طالبان با نیروی زیاد نظامی و افراد انتحاری‌شان در بلخاب ولایت سرپل به سر می‌برند و مولوی مهدی، فرمانده‌ی هزاره‌تبار این گروه مرکز این ولسوالی را ترک کرده است. او تنها فرمانده‌ی «هزاره‌تبار» در صفوف طالبان بود، اما حالا نیست. طالبان وی را «باغی» خطاب می‌کنند؛ لقبی هم‌سان برای تمام مخالفان نظامی طالبان.
طالبان در دور نخست حاکمیت‌شان در نیمه‌ی دوم دهه ۹۰، نتوانستند که پنجشیر و بلخاب را تصرف کنند، اما در این دوره موفق به این کار شده‌اند. هرچند که در بخش‌های از پنجشیر نیروهای مقاومت و در بلخاب، نیروهای مولوی مهدی حضور دارند.
از سویی هم، جنگ در بلخاب خانواده‌های زیادی را آواره کرده و تلفات غیرنظامی در پی داشته است. سازمان عفو بین‌الملل از وضعیت بلخاب نگرانی کرده است.
برخی‌ها جنگ در بلخاب را کنترل طالبان بر معدن زغال سنگ و تلاش برای بازنشدن جبهه جنگی از مناطق هزاره‌نشین علیه‌شان می‌دانند. استخراج زغال سنگ در افغانستان در دوران طالبان افزایش یافته است و پاکستان مشتری درجه‌یک؛ اما با قیمت پایین‌تر از بازار جهانی است.
آوارگی و گرسنگی
با نزدیک شدن کاروان نظامی طالبانِ مجهز با تجهیزات پیشرفته‌ی امریکایی به مرکز ولسوالی بلخاب، صدها خانواده را آواره کرد. آوارگانی که حالا بیشترشان یا در کوه‌ها به سر می‌برند و یا در ولسوالی‌های یکاولنگ نمبریک و نمبردو؛ بدون نان و آب کافی شب‌ها را صبح می‌کنند.
مسئولان محلی طالبان در بامیان می‌پذیرند که ده‌ها خانواده آواره‌ی درگیری‌های بلخاب در منطقه‌ی موسوم به «بند پیتاب» ولسوالی یکاولنگ به کمک‌های فوری نیاز دارند.
منابع مردمی در یکاولنگ به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که تا حالا کمکی به آوارگان جنگ بلخاب صورت نگرفته است.
این منابع افزوده‌اند که نیاز فوری آوارگان، غذا، آب و پوشاک است و باید نهادهای امدادرسان به گونه‌ی فوری اقدام کنند.
هم‌زمان، شماری از کاربران توییتر کارزاری را جهت جمع‌آوری کمک به آوارگان جنگ بلخاب راه‌اندازی کرده‌اند که از این طریق هرچه زودتر بتوانند امکانات مادی فراهم سازند.
علی‌رضا، یکی از کاربران توییتر ساکن سویدن نوشته است که بیشتر از هزار خانواده در بلخاب به کمک نیاز دارند؛ چه آنانی که در کوه‌ها پناه برده‌اند و چه کسانی که به ولایت‌های هم‌جوار سرپل آواره شده‌اند.
عکس: شبکه‌های اجتماعی
«نفوذی‌های طالبان»
اما اتهاماتی بر آدرس برخی از افراد، مطرح می‌شود که به‌عنوان نفوذی طالبان و راه‌گشای آنان برای حمله به بلخاب عمل کرده‌اند. شناختی که این افراد از جغرافیای بلخاب داشتند، دست طالبان را برای تصرف مرکز ولسوالی بازتر کرده بودند.
تلویزیون ملی که زیر کنترل طالبان نشرات دارد، ویدیویی نشر کرده که در آن سید هاشم جوادی بلخابی، خودش را عالم دینی معرفی کرده و از لشکرکشی طالبان به بلخاب حمایت می‌کند. او واژه‌های «شورشی» و «باغی» را به مولوی مهدی و نیروهای تحت امرش به‌کار می‌برد و چندین مرتبه از «امارت طالبان» به‌خاطر این حمله تشکری می‌کند: «یک الی دو روز در بلخاب ناامنی به وسیله‌ی شورشیان و بعضی از باغیان شده بود. به اثر کوشش مجاهدین عزیز [طالبان] و مسئولان محترم، با تدویر و ابتکار و رعایت شفقت و الفت اسلامی، ناامنی رفع شد و مردم به خانه و زندگی خود برگشتند و امنیت اعاده شد. ما در بلخاب می‌بینیم که مردم به آرامش و امنیت به سر می‌برند.»
