شام روز ششم جنوری امسال غرب کابل بار دیگر شاهد انفجار بود. مواد منفجره در موتر مسافربری نوع «کاستر» که عمدتا افراد فقیر از آن استفاده میکنند، جاسازی شده بود. بر اساس گزارش هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، در اثر وقوع این رویداد دستکم ۲۵ نفر که همه هزاره و شیعهمذهب بودند، کشته و زخمی شدند. درحالیکه زخمیهای این رویداد هنوز در شفاخانهها بودند و قربانیان بهصورت کامل تدفین نشده بودند، انفجار دیگر در غرب کابل آرامش مردم را برهم زد. این انفجار تنها پنج روز بعد در تاریخ ۱۱ جنوری در مقابل یک مرکز خرید پوشاک و در بین مردم هزاره رخ داد. بر اساس گزارش منابع مردمی، دستکم پنج نفر که همه هزاره و شیعهمذهب بودند، در این انفجار کشته شدند.
همزمان با این انفجارها، اختطاف دختران هزاره و تاجیک در غرب و شمال کابل به بهانهی بدحجابی، شهر را در سکوت و وحشت فرو برده است. حضور سنگین نیروهای طالبان در سطح شهر به هراس مردم افزوده است، به حدی که مردم از ابراز نظر در خصوص مسائل خودداری میکنند.
نسلکشی
اما دورتر از افغانستان، شهروندان کشور حداقل در سی شهر بزرگ جهان برای شکستن این سکوت صدای اعتراض را بلند کردند. معترضان در سراسر جهان برای توقف فوری کشتار هزارهها و توقف سیاست آپارتاید جنسیتی در برابر زنان که از سوی طالبان اعمال میشود، تجمع کردند.
هدیه صاحبزاده، از معترضان در ایران میگوید: «غمگینترین نکته در مورد نسلکشی هزارهها این است که کشتهشدن مردم هزاره و اعمال آپارتاید جنسیتی در برابر زنان در افغانستان هیچ وجدانی را نمیآزارد و به یک امر عادی تبدیل شده است.»
تظاهراتکنندگان، انفجارها در تجمعات هزارهها را تلاشی هدفمند برای سرکوب مردم هزاره میدانند. آنان میگویند که طالبان در صدد حذف مردم هزاره اند و این گروه قومی را به هدف نسلکشی، تحت نام داعش به قتل میرسانند.
سیما نوری، یکی از معترضان میگوید که طالبان خود را بهعنوان یک گروه قومی مالک جغرافیای افغانستان میدانند و جمعیت افغانستان را به دو دستهی خودی و غیرخودی تقسیم کردهاند. نوری تصریح میکند که غیرخودیها کسانی هستند که بهصورت محسوس یا نامحسوس با معیارهایشان به هر نحوی قرابت و همخوانی ندارند. نوری میگوید: «حاکمان افغانستان از گذشتههای دور با گرفتن فتوا از روحانیان تندرو، مردم هزاره که عمدتا شیعهمذهب و یا اسماعیلی هستند را رافضی و کافر معرفی کردهاند تا راه برای سرکوب و کشتار این مردم هموار کنند.»
آپارتاید جنسیتی
افزون به اعتراض به انفجارهای خونین و کشتار هزارهها در کابل، مظاهرهکنندگان به «اعمال آپارتاید جنسیتی در برابر زنان» نیز معترض اند و برای احقاق حقوق زنان دادخواهی میکنند.
مرتضی حیدری، یکی از مظاهرهکنندگان در اسپانیا میگوید: «اعتراضات ما روی دو موضوع اساسی متمرکز است. یکی، به رسمیتشناسی نسلکشی هزارهها و خاتمهدادن به حملات سیستماتیک و کشتار جمعی هزارهها، دیگر توقف فوری اختطاف دختران، شکنجه، آزار و اذیت جسمی و روحی دختران به بهانهی عدم مراعات حجاب و آزادی فوری دختران از زندانهای طالبان.»
