نشانه‌های احیاگر تحریک طالبان پاکستان، ۲۰۱۹ – اوایل ۲۰۲۱
احسان‌الله احسان، سخن‌گوی سابق تحریک طالبان پاکستان در مصاحبه‌ای با الجزیره در اپریل ۲۰۲۰ گفت: «ما نمی‌توانیم بگوییم که تحریک طالبان پاکستان، جماعت الاحرار (یک گروه انشعابی تحریک طالبان پاکستان، یا سایر گروه‌های ضد پاکستان کاملا تمام شده‌اند . . . آن‌ها قطعا تنظیم شده‌اند و شاید به‌عنوان بخشی از برنامه، سکوت کرده‌اند.» این ارزیابی دقیق به‌نظر می‌رسد. اگرچه تحریک طالبان پاکستان در پنج یا شش سال گذشته ظرفیت عملیاتی قابل توجهی را از دست داده و گرفتار اختلافات داخلی، جناح‌های انشعابی و مقاومت در برابر دولت اسلامی خراسان شده است، این گروه به جهاد پراکنده‌ای علیه دولت پاکستان ادامه داده است. به‌عنوان مثال، در جریان انتخابات ملی ۲۰۱۸ در پاکستان، تحریک طالبان پاکستان یک سلسله حملات علیه سیاست‌مداران انجام داد و مظنون شد که یک زن حمله‌کننده انتحاری را در جولای ۲۰۱۹ در خیبر پشتونخواه مستقر کرده است. واضح است که ایالات متحده هنوز تحریک طالبان پاکستان را تهدید عملیاتی می‌داند، از این رو نورولی محسود را به‌عنوان «تروریست جهانی» در سال ۲۰۱۹ و کشتن دو عضو برجسته تحریک طالبان پاکستان در افغانستان در سال ۲۰۲۰ را توسط نیروهای امنیتی افغانستان عنوان کرده است.
داده‌های پروژه محل درگیری مسلحانه و رویدادها در مورد تحریک طالبان پاکستان این دیدگاه را پشتیبانی می‌کند که این گروه به‌عنوان یک نیروی بسیار کاهش یافته اما از میان نرفته است. در واقع نشانه‌هایی از رشد متوسط در ظرفیت عملیاتی آن وجود دارد. داده‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ حملات تحریک طالبان پاکستان در مناطق قبایلی تحت اداره فدرال و خیبر پشتونخواه به‌صورت ترکیبی افزایش می‌یابد، اگرچه تعداد کلی همچنان کم است. کل حملات تحریک طالبان پاکستان در مناطق قبایلی تحت اداره فدرال و خیبر پشتونخواه به ترتیب به ۲۱ و ۲۸ مورد در ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ افزایش یافته است، در حالی‌که تنها ۱۲ حمله در سال ۲۰۱۸ بوده است. (گزارش سازمان ملل در اوایل سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که در شش ماه گذشته سال ۲۰۲۰، تحریک طالبان پاکستان مسئول بیش از ۱۰۰ حمله مرزی از افغانستان به پاکستان بوده است. تفاوت قابل توجه بین این تعداد و شمارش ۲۸ برای کل سال ۲۰۲۰ بر اساس داده های پروژه محل درگیری مسلحانه و رویدادها، از جمله موارد دیگر، اعتماد به منابع مختلف و استفاده از معیارهای مختلف برای تعریف حملات را نشان می‌دهد. بیشتر این حملات کارکنان امنیتی پاکستان، به‌ویژه پولیس را هدف قرار داده است، اگرچه تعداد کشته‌شدگان به طور کلی کم بوده است. علاوه بر این، تحریک طالبان پاکستان فعالیت خود را علیه سیستم فلج اطفال در پاکستان تحت این عنوان که واکسین یک توطئه غربی است، پیش برده و اغلب کارمندان بهداشت که توسط افسران پولیس همراهی می‌شوند را هدف قرار می‌دهد و گاهی تلاش‌های دولت را مختل می‌کند. به‌عنوان مثال در اپریل ۲۰۱۹ حملات به کارکنان مراقبت‌های بهداشتی در سراسر مناطق بانو و بونر در خیبر پشتونخواه و کویته، بلوچستان گزارش شد که منجر به تعلیق برنامه عمل ملی فلج اطفال از سوی دولت شد. در دسامبر ۲۰۱۹ شبه‌‌نظامیان تحریک طالبان پاکستان دو افسر پولیس را که در حال محافظت از یک تیم واکسیناسیون در منطقه دیر پایین در خیبر پشتونخواه بودند، شلیک کردند.