مسئولان مطبوعاتی طالبان ویدیوهایی از ساکنان بلخاب مبنی بر استقبال از حمله‌‌ی‌شان ضبط و نشر کرده‌اند. در یکی از این ویدیوها، یکی از ساکنین بلخاب میگوید که از ترس تبلیغات، بلخاب را به سمت «دره مزار» ترک کرده بوده و حالا دوباره به زادگاهش برگشته است: «زن و بچه‌ها ترس داشتند و منطقه را ترک کرده بودیم. تبلیغات بود که مجاهدین [نیروهای طالبان] همه [هزاره‌ها] را می‌کشند. هیچ‌کس [اشاره به ساکنان بلخاب] هیچ‌چیز نشده و یک‌بینی آن‌ها هم خون نشده.»
با دقت در این ویدیو دیده می‌شود که یک قسمت آن حذف و دوباره تدوین شده است.
در جریان مصاحبه‌ی این ساکن بلخاب دیده می‌شود که یک مرد «هزاره» به پشت سر مصاحبه‌کننده قرار می‌گیرد.
ظاهراً با این اقدام تلاش صورت گرفته است که رضایت ساکنان «هزاره‌نشین» از لشکرکشی طالبان بازتاب داده شود.
طالبان در کنار جنگیدن در میدان نبرد، قدرت تبلیغاتی بالای دارند و بارها این قدرت خود را در جنگ با حکومت سابق مورد حمایت غرب نشان داده بودند.
همین حالا هم لشکری از حساب‌های توییتری منسوب به هواداران طالبان وجود دارد و مطالب مرتبط با فعالیت‌های حکومت طالبان را نشر، بازتوییت و دیدگاه‌شان را در کامنت می‌نویسند.
بارها کاربران توییتر هواداران طالبان به توییت‌های مخالفان‌شان هجوم می‌آورند.
عکس: شبکه‌های اجتماعی
تلفات غیرنظامیان
حمله‌ی طالبان به بلخاب باعث نگرانی جامعه اهل تشیع و به‌ویژه «هزاره‌ها» شده است. روز گذشته، مولوی عبدالسلام حنفی، معاون رئیس‌الوزرای طالبان با شماری از علمای اهل تشیع به‌شمول شریفی بلخابی، نماینده سابق پارلمان دیدار کرده است.
آقای حنفی تأکید کرده است که حکومت‌شان از رسیدن ضرر به غیرنظامیان اجتناب می‌کند: «پالیسی نظام امارت اسلامی این است که در برابر هیچ وطن‌دار خود موقف‌گیری نمی‌کند.»
او گفته است که نگران تلفات غیرنظامیان در بلخاب است، اما تا حالا آمار مشخصی از این تلفات وجود ندارد. پیشتر منابع محلی در بلخاب گزارش داده بودند که نیروهای طالبان هفت غیرنظامی به‌شمول پنج کارگر و دو چوپان را در منطقه‌ی «جه میرگ» تیرباران کرده‌اند.
یک ویدیو منسوب به جنگ بلخاب در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسیده که دیده می‌شود طالبان به اجساد کشته‌شدگان «بی‌احترامی» می‌کنند.
بلال کریمی، معاون سخن‌گوی طالبان به روزنامه اطلاعات روز گفته است که این ویدیو را بررسی می‌کند.
خدمات مخابراتی در بلخاب به دستور طالبان قطع است و این مهم دسترسی به آمار تلفات را دشوارتر کرده است.
در حکومت سابق نیز به دلیل فشار گروه طالبان، خدمات مخابراتی در زمان‌های مشخص در ولسوالی‌ها و حتا شهرها قطع می‌شد.
فعالان «هزاره» مدعی‌اند که تلفات غیرنظامیان در بلخاب بلند است.
سازمان عفو بین‌الملل گفته است که از گزارش‌ها درباره‌ی اعدام‌ها و آسیب‌رساندن به غیرنظامیان در ولسوالی بلخاب به‌شدت نگران است.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی سازمان ملل برای حقوق بشر در افغانستان هم در توییتی نوشته است که گزارش‌های نگران‌کننده از قتل‌های غیرقانونی، آوارگی، تخریب اموال و سایر موارد نقض حقوق بشر در ولسوالی بلخاب وجود دارد.
او گفته است که تأیید این گزارش‌ها به دلیل نبود اطلاعات، قطع اینترنت و عدم دسترسی رسانه‌ها، با مشکل مواجه است.
اما حکومت سرپرست طالبان، تلفات غیرنظامیان در بلخاب را رد می‌کند.
ذبیح‌الله مجاهد، معین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشته است که گزارش سازمان عفو بین‌الملل در مورد تلفات و خسارات به غیرنظامیان در بلخاب «بی‌اساس» است: « نمی‌دانیم این سازمان روی کدام اسناد موثق چنین ادعا دارد؟ درحالی‌که هیچ معلومات درست از منطقه نتوانسته است.»