معترضان اختطاف دختران هزاره و تاجیک را تحقیر روانی این دو قوم از سوی طالبان میدانند. آنان میگویند که طالبان برای باجگیری از شورای امنیت سازمان ملل و در تلافی از تصویب قطعنامهی ۲۷۲۱ این شورا در مورد نحوهی تعامل جهان با این گروه به دستگیری و اختطاف گستردهی دختران جوان هزاره و تاجیک روی آوردهاند. مظاهرهکنندگان مدعیاند که طالبان حجاب را بهانه قرار داده و تحت نام مُدلینگ دختران را بازداشت و تنبیه کردهاند تا به این وسیله قدرت شان را در سرکوب زنان به نمایش بگذارند.
هنوز آمار مشخص از دخترانی که طالبان از چهارم جنوری به اینسو بازداشت کردهاند، معلوم نیست، اما ویدیو و عکسهای منتشرشده در فضای مجازی نشان میدهد که دهها دختر از غرب و شمال کابل بازداشت شدهاند.
افزون بر بازداشت دختران، زنان بدون محرم در شماری از شهرهای دیگر افغانستان مورد خشونت فیزیکی نیروهای طالبان قرار گرفتهاند.
یوناما در گزارش تازهاش نیز تأیید کرده است که طالبان دختران هزاره و تاجیک را بهخاطر نوع پوشش شان بازداشت کردهاند. یوناما افزوده است که این اقدامات تنفیذی توأم با خشونت فیزیکی، تحقیرکننده و خطرناک است. بهگفتهی یوناما، این توقیفها بدنامی را به همراه دارد و دختران را در معرض خطر بیشتری قرار میدهد. در همین حال مظاهرهکنندگان گزارش یوناما را تنها اشارهای به «بخش کوچکی از جنایات طالبان» عنوان میکنند و میگویند که آمار و ارقام واقعی از چشم مردم پنهان میشود.
در همین حال، شماری نیز میگویند که طالبان به دلایل اعتقادی و برای جذب نیروی جدید و حفظ اتحاد بین نیروهایش به سرکوب هزارهها و دستگیری و سرکوب زنان روی آوردهاند.
عزیز رفیعی، رییس مجتمع جامعهی مدنی افغانستان (مجما) در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید: «طالبان از زنان دانا در هراس اند و به خوبی میدانند که زنان هزاره و تاجیک دارای درک بالایی هستند. به همین دلیل به سوکوب زنان این دو قوم روی آوردهاند تا از یکسو روحیهی مقاومت زنان را سرکوب کنند و از سوی دیگر به نیروهایش که معتقد به مکتب دیوبندی اند، انگیزهی جنگیدن برای تطبیق احکامشان را دهند و نیروی تازهنفس جذب کنند.»
رفیعی تأکید میکند که سیاست طالبان در برابر زنان محکوم به شکست است و دیر یا زود زنان افغانستان تغییر اساسی در این کشور را رقم خواهند زد.
به رسمیت شناسی نسلکشی و آپارتاید جنسیتی
«شورای جهانی هزاره» و شماری از فعالان اجتماعی همزمان با برگزاری تظاهرات در شهرهای مختلف، قطعنامهای را منتشر کردند و از سازمان ملل و نهادهای بینالمللی خواستار پیگیری حملات به جامعهی هزاره بهعنوان «مصداق جنایت نسلکشی» شدند.
در قطعنامه به دستگیری و اختطاف زنان نیز پرداخته شده است. معترضان از سازمانهای مدافع حقوق بشر خواستهاند که سیاست آپارتاید جنسیتی در برابر زنان را نیز به رسمیت بشناسند و عاملان آن را به محکمهی بینالمللی بکشانند.
در قطعنامه آمده است: «ما از سازمان ملل و تمامی نهادهای مدافع حقوق بشر در جهان میخواهیم که رفتار طالبان مبنی بر اختطاف و دستگیری زنان، وضع محدودیتهای آموزشی و اجتماعی آنان و سرکوب دادخواهیها را بهعنوان آپارتاید جنسیتی و جنایت علیه بشریت به رسمیت بشناسند و عاملان این جرایم را در محاکم بینالمللی به پای میز محاکمه بکشانند.»