از آغاز سال ۲۰۲۱ فعالیت تحریک طالبان پاکستان به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است؛ حداقل از نظر حملات مورد ادعای این گروه. فقط در دو ماه اول سال ۲۰۲۱، این گروه دستکم مسئولیت ۳۲ حمله را به عهده گرفته است که بیشتر آن‌ها در سنگرهای سابق تحریک طالبان پاکستان یا در مناطق مرزی غربی پاکستان رخ داده است، درحالی‌که تعداد کمی در مناطق شهری رخ داده است. به‌عنوان مثال چهار زن کارگر انکشافی در یک حمله در وزیرستان شمالی در فبروری ۲۰۲۱ کشته شدند. همچنان دو افسر پولیس که در مارچ ۲۰۲۱ در اسلام‌آباد و راولپندی کشته شدند، مشکوک به ارتباط با تحریک طالبان پاکستان بود. در اپریل ۲۰۲۱، تحریک طالبان پاکستان مسئولیت یک حمله انتحاری به یک هتل لوکس در کویته، بلوچستان را به عهده گرفت و این نشان می‌دهد که اهداف این گروه برای گسترش عملیات، فراتر از شمال غربی پاکستان است.
فراتر از اقدامات خشونت آمیز، تحریک طالبان پاکستان همچنان در تبلیغ ایدئولوژی و اهداف خود از طریق شاخه رسانه‌ای خود زیر عنوان «عمر میدیا» فعال است و اولین مجله رسمی خود را در سال ۲۰۱۶ و یک وب‌سایت جدید را در جنوری ۲۰۲۰ راه اندازی کرده است. تحریک طالبان پاکستان در نشرات خود به طور فزاینده «جهانی سازی جهاد» را تبلیغ کرده و تلاش می‌کند جنگ خود را به کشمیر و هند گسترش دهد. فعالیت تحریک طالبان پاکستان در جهاد جهانی احتمالا تحت تأثیر روابط نزدیک آن با «القاعده در شبه قاره هند» و رقابت‌اش با دولت اسلامی خراسان است، و وابسته‌های محلی القاعده و دولت اسلامی، هر دو به ترتیب تلاش می‌کنند به جهاد کشمیری ضربه بزنند. به‌نظر می‌رسد تلاش‌های تحریک طالبان پاکستان برای القای تبلیغات خود با یك روایت فراملی تلاشی برای ادامه رقابت با سایر گروه‌های شبه‌‌نظامی و بهره‌برداری از یك پایگاه بزرگتر استخدام است. تحریک طالبان پاکستان همچنین تلاش‌های خود را برای بهره‌برداری از شکایات قبلی علیه دولت تجدید کرده است. به‌عنوان مثال، یک فیلم تبلیغاتی تحریک طالبان پاکستان که در دسامبر سال ۲۰۱۹ منتشر شد، شامل مصاحبه با غیرنظامیانی است که از اقدامات – از جمله قتل‌های غیرقانونی و جابه‌جایی اجباری به دلیل عملیات نظامی – از مقامات ارتش و سرویس‌های اطلاعاتی پاکستان شکایت دارند.
در ارزیابی تهدیدهای ناشی از تحریک طالبان پاکستان، مهم است که از گروه‌های متلاشی شده و انشعابی آن مانند جماعت الاحرار و حزب الاحرار و تلاش‌های تحریک طالبان پاکستان برای ادغام مجدد این جناح‌ها به گروه اصلی، غافل نشد جماعت الاحرار در ماه اکتبر ۲۰۱۴ به رهبری عمر خالد خراسانی تشکیل شد و گمان می‌رود از منطقه مرزی افغانستان و پاکستان فعالیت کند. هنگامی‌که خراسانی در یک حمله هواپیمای بدون سرنشین آمریکا در سال ۲۰۱۷ جان خود را از دست داد، فرمانده مکرم خان با تمرکز بر هدف قرار دادن کارکنان امنیتی پاکستان، برای تشکیل حزب الاحرار جدا شد. حزب الاحرار از آغاز عملیات شمزی، علنا از جهادی علیه پرسنل امنیتی پاکستان خبر داد. جماعت الاحرار و حزب الاحرار هر دو مسئول حملات بسیار مهلک در پاکستان بوده و از سطح فعالیت تحریک طالبان پاکستان در سال‌های گذشته پیشی گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، جماعت الاحرار با دولت اسلامی خراسان حداقل در نه حمله بین سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ که منجر به کشته شدن ۲۱۹ نفر و زخمی شدن ۴۹۰ نفر شده، همکاری کرده است. بین اواسط سال ۲۰۱۸ و اواسط سال ۲۰۲۰، حزب الاحرار دستکم در ۱۳ حمله مرگبار از جمله دو حمله انتحاری در سراسر پاکستان نقش داشته است. حملات قابل توجه اخیر حزب الاحرار شامل حمله انتحاری به یک معبد مشهور صوفی در لاهور در ماه می ۲۰۱۹ و انفجار در مسجدی در کویته در جنوری ۲۰۲۰ است.
