«از دوست‌ام پرسیدم که چگونه اروپا رفتی، برایم پاسخ روشن نداد. هفت سال است که او را می‌شناسم و از دوستان نزدیکم است. زمانی که برای پرسش بالا خیلی تأکید کردم، برایم گفت که از طریق کیس خبرنگاری به اروپا رفته است. من او را می‌شناسم و می‌دانم که او هیچگاه خبرنگار نبوده است. دست از پرسش بر نداشتم و جزئیات خواستم. او گفت که ده هزار دالر مصرف کرده است و با استفاده از اسناد خبرنگاری به اروپا رفته است.»
نقل قول بالا سخنان یکی از خبرنگاران افغانستان است که از تهدید طالبان به پاکستان پناه برده و نزدیک به یک سال می‌شود که با همسرش -که او نیز خبرنگار است- در بی‌سرنوشتی به‌سر می‌برند. فهیم (مستعار)، که با گذشتاندن یک سال بی‌سرنوشتی در پاکستان، حالا به هر گونه برنامه پشتیبانی از خبرنگاران بی‌باور شده است، با نا امیدی ادامه می‌دهد:
«ماه‌ها است که با خانواده‌ام در بدترین حالت ممکن قرار داریم. همین حالا فرزندانم با سوء تغذیه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. یک نفر که در نهادهای حامی رسانه‌های افغانستان شناخت دارد در حالی‌که اصلا در راه خبرنگاری نرفته، به اروپا و آینده‌ی خوب می‌رسد؛ اما ما که سال‌ها خبرنگاری کردیم و در این رشته زحمت کشیدیم، این‌جا بی‌سرنوشت افتیده‌ایم و کسی نیست که صدای ما را بشنود.»
فهیم یکی از صدها خبرنگار افغانستانی است که پس از روی کارآمدن طالبان، به‌دلیل تهدیدهای جانی و وضع محدودیت‌های بی‌پیشینه بر رسانه‌ها، افغانستان را ترک کرده و به کشور پاکستان پناه برده است.
در روزهای نخست قدرت‌گیری مجدد طالبان، کشورهای عضو ناتو به رهبری امریکا، یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های تخلیه و نجات را از فرودگاه بین‌المللی کابل راه‌اندازی و اجرا کردند. کشورهای مهاجرپذیر که عمدتا اعضای ناتو بودند، برنامه‌های ویژه مهاجرتی و بشردوستانه را برای شهروندان افغانستان اعلام کردند. این کشورها چند قشر از شهروندان افغانستان را در معرض خطر شناسایی کرده و برای اعطای ویزاهای بشردوستانه به این اقشار اعلام آمادگی نمودند. خبرنگاران که یکی از کلان‌ترین گروه‌های آسیب‌پذیر در افغانستان شناسایی شده بودند، واجد شرایط تخلیه از افغانستان شناخته شدند.
در روزهایی که در فرودگاه کابل عملیات تخلیه جریان داشت، ده‌ها خبرنگار و چهره‌های مطرح رسانه‌ای افغانستان توانستند از کشور بیرون شوند؛ اما بربنیاد گزارش‌ها، ده‌ها تن دیگر نیز به‌نام خبرنگار از افغانستان بیرون برده شدند.
در سپتمبر ۲۰۲۱، بلومبرگ گزارش داد که رییس و کارمندان شرکت کام‌ایر، خانواده و اقارب خود را در یک پرواز زیر نام خبرنگاران از افغانستان بیرون کرده‌اند. بربنیاد این گزارش، شرکت کام‌ایر در یک قرارداد با وزارت خارجه‌ی امریکا بخشی از مسئولیت تخلیه را به عهده داشت؛ اما به نقل از گزارش بلومبرگ، پس از آن‌که مقام‌ها در امریکا متوجه‌ی این مسأله می‌شوند، قرارداد خود با کام‌ایر را فسخ می‌کنند.
روند تخلیه به پایان رسید، اما بسیاری از خبرنگاران آسیب‌پذیر در افغانستان گیر ماندند.
طالبان قدرت کامل را بدست گرفتند و تنها چند ماه پس از حاکم شدن بر افغانستان، محدودیت‌های بی‌پیشینه‌ای را بر رسانه‌ها وضع کردند و خبرنگاران افغانستان با موج جدیدی از خشونت‌ها روبه‌رو شدند. لت‌وکوب، بازرسی وسایل کاری خبرنگاران، بازداشت‌های خودسرانه و وضع محدودیت‌های بی‌پیشینه بر رسانه‌ها، سبب شد تا صدها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای افغانستان را ترک کرده و به کشورهای همسایه پناه ببرند.