زغال سنگ بلخاب
ولسوالی بلخاب از غرب با ولسوالی کوهستانات، از شرق و جنوب هم با ولایت بامیان همسایه است. راه‌های منتهی به ولسوالی بلخاب به دلیل کوهستانی بودن جغرافیا، دشوارگذر است، اما بلخاب، دومین ولسوالی بزرگ سرپل است و معادن مس و زغال سنگ آن برای استخراج، اقتصادی تمام می‌شود.
منابع در بلخاب به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که طالبان برای مهار قدرت مولوی مهدی و بهره اقتصادی وی از معدن زغال سنگ، ساز مخالفت با فرمانده‌ی‌شان نواختند و سرانجام بدون کدام نرمشی، با نیروی فراوان جنگی به این ولسوالی هجوم بردند.
معدن زغال سنگ بلخاب متواتر استخراج شده و می‌شود. در نظام جمهوریت نیز بارها درگیری و تنش برای کنترل و یا به جیب زدن عواید این زغال سنگ صورت گرفته بود.
طالبان برای تأمین بخشی از بودجه مالی‌شان به استخراج معادن روی آورده‌اند و در حکومت طالبان، صادرات زغال سنگ از راه‌های قانونی و غیرقانونی به پاکستان افزایش یافته است.
دفتر شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان در توییتر نوشت که اگر واردات زغال سنگ از افغانستان به همین قسم ادامه داشته باشد، سالانه بیش از ۲.۲ میلیارد دالر صرفه‌جویی می‌کنند.
نخست‌وزیر پاکستان روز دوشنبه، (۶ سرطان) در نشستی در مورد بهبود سیستم حمل‌ونقل زغال سنگ وارداتی از افغانستان، از بهای بلند زغال سنگ در بازارهای جهانی ابراز نگرانی کرد.
او دستور داده است تا اقدامات لازم برای تحویل‌گیری سریع زغال سنگ وارداتی از افغانستان صورت بگیرد.
پاکستان با کم‌بود شدید انرژی برق و گاز مواجه شده است. چین در صادرات برق و قطر در صادرات گاز محدودیت بر اسلام‌آباد وضع کرده است.
قطعی برق در اوج گرمای تابستان در پاکستان زجرآور شده است. محمود، شهروند افغان در شهر لاهور پاکستان زندگی می‌کند. او به روزنامه اطلاعات روز میگوید که قطعی برق زندگی را دشوار کرده است: «همین حالا که با خود شما صحبت می‌کنم، برق قطع است. هوا هم خیلی گرم شده و در بی‌برقی زندگی سخت است. اگر گرمای هوا بیشتر شود، شاید قطعی برق هم بیشتر شود.»
با این همه، احتمالا حمله به بلخاب برای کنترل معدن زغال سنگ بدون پیوند نبوده است.
مولوی مهدی در نظام سابق متهم بود که بخشی از عواید زغال سنگ بلخاب را به جیب می‌زند.
مولوی مهدی، به جرم ربودن کمال‌الدین فرزند جمعه اکبری از روستای «هوش»، توسط دادگاه به ۱۴ سال حبس محکوم شده بود و پس از سپری کردن ۷ سال زندان، از بند رها شد. گفته می‌شود که مولوی مهدی در زندان به عضویت گروه طالبان در آمد.
مولوی مهدی توانست شماری نیرو از مناطق «هزاره‌نشین» جذب کند و با مرور زمان به یکی از فرماندهان طالبان مبدل گشت.
با روی‌کارآمدن طالبان، مولوی مهدی، رئیس استخبارات ولایت بامیان شد اما پس از مدتی به‌عنوان معین وزارت شهرسازی و مسکن گماشته شد. منصبی که او نپذیرفت و به زادگاهش بلخاب رفت.
مولوی مهدی با طالبان مخالف شد و به درخواست چندین هیأت اعزامی طالبان و پادرمیانی علمای شیعه، توجهی نکرد و با مقام‌های طالبان در کابل به توافق نرسید.
طالبان پنج‌شنبه‌ی گذشته به بلخاب با نیروی فراوان حمله کردند و توانستند که کنترل مرکز این ولسوالی را به‌دست بگیرند.
براساس روایت ساکنان بلخاب، حضور نیروهای جنگی طالبان در مرکز این ولسوالی گسترده است. با حمله‌ی طالبان به بلخاب، مولوی مهدی، فرمانده‌ی هزاره‌تبار سابق طالبان با نیروهای تحت امرش مرکز بلخاب را ترک کرده است. مشخص نیست که وی در کجا به سر می‌برد. خواستیم تا با نزدیکان مولوی مهدی تماس داشته باشیم، اما موفق به این کار نشدیم.