بخشی از نیروهای انتظامی ایران بدون لباس رسمی، کارگاه به کارگاه و خیابان به خیابان به‌دنبال مهاجران افغانستان می‌گردند. این نیروها با پوشش دریشی عادی نزد مهاجران می‌‌روند و آنان را بازداشت و رد مرز می‌کنند. تشخیص آنان دشوار و گاهی غیرممکن است.
براساس روایت مهاجران، طی هفته جاری روند شناسایی، بازداشت و اخراج مهاجران غیرقانونی شدت گرفته است. تعداد زیادی از مهاجران از ترس اخراج، شب‌ها به خوابگاه‌ها و اتاق‌های‌شان نمی‌‌روند و در شهر با پوشش لباس کارگران بخش تنظیف شهرداری می‌گذرانند. در مواردی اخراج اجباری کارگران افغانستانی با خشونت و رفتارهای غیرانسانی همراه بوده است.
چهار ماه پیش، محمد جواد، ۲۶ ساله از ترس طالبان و بیکاری افغانستان را قاچاقی به مقصد ایران ترک کرد و با شدت‌گرفتن روند شناسایی و بازداشت مهاجران، روزگار وی تلخ شده است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نیروهای انتظامی ایران برای بازداشت مهاجران عملیات به راه انداخته‌اند: «ما از ترس نیروهای امنیتی ایران به اتاق‌های خود برای خواب‌شدن نمی‌توانیم برویم. دو روز پیش دو مهاجر را گرفتند. اگر بی‌احتیاطی کنم، شاید من هم از ایران اخراج شوم.»
او از مقام‌های ایرانی می‌خواهد که با مد نظر گرفتن شرایط بد انسانی، روند اخراج مهاجران را متوقف کنند: «این هفته نیروهای امنیتی ایران خیلی به دنبال مهاجران غیرقانونی می‌گردند و خیلی هم اخراج شده‌اند. ما از کشور همسایه می‌خواهیم که ما را رد مرز نکند. ما افغانستان برویم، هیچ‌کاری نیست که انجام بدهیم و گرسنه می‌مانیم.»
عکس: شبکه‌های اجتماعی
سخت‌گیری و بی‌سرپناهی
عکس‌هایی از مهاجران افغانستان در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسیده است که نشان می‌دهد نیروهای انتظامی ایران، مهاجران فاقد مدرک قانونی را بازداشت کرده‌اند و مانند مجرم و خلاف‌کار دستان‌شان را با دست‌بند بسته‌اند.
یکی از نظامیان سابق ارتش در ولایت بادغیس، سه ماه می‌شود که قاچاقی ایران رفته و برخورد نیروهای انتظامی ایران با مهاجران افغانستان را این‌گونه روایت میکند: «با لباس شخصی می‌آیند و کارگران را از محل کار و سر ساختمان‌ها دستگیر می‌کنند و با اتوبوس می‌برند. گاهی لت‌وکوب هم می‌کنند.»
او مقام‌های پیشین حکومتی و طالبان را مسئول وضعیت کنونی افغانستان می‌داند که نه در وطن‌شان و نه هم در غربت خیال راحت دارند.
یک مهاجر افغانستان دیگر که خواست نامی از وی برده نشود، به روزنامه اطلاعات روز گفت که نیروهای امنیتی ایران مهاجران غیرقانونی را با موترهای باربری به‌اصطلاح ۱۸ چرخ اخراج می‌کنند.
سید سادات موسوی، در ایران خدمات انتقال پول برای مهاجران دارد. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید شماری از کارگران بخش تنظیف شهرداری، از سوی مرزبانان ایرانی رد مرز شده‌اند: «هم‌وطنان ما که این‌جا [تهران] کار می‌کنند، پول‌های‌شان را ما به افغانستان حواله می‌کنیم. سخت‌گیری در ایران زیاد شده و مهاجران افغانستان رد مرز می‌شوند.»
چندین مهاجر افغان در ایران به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که مسئولان کارگاه‌ها و پیمان‌کاران ساختمان‌ها می‌کوشند که مانع رد مرز شدن نیروی ارزان خود را بگیرند. کارگران افغانستانی با مزد کم نسبت به ایرانی‌ها کار می‌کنند و این باعث می‌شود که مورد توجه کارفرمایان ایرانی قرار گیرند.
