شماری از دهقانان قندوز در مرکز و ولسوالی‌های این ولایت می‌گویند طالبان از زمین‌های آبی و للمی گندم بدون رعایت «عدالت» یکسان عشر می‌گیرند. این دهقانان می‌گویند که طالبان میزان مصرف آنان را در نظر نمی‌گیرند، درحالی‌که دهقانان برای آبیاری زمین، خرید کود کیمیاوی و استفاده از ماشین‌آلات در کار شان هزینه‌های زیادی می‌پردازند.
این دهقانان می‌گویند که بهای گندم در سال جاری پایین آمده و صادرات گندم نیز وجود ندارد؛ اما با تمام این مشکلات، طالبان از ده سیر گندم یک سیر عشر می‌گیرند.
غلام، یکی از دهقانان در ولایت قندوز می‌گوید آنان در زمین‌ها چند نوع گندم کشت می‌کنند، اما طالبان مشکلات آنان را در نظر نگرفته و مانند «یک شریک» عشر جمع‌آوری می‌کنند. او گفت که پیش از به قدرت رسیدن طالبان عشر را به نیازمندان و نیروهای امنیتی محلی پرداخت می‌کردند و عشر گندم را نیز از هر بیست سیر یک سیر گندم حساب می‌کردند.
او گفت که در حال حاضر کود کیمیاوی قیمت شده و بازار مناسب برای فروش گندم نیز وجود ندارد. غلام افزود که کشت گندم برایش نه تنها سودآور نیست بلکه با درنظرداشت مشکلات و میزان مصارف، در مواردی ضرر هم می‌کند.
متین، از دیگر دهقانان در قندوز می‌گوید که نماینده‌های طالبان پیش از آن‌که گندم را خرمن کنند به ساحه می‌رسند و از ده سیر گندم یک سیر را می‌گیرند. او می‌گوید درصورتی‌که آنان بگویند کم‌تر بگیرند چون گندم ارزان است و آنان نمی‌توانند مصارف شان را جبران بسازند، طالبان صاحب زمین را به ولسوالی می‌برند.
او می‌گوید که امسال حاصلات گندم خوب است اما نسبت به بهای پایین آن نمی‌توانند مصارف خود را هم جبران کنند. او افزود: «امسال با توجه به قیمت پایین گندم و بهای بلند کود کیمیاوی و مزد کارگرها، از حکومت خواسته‌اند که عشر را کم‌تر بگيرد و در این باره مصارف دهقان در نظر گرفته شود، اما طالبان این درخواست را قبول نکرده‌اند.»
متین می‌گوید عشر سهم مردمان فقیر و نیازمند است اما حکومت محلی طالبان به زور عشر را از دهقانان می‌گیرد. او گفت که معلوم نیست طالبان چه مقدار عشر جمع‌آوری کرده‌اند و سپس در چه راهی آن را به مصرف می‌رسانند؛ اما جمع‌آوری عشر از حاصلات گندم برای دهقانان سنگین است.
کریم‌الله، از دیگر کشاورزان قندوز می‌گوید که بهای کود کیمیاوی در بازار بلند است و آنان یک بوری کود سفید را هزار و ۵۰۰ افغانی و کود سیاه را تا دو هزار و ۵۰۰ افغانی خريداری می‌کنند. او می‌افزاید که امسال گندم بازار خوبی ندارد و به همین دلیل بهای آن نیز کاهش یافته است.
این باشنده‌ی قندوز افزود: «باید فرق میان زمین‌های آبی و للمی در عشر باشد. ما در زمین‌های آبی حتا آب را هم توسط پول از چاه‌ها به‌دلیل کم‌آبی می‌کشیم.کود کیمیاوی هم قیمت است. مصارف تراکتور هم است و مزد کارگران هم وجود دارد؛ اما این موارد در نظر گفته نمی‌شود.»
حاصل است مشتری نه
دهقانان و تاجران گندم در ولایت قندوز می‌گویند که با وجود بهتر بودن حاصلات گندم در سال جاری، بازاری برای فروش آن وجود ندارد.
