روند کوچ اجباری باشندگان برخی روستاهای ولسوالی گیزاب ولایت دایکندی آغاز شده است. طبق معلومات باشندگان محل، در نخستین مرحله، حدود ۴۰۰ خانواده از روستای کندیر و ۳۰۰ خانواده از منطقه تگابدار این ولسوالی وادار به کوچ شده و به روستاهای اطراف، دشت‌ها و شهرهای نیلی و قندهار پناه برده‌اند.
یکی از متنفذان ولسوالی پاتوی ولایت دایکندی که خواست هویتش فاش نشود، می‌گوید که در مناطق لوره‌شیو و تگابدار حدود ۱۵ روستا تحت دعوا است و در نخستین مورد باشندگان روستای کندیر، دهنه‌ی ناله و جوی‌های نوآباد، بالاسر تگابدار کوچ داده شده‌اند: «طالبان غیابی فصیله کردهاند و به باشندگان دستور داده‌اند که محصولات کشاورزی‌شان شامل محصولات گندم، جواری، بادام و دیگر حاصلات زراعتی را انتقال ندهند و تنها حق انتقال لباس و پوشاک‌شان را دارند.»
او تأکید کرد که بی‌جاشد‌گان در وضعیت رقت‌باری به‌سر می‌برند و باتوجه به این‌که فصل سرما در پیش است، مردم جایی برای بودوباش و چیزی برای خوردن ندارند. شماری از این باشندگان به روستاهای فلنجیر و شاغلجه رفته‌اند.
چرا کوچ اجباری؟
پیش از این باشندگان روستاهای «نوآباد» و «بالاسر تگابدار» گفته بودند که بیش از چهل سال در این مناطق زندگی کردهاند و تاکنون هیچ‌کسی بر زمین‌ها و جایداد‌شان ادعای ملکیت نکرده بود.
اما به‌تازگی هم‌زمان با به قدرت‌رسیدن طالبان در کشور، برخی پشتون‌ها با «حمایت» شماری از طالبان محلی، ادعا کردهاند که این جایداد و زمین‌ها ملکیت آنها است.
متنفذان محلی می‌گویند که طالبان به همه‌ی باشندگان بومی که در مسیر رود هلمند زندگی دارند، دستور داده‌اند که مناطق‌شان را تخلیه کنند. یکی از این متنفذان می‌گوید: «باشندگان بومی روستاهای تگابدار، نوآباد و کندیر ده روز پیش اخطار دریافت کرده بودند که تا ۹ روز دیگر مناطق را تخلیه کنند و به محل دیگری بروند.»
بهگفتهی او، طالبان به مردم محل گفته‌اند که اراضی تحت آبیاری رود هلمند متعلق به پشتون‌هایند. متنفذان می‌گویند که طرف دعوای این خانواده‌‌ها شخصی به نام «جمهورخان» فرمانده یک قطعه‌ی نظامی است که در حال حاضر در اداره‌ی محلی دایکندی با والی طالبان کار می‌کند. از جمهورخان به‌عنوان معاون والی طالبان برای ولایت دایکندی نیز نام برده می‌شود.
منابع مردمی گیزاب می‌گویند که جمهورخان خودش را از قوم «تیموری» معرفی می‌کند و ادعا دارد که روستاهای تگابدار و نوآباد در حریم ملکیت او قرار دارد.
عکس از شبکه‌های اجتماعی
طبق معلومات متنفذان ولسوالی گیزاب دایکندی، به جز روستای تگابدار که طرف دعوای آن یکی از خوانین محلی منطقه «خلج» است، در دیگر روستاها کوچی‌ها و پشتون‌های ولسوالی‌های چهارچینو و گیزاب ادعای ملکیت کردهاند. این منبع محلی افزود که باشندگان بومی این مناطق به کمک نظامیان طالبان به اجبار کوچ داده می‌شوند.
او تأکید کرد که مدعیان هیچ‌گونه اسناد قانونی در اختیار ندارند و از طریق زور می‌خواهند زمین‌های حاصل‌خیز‌شان را تصاحب شوند. یکی از متنفذان می‌گوید: «حتا یک ورق که بتواند بخشی از ادعای آدم‌خان و دیگر افراد مدعی را ثابت کند، به مردم ارائه نمی‌کند. در کنار محصولات و مواشی حتا تلفن‌های هوشمند مردم را نیز گرفته‌اند.»
این درحالی است که ولسوال ولسوالی گیزاب نیز تأیید می‌کند که مردم بومی براساس فیصله‌ی والی دایکندی از مناطق‌شان به زور کوچ داده می‌شود.
تبلیغات فتنه‌ها
عکس از شبکه‌های اجتماعی
طبق معلومات ارائه‌شده از سوی منابع، قرار است تا ۲۰۰۰ خانواده از دیگر ساحات حاصل‌خیز دایکندی نیز کوچ داده شوند. پیش از این محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان نیز در صفحه‌ی رسمی فیسبوکش نوشته بود که به او اطلاع رسیده است «طالبان نیروى ضربتى‌شان را وارد منطقه‌ی کندیر و دهن ناله کردهاند و مردم هزاره را از مناطق حاصل‌خیز‌شان کوچ داده، زمین‌هاى‌شان را به هوادارن طالبان توزیع می‌کنند».
