واردات بی‌رویه گندم‌های خارجی بازار فروش گندم‌های وطنی را در هرات با رکود مواجه کرده است. شماری از فروشندگان می‌گویند به‌دلیل افزایش واردات گندم‌های خارجی، مردم کم‌تر گندم وطنی می‌خرند. به همین دلیل گندم‌های زیادی در گدام‌های آنان باقی مانده است. فقر و بیکاری، واردات گندم خارجی و توزیع گندم کمکی از سوی مؤسسات به مردم، اساسی‌ترین عامل کاهش فروش گندم در هرات دانسته می‌شود.
این فروشندگان گندم با ابراز نگرانی از باقی ماندن گندم‌ها در گدام‌های‌شان می‌گویند که مردم به‌دلیل واردات گندم خارجی از خریداری بیشتر گندم وطنی خودداری می‌کنند.
سلطان‌مراد، یکی از فروشندگان عمده و پرچون گندم در هرات می‌گوید در این فصل سرما از سردی هوا کرده بیشتر سردی کاروبارش را احساس می‌کند. او می‌افزاید که در فصل برداشت گندم پولی زیادی را روی خریداری آن هزینه کرده بود تا بتواند در این فصل سال به‌فروش برساند؛ غافل از این‌که قیمت گندم کاهش می‌یابد و این‌گونه نقص می‌کند.
به بیان او: «پارسال بازار فروش گندم خوب بود اما امسال هیچ بازار نیست. گندم از خارج می‌آید و کسی گندم وطنی نمی‌خرد. اوایل سال گندم را به قیمت ۷۵ تا ۸۰ افغانی خریدم، حالا اما کسی نیست که بخرد. قیمت گندم تا ۵۰ افغانی رسیده و روی دستم مانده است.»
سلطان‌مراد بیش از دو سال می‌شود که کار فروش گندم وطنی را می‌کند. او می‌گوید که در این مدت این‌گونه سردی بازار فروش را تجربه نکرده بود. او از حکومت طالبان می‌خواهد تا جلو واردات گندم‌های خارجی را به کشور بگیرند. از سویی هم، مؤسسات امدادرسان نیز باید در بسته‌های کمکی‌شان به شهروندان از گندم‌های وطنی خریداری کنند. به‌گفته‌ی این فروشنده، در صورت پایین آمدن بیشتر نرخ گندم، در کنار زیانمند شدن آنان، کشاورزان نیز در سال پیش‌رو از کشت گندم خودداری خواهند کرد.
همین‌طور عبدالسلام، یکی دیگر از فروشندگان گندم در هرات نیز از عدم توجه مردم به خرید گندم در ماه‌های اخیر شکایت دارد. او می‌گوید: «کسی امسال گندم نمی‌خرد. گندم‌های ما روی دست مانده و در گدام‌ها انبار شده است. توزیع گندم‌های کمکی به مردم و واردات بی‌رویه‌ی گندم‌های خارجی که به‌شکل بهتری بسته‌بندی شده باعث رکود بازار گندم وطنی شده است.» عبدالسلام می‌افزاید که با کاهش قیمت گندم وطنی، حدود ۱۰۰ هزار افغانی زیانمند شده است.
در حال حاضر یک من گندم (چهار کیلو) در بازار هرات بین ۵۰ تا ۶۰ افغانی به‌فروش می‌رسد، در حالی‌که قبلا این مقدار تا ۸۰ و ۹۰ افغانی به‌فروش می‌رسید. با این حال فروشندگان گندم در ولایت هرات خواهان توجه جدی مسئولان در زمینه‌ی فروش گندم می‌باشند. زیرا از نظر آنان، اگر گندم‌هایی که در گدام‌ها باقی مانده‌اند به‌فروش نرسند، خراب و فاسد خواهند شد.
دلسردی کشاورزان برای کشت گندم
همزمان با کاهش قیمت گندم در بازار، برخی از کشاورزان هراتی می‌گویند در صورتی که قیمت گندم همین‌گونه کاهش یابد، در سال پیش‌رو حاضر نیستند گندم بکارند. غلام‌حیدر، یکی از کشاورزان در ولسوالی زنده‌جان هرات می‌گوید دو تُن گندم را برای زمستان ذخیره کرده بود تا قیمت آن بالا برود و بعد برای فروش به بازار عرضه کند؛ اما اکنون قیمت گندم رو به کاهش است و زیان هنفگتی را از این ناحیه متقبل شده است. او می‌گوید: «اول سال گندم‌های کمی در بازار به‌فروش گذاشتم. گفتم شاید در اخر سال قیمت آن بیشتر شود. اما بی‌خبر از آن‌که این‌گونه کاهش می‌یابد، نقص می‌کنم و گندم‌ها روی دستم می‌ماند.»
از سویی هم، آگاهان زراعتی در هرات وضعیت فعلی فروش گندم داخلی را در زراعت کشور زیانبار می‌دانند و می‌گویند رکود بازار محصولات زراعتی داخلی پیامدهای منفی روی زندگی کشاورزان و نوع کشت و کارشان می‌گذارد. محمدحسین یزدان‌پناه، استاد دانشگاه و آگاه امور زراعتی می‌گوید تداوم این وضعیت باعث می‌شود که دیگر کشاورزان گندم کشت نکنند و بیشتر از این به گندم‌های خارجی متکی شویم.
به‌باور آگاهان امور زراعتی، حکومت‌ها باید براساس سطح حاصلات شان در قسمت غله‌جات اجازه‌ی واردات را به داخل کشور بدهند. این استاد دانشگاه تأکید دارد در صورتی که قیمت غله‌جات داخلی همین‌گونه در بازار کاهش یابد، کشاورزان به کشت بدیل آن می‌پردازند و وابستگی افغانستان به کشورهای منطقه در قسمت واردات غله‌جات، به‌ویژه گندم بیشتر شده می‌رود و سکتور زراعت آسیب جدی می‌بیند.
پاسخ طالبان به این نگرانی‌‌ها چیست؟
اما مسئولان ریاست زراعت و مالداری طالبان در هرات می‌گویند که این ولایت امسال حاصلات خوبی از گندم‌های للمی و آبی داشته و این یک نوید خوب برای مردم است.
در ولایت هرات کشت گندم با دو شیوه‌ی للمی و آبی صورت می‌گیرد. عکس: روزنامه اطلاعات روز بشیراحمد احمدی، آمر امور زراعتی ریاست زراعت و مالداری طالبان در هرات می‌گوید که در این ولایت امسال حدود ۱۸۰ هکتار زمین گندم کاشته شده بود که شامل گندم‌های للمی و آبی می‌شود. به‌گفته‌ی او: «بارند‌گی‌ها تأثیرات خوبی بر گندم‌های للمی داشت. حدود ۶۰ درصد ساحات للمی افزایش یافته بود. ما مجموعا بیش از ۵۹۰ هزار متریک تن گندم تولید داشتیم. امسال در ساحات کشک کهنه، کشک رباط‌سنگی، گلران، کهسان و برخی از ولسوالی‌های دیگر حاصلات گندم خوب بود.» مسئولان اداره زراعت و مالداری طالبان در هرات کاهش قیمت گندم وطنی را در بازار موقتی می‌دانند.