اجمل حقیقی، یوتیوبر افغان و سه همکارش به اتهام توهین به مقدسات از سوی نیروهای طالبان بازداشت شدهاند. خبر بازداشت حقیقی و همکارانش از سوی اداره استخبارات طالبان روز (سهشنبه، ۱۷ جوزا) با نشر ویدیویی از اعترافاتشان، تأیید شده است.
در ویدیویی که در توییتر منسوب به ادارهی استخبارات طالبان نشر شده، دیده میشود که چهار نفر، از جمله اجمل حقیقی دستبند زده شدهاند. از این میان، اجمل حقیقی، مُدل و یوتیوبر «به ترویج فحشا و توهین به آیات قرآن» اعتراف میکند. اما این اعتراف اجباری بهنظر میرسد.
اداره استخبارات طالبان در توضیح این ویدیو نوشته است که «هیچ فردی اجازه ندارد که در حاکمیت نظام اسلامی به آیات قرآن، احادیث نبوی و مقدسات اسلامی توهین کند یا آنرا مورد استهزا قرار دهد. کسانیکه اخیرا آیات مبارکهی قرآن را مورد توهین و تمسخر قرار داده بودند، بازداشت شدند».
در این ویدیو تنها اجمل حقیقی و سه همکارش دیده میشوند، اما در مورد شماری از همکاران دیگر آنان که دختران بودند، معلومات در دست نیست. اجمل حقیقی که قبلاً مُدل بود، از چندی به اینسو با تولید برنامههای اجتماعی در یوتیوب نیز فعالیت داشت.
چندی پیش از کانال یوتیوب آقای حقیقی ویدیویی نشر شد که در آن غلامسخی، یکی از همکاران اجمل تلویحا آیاتی از قرآن را بهصورت آهنگ خوانده و با آن حرکات ناموزون اجرا میکند. غلامسخی در این ویدیو با ختم هر آیت قرآن، خودش را تکان میدهد و میخندد. حرکات و نحوهی خوانش غیرمعمول که سایر افراد حاضر در برنامه را نیز به خنده وامیدارد. غلامسخی قبلا به مواد مخدر معتاد بود و با همکاری اجمل حقیقی از اعتیاد دست کشیده و بهگفتهی حقیقی، غلامسخی از مشکلات روانی نیز رنج میبرد.
اعتراض به اجمل حقیقی و همکارانش
این ویدیو پس از نشر در کانال یوتیوب اجمل حقیقی، بهصورت گسترده در مدت کم از سوی شماری از کاربران به اشتراک گذاشته شد و واکنشهای زیادی را برانگیخت. این واکنشها اما زمانی شدت گرفتند که دیگر یوتیوبرها نیز در واکنش به خوانش سورهی «همزه»، برنامهی جداگانه گرفتند و به واکنشهای منفی افزودند.
شماری زیادی از کاربران با اشتراکگذاری ویدیوی خوانش سورهی «همزه» توسط غلامسخی در کانال یوتیوب اجمل حقیقی، او را متهم به توهین و استهزا به مقدسات کردند.
این اعتراض فراتر از دنیای مجازی نیز شدت گرفت و شماری از عالمان دین نیز به صف معترضان پیوستند. چنانچه در ویدیوها نیز دیده میشود که این عالمان ضمن متهم کردن اجمل حقیقی، گروه طالبان را نیز به سهلانگاری و اغماض متهم میکنند.
آنان از مسئولان این گروه میخواهند که اجمل حقیقی و سایر افرادی که در برنامهی خوانش سورهی «همزه» حضور داشتهاند را به سزای اعمالشان برسانند.
معذرتخواهی
دو روز پس از نشر این ویدیو و با شدتگرفتن اعتراضات، اجمل حقیقی و غلامسخی در یک ویدیوی دیگر ظاهر شدند. اجمل در این ویدیو ضمن عذرخواهی از اظهارات همکارش که به گفتهی او «بیماری عصبی» دارد، این عمل او را اشتباه خوانده و تأکید کرد که بار دیگر مرتکب اشتباه نخواهند شد.
