور اجراآت عملیات از سوی مقام‌های ذیصلاح ارگان‌های دفاعی، از انداخت بر پاسگاه آنتن خودداری می‌کند. نیروهای هوایی اما ساعتی پس از سقوط چرخبال بر این پاسگاه حمله‌ی هوایی را راه‌اندازی می‌کنند. در نتیجه‌ی این حمله، هفت نفر از افراد وابسته به عبدالغنی علیپور، فرمانده محلی در ولایت میدان‌وردک کشته شده‌اند.
هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان همچنان ویدیویی را که از سقوط این چرخبال قبل از این در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد، نیز تأیید کرده است. طبق معلومات هیأت، ویدیو توسط هواپیمای کشفی گرفته شده است. این ویدیو نشان می‌دهد که یک راکت از عقب و در قسمت بالای چرخبال به آن اصابت می‌کند و در نتیجه چرخبال ساقط می‌شود.
چه کسی عامل سقوط چرخبال است؟
مرسل نبی‌زاده گفت: «جهت اکمالات، روتیشن پرسنل تازه‌نفس از مرکز به ولسوالی بهسود ولایت میدان‌وردک به تعداد چهار بال چرخبال فرماندهی لوای خاص ۷۷ هوایی توظیف گردید که طبق طرزالعمل و پلان یک بال طیاره‌ی کشفی PC-12 به‌منظور IPB (آماده‌سازی دریافت اطلاعات از فضا) حوالی ساعت ۱۱:۴۰ شب به ولسوالی بهسود پرواز کرد که حین رسیدن چرخبال برای پایین‌نمودن وزن و پرسنل امنیتی، تخلیه‌ی شهدا و زخمی‌ها از ساحه، توسط افراد مسلح غیرمسئول زیر آتش مستقیم سلاح ثقیله و خفیفه قرار گرفت.»
خانم نبی‌زاده از عامل ساقط چرخبال نامی نبرد ولی تأکید کرد که راکت دوربرد هدایت‌شونده از پاسگاه آنتن شلیک شده است. در آن هنگام افراد وابسته به عبدالغنی علیپور، فرمانده محلی در میدان‌وردک در این پاسگاه مستقر بوده‌اند.
از سویی هم در گزارش هیأت آمده است که راکت شلیک‌شده از نوع راکت هدایت‌شونده‌ی «کانکورس» روسی است. براساس معلومات گزارش، کشورهای چین، جاپان و ایران نیز از نوع کاپی این راکت‌ها را ساخته‌اند. مرسل نبی‌زاده گفت که قبلا کشور ایران این نوع راکت را در ولایت هلمند در اختیار گروه طالبان قرار داده بود.
این چرخبال زمانی ساقط شد که افراد وابسته با علیپور با نیروهای دولتی در تقابل بودند. این تقابل در پی «تیراندازی» نیروهای دولتی به رهبری الله‌داد فدایی، فرمانده پیشین پولیس میدان‌وردک بر معترضان در تاریخ ۱۰ دلو سال گذشته ایجاد شده بود.
این تیراندازی که در آن دست‌کم ۱۱ غیرنظامی کشته و ۳۱ غیرنظامی دیگر زخمی شدند، سبب درگیری میان افراد وابسته به علیپور و نظامیان دولتی شد. این درگیری در ماه حوت به اوج خود رسید. اکنون هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان می‌گوید که در میان معترضان در ۱۰ دلو سال گذشته افراد مسلح حضور داشته و به همین دلیل این تظاهرات به خشونت کشانده شده است. همچنان این هیأت خواهان معرفی عاملان این تیراندازی به مراجع عدلی و قضایی شده است.
به‌دنبال این درگیری و سقوط چرخبال نیروهای هوایی کشور، نظامیان دولتی حملاتی علیه عبدالغنی علیپور راه‌اندازی و مواضع او را هدف قرار دادند. طبق بررسی هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان در نتیجه‌ی این حملات، ده عراده وسایط مختلف‌النوع، شش عراده موتر «رنجر»، یک عراده موتر «انترنشنل» و سه عراده تانک «هاموی» از افراد وابسته به علیپور به‌دست نیروهای دولتی افتاده است.
این هیأت گزارش کرده است که بیشتر این وسایط از نیروهای امنیتی بوده که توسط افراد علیپور به سرقت برده شده بود. براساس گزارش، این افراد به تعداد ۷۲ میل اسلحه، شش عراده تانک هاموی، هشت عراده رنجر و مواد اعاشوی نظامیان دولتی را به سرقت برده‌اند.
انتقاد ساکنان ولسوالی‌های بهسود از ترکیب ملیتی در ادارات محلی میدان‌وردک
ساکنان ولسوالی‌های حصه‌ی اول بهسود و حصه‌ی دوم بهسود در دیدار با اعضای هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان از ترکیب میلیتی در ادارات محلی میدان‌وردک انتقاد کرده‌اند. آنان گفته‌اند که در ادارات محلی این ولایت حضور اندک دارند و این موضع باعث «دلسردی مردم از حکومت» شده است.
همچنان ساکنان این ولسوالی‌ها از حملات «کوچی‌های مسلح» بر خانه‌ها و مزارع‌شان در جریان سال‌های گذشته هم شاکی بوده‌اند. در گزارش هیأت به نقل از آنان آمده است که در نتیجه‌ی حملات کوچی‌ها در ولسوالی‌های بهسود، خانه‌ها و مزارع مردم بهسود تخریب شده است.
آنان تأکید کرده‌اند که به‌‌رغم شکایت به مراجع ذیربط حکومتی و بی‌تفاوتی حکومت به این موضوع، برای دفاع خودی، مجبور به مقاومت مسلحانه در برابر حملات کوچی‌ها شده‌اند. در همین حال، در گزارش تأکید شده است که باید به معضله‌ی کوچی‌ها و ده‌نشین‌ها، اسکان‌دهی کوچی‌ها در مکان مناسب که باعث ایجاد مشکلات نشود، رسیدگی صورت گیرد.
همچنان ساکنان ولسوالی‌های حصه‌ی اول بهسود و حصه‌ی دوم بهسود از ناامنی‌ها در مسیر شاهراه نمبر۲ میدان‌شهر – بهسود نیز شاکی‌اند. آنان گفته‌اند که با وجود تقاضاهای مکرر برای تأمین امنیت این شاهراه، مسئولان هنوز اقدامات لازم روی‌دست نگرفته‌اند. هیأت کمیسیون امور دفاعی و تمامیت ارضی مجلس نمایندگان گفته است که باید این شاهراه از وجود طالبان و سایر گروه‌ها پاکسازی شود.
قبل از این عبدالغنی علیپور اعلام کرده بود که او برای دفاع از مردم در مقابل حملات مسلحانه‌ی طالبان و کوچی‌ها در ولسوالی‌های حصه‌ی اول بهسود، حصه‌ی دوم بهسود و ناهور غزنی و همچنان تأمین امنیت شاهراه نمبر۲ میدان‌شهر – جلریز تفنگ به دست گرفته است. اما حالا حکومت مدعی است که این فرمانده محلی به‌گونه‌ی غیرقانونی فعالیت می‌کند و به دنبال سقوط چرخبال در بهسود، مقام‌های ارشد حکومت از جمله رییس‌جمهور غنی و جنرال یاسین ضیا، سرپرست وزارت دفاع ملی از انتقام هشدار داده بودند.