گروه طالبان از زمان تسلط بر افغانستان، در بخش‌‌های مختلف محدودیت وضع کرده‌اند. نهادهای آموزشی و تحصیلی هم از این اقدامات طالبان در امان نمانده‌اند. در این میان، دانشگاه بامیان همانند بسیاری از دانشگاه‌های دیگر کشور شاهد تشدید روزافزون فشارهای طالبان بوده است. نیروهای این گروه در این اواخر، دست به بازداشت، بازجویی و تهدید دانشجویان و استادان دانشگاه بامیان زده و هم‌چنین تعدادی از دانشجویان را به‌عنوان «خبرچین» در این دانشگاه استخدام کرده‌اند.
افزون بر این‌ها، محتسبین گروه طالبان در هنگام توصیه به استادان و دانشجویان دانشگاه بامیان، اهل تشیع را «مرتد» خوانده و اعلام آمادگی کرده‌اند که آنان را به راه نیک هدایت می‌کنند.
طالبان اما این ادعاها را رد کرده‌اند.
بازداشت یک دانشجو توسط استخبارات طالبان
حدود دوونیم هفته‌ی پیش، نیروهای استخبارات گروه طالبان به خوابگاه «غُلغُله» در عقب بازار کهنه‌ی شهر بامیان یورش برده و امان‌الله رهنورد، از دانشجویان دانشگاه بامیان را بازداشت کرده‌اند. این خوابگاه خصوصی است و در آن دانشجویان دانشگاه بامیان اقامت دارند.
نیروهای استخبارات طالبان در هنگام بازداشت امان‌الله رهنورد، اتهام این دانشجو را «همکاری» و «ارتباط» با جبهه‌های ضد طالبان خوانده‌اند. این فرد پس از بازداشت به استخبارات طالبان در بامیان منتقل شده بود.
امان‌الله رهنورد، دانشجوی سال چهارم رشته «زمین‌شناسی» در دانشگاه بامیان بوده و اصالتا از ولسوالی حصه دوم بهسود ولایت میدانوردک است. طالبان چند روز پس از بازداشت، این دانشجو را به دلایل نامعلوم به میدان‌شهر، مرکز میدانوردک منتقل کرده‌اند. با انتقال این دانشجو به استخبارات میدانوردک، هنوز از سرنوشت او معلوماتی در دست نیست.
منابعی که نخواستند هویت‌شان فاش شود، به روزنامه اطلاعات روز گفتند که دانشجویان «خبرچین» طالبان به این فرد قبل از بازداشت چندین‌بار تذکر هم داده بودند.
اما صبور سیغانی، سخن‌گوی والی طالبان برای بامیان بازداشت این دانشجو را رد کرد.
افزون بر این‌ها، منابع گفتند که در چند مورد دیگر هم نیروهای طالبان دانشجویان و استادان دانشگاه بامیان را در مسیر راهِ این دانشگاه متوقف و مورد بازجویی قرار داده‌اند. بیشترین پرسش طالبان در جریان بازجویی از این افراد، مرتبط به رشته تحصیلی، محل بودوباش، سکونت اصلی، پیشینه‌ی فعالیت سیاسی و نظامی و حضور و فعالیت افراد و گروه‌های مخالف طالبان در محل زندگی و تولدشان بوده است.
یکی از این افراد هم گفت که طالبان پس از پرسیدن این پرسش‌ها، او و همراهانش را تهدید کرده‌اند که از هرگونه فعالیت علیه طالبان و «نظام اسلامی» خودداری کنند: «ما [به‌گونه‌ی[ شفاهی تعهد دادیم که فقط روی درس‌های [دانشگاه] خود تمرکز می‌کنیم؛ حتا کتاب‌های خارج از درس را [هم] نمی‌خوانیم.»
استخدام خبرچین
براساس گفته‌های منابع، طالبان در بیشتر صنف‌های درسی در دانشگاه بامیان، از میان دانشجویان «خبرچین» استخدام کرده‌اند. این افراد گفتند که تعداد خبرچین‌های طالبان در هر صنف درسی به سه الی چهار نفر می‌رسد. آنان موظف اند تا رفتار، روابط و گفت‌وگوهای دانشجویان و استادان را نظارت و سپس به طالبان گزارش دهند.