عکس: شبکه‌های اجتماعی
بازی با مرگ
اغلب مهاجران افغانستان در ایران کارهای شاقه انجام می‌دهند. یک ویدیو منتشر شده که نشان می‌دهد چندین کارگر افغانستانی بدون داشتن کوچک‌ترین ابزاری برای ایمنی، مصروف بستن لوله‌های فلزی/داربست در بلندمنزل‌های نیمه‌کاره هستند. کارهای این چنینی در ایران به‌دلیل ریسک زیاد مبنی بر سقوط از بلندمنزل‌ها را بیشتر کارگران افغانستانی انجام می‌دهند.
با فروپاشی دولت مورد حمایت غرب در افغانستان، محمدعلی، نظامی سابق به ایران فرار کرد. او حالا در شهر تهران مصروف کارگری است و روایت میکند که طی چند ماه حضور در ایران، چندین مرتبه گواه سقوط کارگران از بلندمنزل‌ها بوده است.
او از ترس این روزهای مهاجران افغانستان در ایران به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که کمتر به سر کارشان حاضر می‌شوند تا از سوی نیروهای انتظامی ایران شناسایی و رد مرز نشوند: «در ایران بیشتر کارهای سخت، به‌دست مهاجران افغانستان است. مردم بیچاره‌ی ما مجبورند که کارهای خطرناک را انجام دهند، تا پول برای زنده‌ماندن خانواده‌های خود پیدا کنند.»
عکس: شبکه‌های اجتماعی
ترس از مرگ
محمدعلی نیز مانند هزاران کارگر فاقد مدرک اقامت در ایران، از روزی می‌ترسد که از سوی نیروهای امنیتی ایران شناسایی و به افغانستان رد مرز شود و مورد حملات انتقام‌جویانه‌ی طالبان قرار بگیرد. با سقوط حکومت، شمار زیادی از نظامیان و غیرنظامیان از ترس ردیابی طالبان، افغانستان را ترک کرده‌اند.
روز یک‌شنبه، ۱۰ دلو، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفته بود که بیش از ۱۰۰ مقام و نیروی امنیتی سابق افغانستان پس از تسلط طالبان کشته شده‌اند. اما طالبان این موضوع را رد کرده‌اند.
در شرایطی‌که نیروهای امنیتی ایران عملیات‌شان را برای شناسایی و رد مرز مهاجران افغانستان با قوت ادامه می‌دهند، اما در افغانستان همچنان موضوع سفر قاچاقی به ایران داغ است.
منابع مردمی در ولایت نیمروز در جنوب‌غرب افغانستان به روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که هم اکنون هزاران تن در شهر زرنج – مرکز این ولایت – در تلاش عبور از مرز هستند.
نیمروز به بهشت «قاچاق‌بران افغانستان» مشهور است و بخش زیادی از قاچاق انسان از طریق همین ولایت انجام می‌شود.
محمد اقبال در زرنج است و به‌تازگی با یک قاچاق‌بر انسان به توافق رسیده است که پس از رسیدن به تهران هشت میلیون تومان برایش پرداخت کند. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که تا چند روز آینده نیمروز را به سمت دشت‌های پاکستان ترک میکند و از آنجا اگر خوش‌چانس بود وارد خاک ایران می‌شود.
او به گونه‌ی دقیق از خطرات رفتن قاچاقی به ایران مطلع است، اما می‌گوید که چاره‌ای جز این کار ندارند: «در مسیر راه قاچاق، احتمال کشته‌شدن است و ما مجبوریم برویم. وقتی طالبان آمدند بیکار شدم. اگر ایران نروم، افغانستان چه کار کنم؟ مصارف خانواده‌ام را کی می‌دهد؟ پناه به خدا بدون کدام مشکلی به ایران برسم و آنجا کار کنم.»
ایران از جمله کشورهایی است که بیشترین شمار مهاجران افغانستان را در خود جای داده است. با سقوط حکومت به‌دست طالبان، شمار زیادی از مردم افغانستان به سمت مرزهای ایران هجوم برده‌اند.
وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان طالبان اعلام کرده است که روزانه دو هزار تن از ایران به افغانستان برگشتانده می‌شوند. مطلب حقانی، سخنگوی این وزارت گفته است که برای برخی از این افراد، از سوی نهادهای خارجی کمک توزیع می‌شود.
در ماه عقرب سال‌جاری شورای پناهندگان ناروی اعلام کرد که روزانه چهار تا پنج‌هزار افغانستانی به‌گونه‌ی غیرقانونی وارد ایران می‌شوند. این نهاد گفته بود که بخشی از این افراد برای اقامت در ایران و برخی دیگر در تلاش رساندن خود به ترکیه هستند.
در شرایطی که موج سفر قاچاقی به ایران در بالاترین سطح قرار دارد، جمهوری اسلامی ایران در تلاش رد مرز کردن کارگران افغانستانی است.