افزایش اعتراضات سبب شد تا اجمل حقیقی و همکارش غلامسخی برای دومینبار در یک برنامهی دیگر از مردم معذرتخواهی کنند. حقیقی میگوید که متوجه اشتباهاتشان شده و به ایدیتور برنامه گفته است که آن قسمت را بردارد، اما این کار انجام نشده است.
او تصریح میکند که قصد توهین و تمسخر را نداشته است. حقیقی خطاب به منتقدانش میگوید که انتقادها باید بهشکل سازنده صورت بگیرد و نباید در صدد تخریب باشد: «]آنهاییکه[ متوجه شده بودند نباید ویدیو را بازنشر میکردند.]بلکه همان وقت[ برای من شخصی مسج میکردند، اما متأسفانه در افغانستان بسیاری در صدد تخریب استند.»
اعتراف اجباری
برنامهی زنده و این معذرتخواهی، اما سبب نشد تا اعتراضات فروکش کند. در نهایت طالبان اجمل حقیقی و سه همکار دیگرش را بازداشت کردند. در ویدیوی اعترافات، آنان با دستان بسته دیده میشوند و بهنظر میرسد که سخت شکنجه شدهاند. آثار شکنجه در صورتشان به مشاهد میرسد.
اجمل حقیقی در جریان صحبت، جملات را طوری ادا میکند که هر شنوندهای را به اجباریبودن اعتراف، مطمئن میسازد. او جملات را از روی متن میخواند.
اجمل حقیقی حرف خود را اینگونه آغاز میکند: «مدتی من در یوتیوب فعال بودم و فکر میکردم که اگر هر نوع ویدیو و فلم را نشر کنم، شاید کسی واکنش نشان ندهد. در ویدیوی نشرشدهی ما آیاتی مبارکهی قرآن کریم توهین شده است. از همین جهت ما حاضریم، هر حکمی که محکمه بالای ما صادر کند را بپذیریم.»
حقیقی در ادامهی اعتراف میگوید که او از طریق یوتیوب خود برای «ترویج فحشا» و مُدلینگ کار میکرده و نظام جمهوری از آنان حمایت میکرده است. او اضافه میکند که با این کار در صدد ترویج ارزشهای کشورهای غربی در افغانستان بوده است و اکنون بهخاطر این کار از طالبان معذرت میخواهد. حقیقی ادامه میدهد که از همکارش غلامسخی استفادهی ابزاری کرده است، اما بهصورت عمدی قصد توهین به مقدسات را نداشته است. او از سایر یوتیوبرها نیز میخواهد که از توهین به مقدسات اسلامی جداً خودداری کنند.
تشابه اعتراف
با نشرشدن ویدیوی این اعتراف، کاربران رسانههای اجتماعی متوجه شدهاند که اجمل حقیقی در زندان طالبان اند. کاربران با بازنشر گستردهی ویدیوی اعتراف به جنبههای گوناگون آن پرداختهاند.
بسیاری از کاربران با اشاره به نحوهی ادای کلمات گفتهاند که حقیقی متن اعتراف را تحت فشار و از روی ورقی که روبهروی او قرار داده شده، میخواند. شماری با اشاره به نوع پوشش و آراستگی حقیقی در گذشته، گفتهاند که او بهشدت شکنجه شده است.
شماری دیگر اما فراتر از آن به ویدیوی اعتراف دقت کردهاند. کاربران به شباهت عجیب و واژه به واژهی این اعتراف با اعتراف دختران معترض پرداختهاند.
این درحالی است که طالبان پس از مسلطشدن دوباره بر افغانستان، فعالان حقوق بشری، بهویژه زنان، خبرنگاران و منتقدان این گروه را نیز بازداشت کردهاند. اقدامی که از سوی نهادهای بینالمللی مورد انتقاد قرار گرفته است.
پیش از این، طالبان ویدیوی اعترافات شماری از زنان بازداشتشده را نیز منتشر کرده بودند که واکنشهای تُندی را در پی داشت.
سند جنت
افزون به این، کاربران با مخاطب قراردادن عالمان دین، نوشتهاند که علمان دین در افغانستان به جای اصلاح جامعه و گرفتن راه حق، تسلیم زور بودهاند.