یکی از منابع به‌عنوان بخشی از فعالیت این افراد، به بحث‌گرفتن تاریخ افغانستان معاصر را در یکی از صنف‌های دانشگاه بامیان مطرح کرد. به روایت او، استاد در این صنف سلطنت مطلقه و مشروطه و سپس دموکراسی را توضیح داده است. روال طوری بوده است که در خلال درس، دانشجویان نظرات‌شان را در رابطه با موضوع درس از جمله کارایی و ناکارایی نظام‌های سیاسی هم مطرح کنند. یکی از دانشجویان در جمع‌بندی بحث خود دموکراسی را مناسب‌ترین شیوه‌ی حکومت‌داری در افغانستان عنوان می‌کند. بعد هم‌صنفی دیگرش که «خبرچین طالبان» است، برمی‌خیزد و نظر او را رد می‌کند. در ادامه، این دانشجو دانشجوی دیگر را متهم به «تبلیغ علیه حاکمیت طالبان» کرده و او را تهدید به معرفی به نیروهای این گروه می‌کند: «ما (دانشجویان) و استاد به صد زحمت او (دانشجوی خبرچین طالبان) را قانع کردیم که این موضوع را به‌عنوان بحث صنفی بپذیرد و از آن به طالبان گزارش ندهد.»
در یک مورد دیگر، یک دانشجو دانشجوی دیگر را در دانشگاه بامیان به‌دلیل پوشش ظاهری‌اش تهدید به معرفی در نزد طالبان می‌کند. به ادعای روایت‌کنندگان، دانشجوی شاکی هم خبرچین طالبان بوده است. این دانشجو از دانشجوی دیگر به‌دلیل «پوشیدن کُت‌شلوار و نکتایی» می‌خواسته به طالبان شکایت کند. زمانی که بحث میان دو دانشجو بالا می‌کشد، سایر دانشجویان مداخله و از فرد «خبرچین» تقاضا می‌کند تا این موضوع را به طالبان گزارش ندهد.
در مقابل، آنان از دانشجویی که کُت‌شلوار پوشیده بود نیز تعهد می‌گیرند که دیگر آن را نپوشد.
قبل از این هم، نیروهای گروه طالبان به پوشیدن کت‌شلوار و نکتایی حساسیت نشان می‌دادند. در تاریخ ۱۴ عقرب سال گذشته‌ی خورشیدی، نیروهای این گروه یک استاد دانشگاه را به‌خاطر پوشیدن کت‌شلوار در شهر کابل با شلیک گلوله زخمی کردند. چندی پیش هم یک خبرنگار در کابل مدعی شد که به‌خاطر پوشیدن کت‌شلوار توسط طالبان زخمی شده است. این گروه هم‌چنین پوشیدن نکتایی توسط دانش‌آموزان در کابل را ممنوع اعلام کرده است.
ادعای مرتدخواندن دانشجویان توسط محتسبان طالبان
هم‌چنین منابع در بامیان مدعی شدند که محتسبان گروه طالبان در هنگام بازدید از دانشگاه بامیان و «توصیه‌ی دانشجویان به امر به معروف و نهی از منکر»، دانشجویان هزاره و شیعه را «مرتد» خوانده‌اند.
محتسبان طالبان این موضوع را با استناد به اختلاف فقهی میان سنی‌ها و شیعه‌ها مطرح کرده بودند. به گفته‌ی منابع، این افراد گفته بودند: «شما (شیعه‌ها) راه را گم کرده‌اید و باید اقداماتی صورت گیرد که راه درست را پیدا کنید.»
در هنگام مطرح‌کردن این موضوع از سوی محتسبان طالبان، گروهی از دانشجویان اعتراض می‌کنند؛ اما اعتراض دانشجویان با پادرمیانی استاد دانشگاه خاموش می‌شود: «استاد دانشجویان را گفت که بگذریم از این موضوع. فایده ندارد…»
به ادعای منابع، محتسبان طالبان با وجود پادرمیانی استاد، به دانشجویان گفته بودند که آماده‌اند تا دانشجویان شیعه را به «راه نیک هدایت» کنند. عاکف مهاجر، سخن‌گوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان اما این موضوع را رد کرد. او گفت که در میان محتسبان این گروه در کابل، بامیان و میدانوردک، افراد شیعه‌مذهب نیز حضور دارند.
قبل از این منابع گفته بودند که طالبان تدریس فقه جعفری در دانشکده شرعیات دانشگاه بامیان را متوقف کرده‌اند و به‌جای این فقه، فقه حنفی در این دانشکده تدریس می‌شود. منابع اکنون می‌گویند که به دنبال توقف تدریس فقه جعفری، در این دانشکده استادانی استخدام شده که اکثرا پیشینه‌ی عضویت در گروه طالبان را داشته‌اند.
طالبان محتویات مضامین درسی دینی در دانشگاه بامیان را هم تغییر داده‌اند. به گفته‌ی دانشجویان و استادان دانشگاه بامیان، بنیادگرایی در محتویات این مضامین درسی موج می‌زند و در آن‌ها دانشجویان به دشمنی با سایر ادیان و مذاهب تشویق می‌شوند.