گروهی از خبرنگاران که در یک حرکت زیر نام «خبرنگاران در معرض خطر افغان AJAR» در پاکستان دور هم جمع شده‌اند، می‌گویند که تنها بیشتر از ۲۰۰ خبرنگار و کارمند رسانه در پاکستان در دیتابیس آنان موجود اند که همه‌ی‌شان در بی‌سرنوشتی به‌سر می‌برند.
رفیع‌الله نیکزاد، یکی از اعضای گروه خبرنگاران در معرض خطر افغان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «ما بیش از ۲۰۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای را اکنون در دیتابیس خود ثبت داریم. همه‌ی این افراد پس از بررسی اسناد شان در گروه ما اضافه شده‌اند و همه واقعی استند. به‌دلیل این‌که بیش از حد در روند تخلیه و دیگر پروسه‌ها فساد شده است، همه‌ی خبرنگاران حتا امیدی برای آینده ندارند. ما نمی‌دانیم که به چه کسی باید اعتماد کنیم. به هر کس اعتماد کردیم ما را فروخت.»
به‌گفته‌ی نیکزاد، با آن‌که خبرنگاران افغانستانی در پاکستان بارها برای بدست آوردن حقوق شان دادخواهی کرده‌اند، اما هیچ‌کسی حاضر نشده است تاهنوز صدای آنان را بشنود.
به‌تازگی کشور آلمان یک برنامه ویژه‌ی بشردوستانه را برای پذیرش اتباع افغانستان اعلام کرد که بربنیاد آن ماهانه هزار تن از شهروندان افغانستان وارد این کشور خواهند شد. خبرنگاران به‌عنوان یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر، واجد شرایط این برنامه شناخته شدند.
سازمان گزارشگران بدون مرز(RSF) مسئولیت معرفی خبرنگاران در معرض خطر را برای برنامه جدید کشور آلمان بر دوش گرفت و یک راه ارتباطی را برای ثبت نام خبرنگاران ایجاد کرد. در مدت کم‌تر از یک هفته هزاران درخواست با نام خبرنگاران به این آدرس فرستاده شد که سبب شد این سازمان آدرس خود را به‌گونه‌ای موقت مسدود کند.
همزمان با آغاز برنامه جدید آلمان تلاش‌های برخی افراد برای ساختن اسناد جعلی خبرنگاری آغاز شد. کسانی که اسناد خبرنگاری را جعل می‌کنند باور دارند که با این اسناد می‌توانند به کشورهای مهاجرپذیر پرونده مهاجرتی باز کنند و از افغانستان بیرون شوند.
این روزها برای من (نویسنده) نیز برخی دوستان پیام می‌گذارند و در حالی‌که هیچگاه کار خبرنگاری نکرده‌اند، خواهان رهنمایی برای ساختن اسناد جعلی خبرنگاری می‌شوند؛ به گمان این‌که با این شیوه شاید بتوانند از افغانستان بیرون شوند.
در این‌جا نقل قول یکی از این پیام‌دهندگان را می‌نویسم: «من هیچگاه با خارجی‌ها کار نکرده‌ام. می‌خواهم یگان سند از رسانه‌ها جور کنم. خودت برایم رهنمایی کن که چه اسناد جور کنیم. من می‌توانم که اچ آر لیتر از یگان رادیو بگیرم. من هیچ اسنادی نداشتم و برخی اسناد را جور کردم. اگر شود بخیر در پروسه آلمان و یا پروسه‌های دیگر خودم را با همین اسناد شامل بسازم. من هفت سال است که لاتری گرین‌کارت امریکا را ثبت نام می‌کنم؛ اما هیچگاه برنده نشدم. حالا خودت بگو که من چکار کنم؟»
خبرنگاران می‌گویند که برخی مسئولان رسانه‌ها و نیز نهادهای حامی خبرنگاران، بنیاد جعل و فساد را در صدور اسناد خبرنگاری به افراد غیرخبرنگار گذاشته‌اند و همین موضوع سبب شده است که افراد غیرخبرنگار دست به ساخت اسناد جعلی خبرنگاری بزنند و در این زمینه مالکان برخی رسانه‌ها نیز آنان را یاری می‌رسانند.