کاربران نوشتهاند «وقتی که سراجالدین حقانی، پیامبر اسلام را رهبر و مشوق انتحار معرفی میکند و میگوید که حضرت پیامبر در مقابل کشتار سند جنت را داده است»، تمام مسلمانان و علما سکوت میکنند؛ اما افراد دیگر را به اتهام توهین به مقدسات قضاوت میکنند.
کاربران همچنین استدلال کردهاند که عالمان دین در مقابل کشتار افراد بیگناه، روا دانستن حملات انتحاری و به تمسخر گرفتن دین توسط طالبان، سکوت اما در مقابل یک اشتباه غیرعمدی اعتراض میکنند.
رامین مظهر، شاعر، در فیسبوک خود نوشته است: «سراجالدین حقانی، عامل کشتار گستردهی غیرنظامیان که گفته بود پیامبر اسلام حمله تروریستی بر هوتل انترکانتیننتال را سازماندهی کرده، هنوز وزیر است و تکریم میشود. غلامسخی، فردی که صحت روانی کامل ندارد و مورد سوءاستفاده یک سلیبریتی یوتیوب قرار گرفته، به اتهام توهین به مقدسات بازداشت شده است.»
او در ادامه نوشته است که علمای منبرها در مورد سراجالدین حقانی سکوت کردند، اما در برابر غلامسخی سخنرانیهای غرا صادر کردند.
کاربران همچنینبه قرآنخوانی سراجالدین حقانی، ذبیحالله مجاهد و شماری دیگر پرداختهاند و پرسیدهاند که چرا این عالمان دین در مقابل اشتباهات افراد برجستهی طالبان سکوت میکنند؟
سراجالدین حقانی، سرپرست وزارت داخلهی طالبان فردی است که نامش در فهرست افراد «تروریست» تحت تعقیب پولیس فدرال امریکا (FBI) قرار دارد و امریکا برای بازداشت او ده میلیون دالر جایزه تعیین کرده است.
حقانی در تاریخ ۱۴ حوت سال گذشتهی خورشیدی در مراسم فراغت دانشآموختگان اکادمی پولیس در کابل، آیاتی از سورهی «آل عمران» را اشتباه خوانده بود.
همزمان با این ویدیوی اعتراف، شماری از کاربران، ویدیوی دیگری را از اعضای طالبان منتشر کردهاند. در این ویدیو دیده میشود که اعضای طالبان نماز را به تمسخر میگیرند و آیات قرآن را اشتباه میخوانند.
اجمل و همکارانش رها شوند
کاربران شبکههای اجتماعی با اشاره به ویدیوها، خواستار رهایی اجمل حقیقی و همکارانش شدهاند.
وکیل حسینی، در تویترش نوشته است: «با اعترافهای اجباری شما نمیتوانید صدای یک ملت را خاموش بسازید! اجمل حقیقی نه قاتل میلیونها شهروند افغانستان است، نه مسئول انتحاری چهاراهی زنبق و صدها انتحار و انفجار دیگر، نه همفکر و همذکر بیگانگان و اجنبیها و نه هم مسئول بیدادِ فقر.»
کاربران با اشاره به اعتیاد غلامسخی نوشته است که اجمل حقیقی برای درمان غلامسخی کار کرده است و نجات یک انسان به معنای نجات جهان است.
عینالدین بهادری، رئیس پیشین کمیسیون دسترسی به اطلاعات نوشته است: «نجات یک انسان در افغانستان شاهکار تاریخی و کاریست بینظیر. اجمل حقیقی به یک انسان زندگی، امید و نجابت بخشید. اجمل حقیقی را هنگامی شناختم و علاقهمندش شدم که زندگی یک جوان را نجات داد و او را از جهان سیاه اعتیاد به جامعه انسانی برگشتاند، این کارش برای من یک قهرمانی است.»
پرویز شمال، خبرنگار، نیز خواستار رهایی اجمل و همکارانش شده است. شمال در توییتر خود نوشته است: «این جوان کار بدی انجام نداده است، لطفا برای آزادیشان بکوشید! او قهرمان واقعیست! من نگران صحت و سلامتی غلامسخیام. او مستحق کابوس مجدد نیست.»