در ۲۴ ساعت گذشته با ۵۴ مرگ و ۱۷۲۴ بیمار جدید، بالاترین آمار روزانه ابتلا به کرونا در افغانستان ثبت شد. این بیشترین رقم ابتلا به ویروس و مرگ ناشی از کرونا از آغاز تاکنون در ظرف ۲۴ ساعت است. براساس برآورد نهادهای مسئول، سرعت فراگیری شیوع کرونا در موج سوم سرسامآور و نگرانکننده است. البته آمار رسمی وزارت صحت از میزان مبتلایان در موج سوم، تصویر واقعی از وضعیت کرونا در افغانستان نیست. میزان کل مبتلایان بسیار بیشتر از آمار رسمی است. افرادی که علایم بیماری کرونا را دارند تقریبا در هر خانه هستند. تختهای شفاخانهها تقریبا مملو از بیمارانی است که علایم کرونا را دارند. شفاخانههای اختصاصی کرونایی ظرفیت پذیرش را ندارد.
مدیریت رسیدگی به وضعیت بیماران کرونایی در افغانستان در حال از کنترل خارجشدن است. بسترهای شفاخانهها مملو از بیماران شده و کمبود اکسیجن هر روز بیشتر میشود. قیمت یک بالون اکسیجن در بازار به بیشتر از ۱۰ هزار افغانی رسیده و صفهای طولانی شهروندان برای بهدستآوردن اکسیجن در حال طولانیشدن است. دیروز صبح گزارش شد که شفاخانه اختصاصی کووید۱۹ در هرات دیگر ظرفیت پذیرش بیمار را ندارد. وضعیت در کابل نیز همین است. حتا شفاخانههای عمومی دیگر ظرفیت پذیرش بیمار ندارند. چشمدید یک شهروند از یکی از شفاخانههای کابل گویای تصویر واقعی از وضعیت جاری است. او میگوید پس از ساعتها سرگردانی توانسته یک تخت برای بیمارش برای ۲۴ ساعت با قیمت پنجهزار افغانی پیدا کند.
موج اول و دوم مدیریت پاندمی از طرف بالاترین سطح حکومتی اداره میشد. در کنار وزارت صحت عامه کمیتههای اختصاصی دیگر در مدیریت بحران کرونا درگیر بودند. این کمیتهها بهراحتی دربارهی راهبردهای اساسی سریع تصمیم میگرفتند و اجرا میشد. در دورههای قبلی، بودجههای اختصاصی و صلاحیتهای کافی برای ادارههای محلی وجود داشت که برای رسیدگی بهموقع به نیازمندیها صحی بیتأثیر نبود. همچنین برای آگاهیبخشی به شهروندان بیشتر تلاش میشد. اما در موج سوم کرونا چنین تلاشهایی دیده نمیشود. در سایر نهادهای حکومتی برای مدیریت بحران موج سوم، نوع بیاعتنایی حکمفرما است. تقریبا وزارت صحت عامه تنها است. یک ماه است که این وزارت از رسیدن چنین روزی هشدار داد و گلو پاره کرد، اما حکومت جز یکیدو اقدام جزئی، کار بنیادی برای اعمال محدودیت گشتوگذار و فاصلهگذاری اجتماعی نکرد. بنابراین، وزارت صحت برای مقابله با کرونا در موج سوم که خطرناکتر از دو دور قبل توصیف میشود، نیازمند همکاری همهی ادارههای مهم و تأثیرگذار است.
پیامد تنها ماندن وزارت صحت در میدان مقابله با موج سوم کرونا خطرناک است. این کار به قیمت جان انسانهای بیشتری تمام میشود. نظام بهداشتی ضعیف افغانستان پاسخگوی بحران نسبتا شدید نیست. همین حالا که گفته میشود پاندمی به نقطه اوج خود نرسیده، نهادهای صحی به بیماران کرونایی درست رسیدگی نمیتوانند. نمونهاش کمبود اکسیجن است. مخاذن شفاخانهها خالی شده است. وضعیت به جایی رسیده که گفته میشود، پذیرش برخی شفاخانهها به بیماران گفتهاند در صورت بیمار بستری میشود که بالون گاز اکسیجن به همراه داشته باشد. در این دور بیباوری مردم نسبت به خطر کرونا بیشتر است. با وجود تهدیدات بلند کمتر دیده میشود که مردم تدابیر بهداشتی را جدی بگیرند و ماسک بزنند. کل این وضعیت نتیجهی مدیریت ضعیف مبارزه با کرونا و نوعی بیتفاوتی در کلیت ساختاری بهنام حکومت است.
انتظاری وجود نداشت که بار دیگر افغانستان در موج سوم کرونا درمانده و مستاصل شود. در حال حاضر ظرفیت آزمایش و درمان، تجربه مدیریت و آگاهیبخشی نسبت به دورهای قبلی بسیار بهتر است. اگر وزارت صحت در مقابله با موج سوم کرونا در میدان تنها نمیماند، افغانستان میتوانست با قربانیهای کمتری این موج را پشت سر بگذارد. اکنون باید کل ظرفیت حکومت برای مهار این بحران بهکار گرفته شود. ادامهی بیتفاوتی این بحران را بزرگتر و شهروندان بیشتری را در کام مرگ میکشاند.