عبدالله همیم، یازده سال آخر زندگی‌اش را در میان دود و باروت و در زیر آتش جنگ خبرنگاری کرده است. ولایت‌های هلمند، قندهار، زابل، ارزگان و نیمروز ساحه کار او بودند. زمانی که طالبان در افغانستان حاکم شدند، او در شبکه خبری طلوع‌نیوز در جنوب و جنوب‌غرب کشور خبرنگار بود و بعدا به کابل آمد و از آن‌جا به اطلاع‌رسانی پرداخت.
همیم می‌گوید با آن‌که سال‌های زیادی از عمرش را در خطرناک‌ترین ولایت‌های افغانستان خبرنگاری کرده است؛ اما در پی فسادهای رسانه‌ای قربانی شده است و به همین دلیل اکنون در بدترین حالت ممکن در پاکستان به‌سر می‌برد. «مدیریت ما خویشاوندان و اعضای فامیل شان را نسبت به من برتری دادند و آنان را از افغانستان بیرون کردند. در حالی‌که یکی از کسانی که به‌شدت زیر تهدید طالبان بود من بودم. من در ولایت‌های جنوب و جنوب‌غرب هرگونه جنایت طالبان را گزارش می‌کردم و پس از روی کارآمدن این گروه هیچ‌گونه تضمینی برای زنده ماندنم وجود نداشت؛ اما در کابل و در میان طالبان رها شدم. من ده‌ها مثال دیگر دارم که مالکان رسانه‌ها در حق خبرنگاران خود همین‌گونه حق‌تلفی کرده‌اند. حالا این جعل و فساد نیست، چیست؟»
یک منبع معتبر در دفتر پناهندگی اتحادیه اروپا (EASO) به خبرنگار روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که پس از اعلام پروسه جدید کشور آلمان، آنان صدها درخواست پناهندگی دریافت کرده‌اند که ۸۰ درصد اسناد درخواست‌کنندگان جعلی بوده است.
این منبع می‌افزاید اگرچند فرآیند گزینش خبرنگاران مستحق خیلی دقیق و شفاف به پیش می‌رود؛ اما نفس این‌که مردم برای بیرون شدن از افغانستان به جعل اسناد خبرنگاری رو آورده‌اند، برای او آزاردهنده است. «بعد از اعلام روند پذیرش آلمان، اکثریت درخواست‌هایی که از سوی وطنداران (شهروندان افغانستان) برای ما ارسال می‌شود جعلی است. با توجه به این حجم جعل و تقلب، روند گزینش افراد مستحق به‌گونه‌ای چشم‌گیری کُند شده و حتا با چالش روبه‌رو می‌شود. این سبب می‌شود تا کسانی که حتا مستحق نیز استند، در مدت طولانی شناسایی نشوند.»
یک منبع معتبر دیگر می‌گوید که برخی شرکت‌های خصوصی کار جعل اسناد خبرنگاری را در کابل می‌کنند. «اسناد جعلی خبرنگاری بیشتر در گلبهار سنتر و نیز در بسیاری از رسانه‌ها در بدل ۲۰۰ دالر امریکایی ساخته می‌شود. این اسناد شامل اچ آر لیتر، کارت هویت و تمام مدارکی است که ثابت‌کننده هویت یک فرد به‌عنوان خبرنگار میباشد.»
در چند روز اخیر صداهایی در شبکه‌های اجتماعی دست‌بدست می‌شود که در آن افرادی که هویت شان مشخص نیست در صدد بدست آوردن اسناد خبرنگاری اند.
بربنیاد آمار انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، از زمان روی کارآمدن حکومت طالبان تا اکنون از میان ۵۵۰ رسانه فعال افغانستان، ۲۲۵ رسانه بسته شده است و از میان حدود دوازده هزار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای، هشت هزار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کارهای‌شان را از دست داده‌اند، که بیش از دو هزار تن آن را بانوان تشکل می‌دهند.
خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای که کارشان را از دست داده‌اند و اکنون در مضیقه هستند و جان شان در خطر اند، یا در کشورهای همسایه بی‌سرنوشت هستند یا در داخل افغانستان در شرایط دشوار قرار دارند.
خبرنگاران دیگر امیدی برای آینده و اعتمادی به فرآیندهای پشتیبانی از خبرنگاران ندارند، زیرا تا اعتماد کرده‌اند در حق شان جفا شده است.