در آگست سال ۲۰۲۰ عمر میدیا اعلام کرد که جماعت الاحرار و حزب الاحرار رسما به تحریک طالبان پاکستان پیوستند تا برای تحکیم تلاش‌های شان علیه پرسنل امنیتی پاکستان، با حفظ قدرت رهبری نور ولی در گروه، با تحریک طالبان پاکستان همکاری کنند. این اعلامیه در ادامه‌ی سایر اطلاعیه‌های تحریک طالبان پاکستان در مورد ادغام‌ها در جولای ۲۰۲۰ بود. در اوایل ماه جولای، تحریک طالبان پاکستان اعلام کرده بود که گروه حکیم الله محسود تحت فرماندهی مخلص‌یار به عضویت تحریک طالبان پاکستان در آمده است. در اواخر ماه، این گروه اعلام كرد كه گروه امجد فاروقی، گروهی وابسته به القاعده به تحریک طالبان پاکستان پیوسته است. این بیانیه اندکی پس از آن اعلام شد که گروه عثمان سیف الله کرد از لشکر جنگوی، تحت فرماندهی مولوی خوش محمد سندی، با نور ولی بیعت کرده بود.
این تحولات نگرانی در مورد احیای مجدد بالقوه تحریک طالبان پاکستان را تقویت کرده است، زیرا به‌نظر می‌رسد این گروه قصد دارد با تلفیق گروه‌های مختلف ظرفیت عملیاتی خود را بازسازی کند. اگرچه تشخیص دوام و پیامدهای امنیتی این ادغام‌ها خیلی زود است، اما نباید آن‌ها را نادیده گرفت. همکاری بین گروه‌ها اغلب می‌تواند باعث افزایش طول عمر و توانایی آن‌ها در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات مرگبار شود. این ادغام‌ها ممکن است منجر به افزایش فعالیت تحریک طالبان پاکستان – از جمله اخاذی، ارعاب و حملات هدفمند – در مناطق نزدیک به مرز شود.
هدف قرار دادن رهبران تحریک طالبان پاکستان توسط سرویس‌های امنیتی پاکستان همچنان ادامه دارد و حاکی از این است که سر بریدن تحریک طالبان پاکستان همچنان یک هدف مهم است. به‌عنوان مثال، در فبروی سال ۲۰۲۰ نیروهای امنیتی پاکستان پنج شبه‌‌نظامی تحریک طالبان پاکستان را در نزدیکی پیشاور و دو فرمانده دیگر را در منطقه تانک در وزیرستان جنوبی کشتند. علاوه بر این، چندین نفر از اعضای ارشد تحریک طالبان پاکستان -از جمله شیخ خالد حقانی، یکی از اعضای عالی رتبه این گروه در افغانستان کشته شدند. بلافاصله پس از کشته شدن حقانی، رهبر تحریک طالبان پاکستان، شهیارار محسود در یک انفجار در ولایت کنر افغانستان هدف قرار گرفت. اگرچه هنوز مشخص نیست که چه کسی مسئول این حملات است، اعضای تحریک طالبان پاکستان آن‌ها را با سرویس‌های اطلاعاتی پاکستان مرتبط کردند.
نشانه‌ی دیگر احیای تحریک طالبان پاکستان استفاده مجدد آن از ارعاب است. پس از سال‌ها فعالیت ملایم، در آگست سال ۲۰۱۹ گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر این‌که شبه‌‌نظامیان تحریک طالبان پاکستان ساکنان میرانشاه در وزیرستان شمالی را تهدید می‌کنند و آن‌ها را از پخش موسیقی یا خروج زنان بدون سرپرست مرد از خانه‌های شان، هشدار می‌دهند. در حوالی وانا در وزیرستان جنوبی، گزارش شده است که تحریک طالبان پاکستان از طریق شب‌نامه به پولیس پاکستان هشدار داده است که منطقه را ترک کند. در تلاش آشکار برای حفظ اهمیت در گفتمان سیاسی عمومی و ایجاد ارعاب، تحریک طالبان پاکستان با جسارت بیانیه‌ای علنی علیه «راهپیمایی آرات» (راهپیمایی زنان) – یک تظاهرات بدون خشونت برای حمایت از حقوق زنان – که در اوایل مارچ ۲۰۲۱ در سراسر پاکستان برگزار شد، فعالان زن را به کفر و فحاشی متهم کرد.
روی‌هم‌رفته، جهاد طولانی‌مدت (هرچند سطح پایین) تحریک طالبان پاکستان علیه دولت پاکستان، انتشار مکرر تبلیغات، ادغام مجدد آن در گروه‌های انشعابی سابق و تلاش برای ارعاب جوامع محلی، نشانه‌هایی از سازمانی است که به‌نظر می‌رسد متعهد به تقویت مجدد خود است.
ادامه دارد…