انعام‌الله، یکی از تاجران گندم در شهر قندوز می‌گوید که در سه سال اخیر گندم در این ولایت بازار خوب ندارد و بهای یک سیر گندم به ۱۲۰ افغانی کاهش یافته است. او می‌افزاید که تاجران گندم زیادی را از کشاورزان خریداری و ذخیره کرده‌اند اما حالا نمی‌توانند گندم را به دیگران با بهای مناسب‌تری بفروشند.
این تجار گندم در قندوز گفت: «در حال حاضر بهای یک سیر گندم در بازار از ۱۱۰ تا ۱۳۰ افغانی است و نسبت به نبود بازار و این‌که صادرات وجود ندارد، بهای آن پایین آمده است. دلیل آن هم واردات بیش از حد آرد و گندم از کشورهای قزاقستان و روسیه است که به کشاورزان و تجاران داخلی ضرر وارد کرده است.»
او اضافه می‌کند که گندم قندوز به درصدی پایین به ولایت خوست قرار بود صادر شود اما نسبت به نرخ پایین و بلند بودن کرایه تاجران علاقه‌ی خرید نشان نداده‌اند. او می‌افزاید که آنان گندم دو سال پیش را هم در ذخیره‌گاه‌های خودشان دارند اما نسبت خرابی بازار و بهای پایین، گندم‌ها در حال خراب شدن است. این تجار قندوزی افزود: «کشاورزان از این ناحيه با چالش زیادی روبه‌رو اند که آنان با زحمات و مصارف بلند گندم می‌کارند و در آخر هم با بهای اندک -که مصارف شان را هم به‌گونه‌ی درست پوره نمی‌کند- روبه‌رو می‌شوند.»
محمدامین، از دیگر فروشندگان گندم در شهر قندوز می‌گوید که نسبت به سال گذشته در بهای گندم تغییرات زیادی به‌وجود آمده است. به‌گفته‌ی وی، دهقانان با زحمات و مصارف فراوان حاصل برداشت می‌کنند اما هنگام فروشات با بهای پایین روبه‌رو می‌شوند.
این فروشنده‌ی گندم در قندوز افزود: «آنان یک سیر گندم را سال گذشته ۱۸۰ افغانی به فروش می‌رساندند، اما حالا به ۱۲۰ تا ۱۳۰ افغانی رسیده است.» وی دلیل کاهش بهای گندم در این ولایت را واردات بیش از حد آرد کشورهای خارجی عنوان می‌کند.
تاجران و فروشندگان گندم در قندوز از حکومت سرپرست طالبان و سرمایه‌گذاران می‌خواهند در این زمینه توجه کنند و به‌جای واردات آرد و گندم از خارج، به خرید گندم داخلی توجه بیشتر شود. به‌گفته‌ی آنان، با این طریق درب صادرات برای گندم باز خواهد شد و بهای آن نیز بلندتر شده و کشاورزان نیز مفاد خوبی دریافت خواهند کرد.
عبدالغفار صدیقی، معاون ریاست زراعت طالبان در قندوز گفت که امسال به سطح این ولایت ۱۶۱ هزار هکتار زمین گندم کشت شده بود که نسبت به سال گذشته حاصلات آن خوب است. به‌گفته‌ی وی، به سطح این ولایت ۶۲ هزار و ۴۷۰ متریک تن گندم پیش‌بینی شده که نشان می‌دهد نسبت به سال پار ده درصد افزایش یافته است.
او گفت که ریاست زراعت در سال گذشته برای کشاورزان تخم‌های اصلاح‌شده و کود کیمیاوی توزیع کرده و برای آنان ورکشاپ‌های مشورتی را نیز جهت بهبود کارشان راه‌اندازی کرده است. به‌گفته‌ی وی، مزارع گندم کشاورزان در این ولایت هرازگاهی از سوی کارمندان زراعت ارزیابی و برای رفع امراض و ویروس‌ها، برای آنان ادویه نیز توزیع می‌شود. این مقام طالبان -که اداره‌ی آنان مسئولیت جمع‌آوری عشر و زکات را دارند- درباره‌ی شکایت کشاورزان از این ناحیه چیزی نگفت.