آقای محقق شمار آنها را حدود ۸۰۰ خانواده اعلام کرده بود که بهگفتهی او، مطابق حکم امین‌الله زبیر، والی طالبان برای دایکندی، از مناطق‌شان کوچ داده می‌شوند. طالبان این ادعای آقای محقق را «تبلیغات» خوانده و رد کردهاند. یک نامه نیز در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که نشان می‌دهد والی طالبان دستور داده تا این شمار مردم کوچ داده شوند.
با این وجود، باشندگان محل از رهبری طالبان می‌خواهند که یک هیأت باصلاحیت و بی‌طرف را به دایکندی بفرستند و موضوع را به‌گونه‌ی دقیق بررسی کند و کسانی که از نام طالبان سوء‌استفاده می‌کنند، مورد بازپرس قرار گیرند.
از سویی هم، مولوی صدیق‌الله عابد، قوماندان امنیه طالبان برای ولایت دایکندی می‌گوید که خبرِ کوچ اجباری مردم حقیقت ندارد و این خبرها تبلیغات است. عابد افزود که جنجال‌های اخیر یک مسأله حقوقی است و کسانی که بهگفتهی او، سر‌و‌صدا ایجاد می‌کنند «تمام زندگی‌شان را به فتنه و فساد» سپری کردهاند.
این مقام محلی و نظامی طالبان همچنان می‌گویند کسانی که زمین‌های مردم را غصب کرده بودند و اکنون «قضا» فیصله کرده که حق به حق‌دار برسد، آنها سر‌و‌صدا ایجاد می‌کنند. بهگفتهی او، بیشتر مردم به این خاطر تبلیغات می‌کنند که از طرف مؤسسات برای‌شان کمک صورت گیرد. او همچنین تأکید کرد که هرگاه ظلمی در حق مردم صورت می‌گیرد، به اداره‌ی محلی مراجعه کنند تا به مشکل‌شان رسیدگی شود؛ اما تاکنون کسی به‌خاطر این مشکل به مرکز ولایت مراجعه نکرده است.
عکس از شبکه‌های اجتماعی
این مسئول محلی طالبان تأکید می‌کند که این دعوا بین یک فرد و ده خانواده بوده‌اند، اما شماری دیگر باشندگان محل در حمایت از آنان محل را ترک می‌کنند. منابع مردمی این گفته‌ها را رد می‌کنند.
«والی دایکندی مردم را به زور کوچ می‌دهند»
درحالی که ولسوال طالبان برای گیزاب می‌گوید که والی دایکندی (حاجی زبیر) دعوا را براساس اصول طالبان و «شریعت اسلامی» فیصله کرده است که غاصبان در مرحله‌ی اول محل را ترک کنند: «مه فیصله نکردم. حاجی صاحب زبیر به مردم زور می‌گه و این فیصله را کرده است.» او اما از دادن جزئیات بیشتر در این مورد خودداری کرد.
اما بلال‌کریمی، دستیار ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان و معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان می‌گوید که از جنجال بر سر زمین در دایکندی با خبرند و به مسئولان محلی که خود عامل آن است وظیفه‌ی حل را داده‌اند.
آقای کریمی می‌گوید: «در این مورد ما اطلاع یافتیم که یک جنجال وجود دارد. به مسئولین وظیفه سپرده‌ایم، آنها وعده سپرده‌اند که ما این را بررسی و رسیدگی می‌کنیم به قضیه‌ای که در ولسوالی گیزاب ولایت دایکندی رخ داده است.»
بهگفتهی بلال کریمی، کوچ اجباری یک دعوای حقوقی است و فیصله شده که مردمی که دعوا را باخته‌اند، محل را ترک کنند. او تأکید می‌کند که برای حل مسالمت‌آمیز جنجال تلاش جریان دارد: «تلاش می‌شود که بدون کدام ضرر به مردم و خانم‌ها و اطفال و خانواده‌های مردم، موضوع را به شکل معقول و منطقی و مسالمت‌آمیز حل شود. مسئولان شاید تلاش کنند که یک راه‌حل را به وجود بیاورند که جناح‌های متخاصم سر آن قناعت داشته باشند. فیصله‌ای که می شود، دیده می‌شود که خلاف قوانین است یا موافق قانون. این صلاحیت ارگان‌های حقوقی یا محکمه است.»
اما باشنده‌های محل می‌گویند که طالبان بدون سند و مدرک به‌صورت غیابی درحالی که صاحبان زمین را بندی [زندان] کردهاند، فیصله به کوچ اجباری مردم کردهاند.
یکی از متنفذان محلی می‌گوید: «۲۰۰۰ خانواده را براساس فیصله‌ی یک محکمه ابتدایی که یک طرف قضیه در بندشان بوده‌اند، به کوچ اجباری وادار کردهاند. آنان فیصله کردهاند که مردم از زمینی که سال‌ها آن را آباد کردهاند، حتا یک خوشه گندم را برندارد. این چگونه عدالت و شریعت است؟»
منبع دیگر از تگابدار می‌گوید که طالبان دارایی‌ها (محصولات زراعتی و مواشی) مردم را مصادره کرده و دوباره آن‌را به مردم می‌فروشند: «۳۵۰۰ خانواده را از قریه‌های مختلف تگابدار امروز طالبان از خانه‌های‌شان بیرون کردهاند. مال و محصولات‌شان را در منبر جمع کرده و آن‌را بین خود تقسیم می‌کنند و بالای مردم دوباره به فروش می‌رسانند. اگر انسانید صدای مردم را برسانید.»
این منبع تأکید می‌کند که مردم در وضع بد به‌سر می‌برند و به کمک‌های فوری نیاز دارند.