پنجشیر تنها ولایت افغانستان است که در آن فروش و استفاده از گوشی‌های هوشمند در اجتماع و اداره‌های دولتی طالبان ممنوع شده است. منابع مردمی در پنجشیر به روزنامه اطلاعات روز گفته‌اند که جمع‌آوری گوشی‌های هوشمند در پنجشیر تحت عنوان فرمان رهبر طالبان انجام می‌شود و هیچ‌گاهی این گوشی‌ها به مالکان شان دوباره داده نمی‌شود. از سویی هم هیچ مکتوبی دال بر این فرمان ملا هبت‌الله آخوندزاده منتشر نشده است؛ رهبر طالبان اغلب فرمان‌هایش را به‌صورت شفاهی صادر می‌کند.
طرح ممنوعیت فروش و استفاده از گوشی‌های هوشمند هنگامی که مولوی محمدمحسن هاشمی والی پنجشیر بود، عملی شد و تا اینک با جدیت از سوی نظامیان طالبان اجرا می‌شود. مولوی محمدمحسن در میزان سال ۱۴۰۱ به‌عنوان والی پنجشیر منصوب شده بود. او در یک پیام صوتی به مسئولان محلی، ملکی و نظامی طالبان دستور داد که براساس فرمان ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، استفاده از گوشی‌های هوشمند ممنوع شود و این نیروها گوشی‌های هوشمند شان را در هنگام وظیفه و گشت‌وگذار در شهر استفاده نکنند. محمدمحسن هاشمی در این نوار صوتی به کارکنان ملکی و نظامی توصیه کرد که یا گوشی‌های هوشمند را بفروشند و یا هم در خانه بگذارند. او هشدار داده بود که اگر گوشی‌های هوشمند در ایست‌های بازرسی پیدا شود، حق شکایت را نخواهند داشت.
این دستور والی پیشین طالبان برای پنجشیر دست نظامیان این گروه را مبنی بر بازرسی بدنی برای کشف گوشی هوشمند باز گذاشته است و این نظامیان در ایست‌های بازرسی گوشی‌های هوشمند را جمع‌آوری می‌کنند. منابع مردمی در پنجشیر گفته‌اند که علاقه‌مندی زیاد نظامیان طالبان برای جمع‌آوری گوشی‌های هوشمند، این نگرانی را قوت می‌دهد که برخی از این نظامیان گوشی‌ها را در خارج از پنجشیر به فروش می‌رسانند. ممنوعیت جمع‌آوری گوشی‌های هوشمند از سوی نهاد مشخص طالبان در پنجشیر انجام نمی‌شود و هر نظامی‌شان که سلاح داشته باشد، می‌تواند از باشندگان پنجشیر گوشی هوشمند جمع‌آوری کند.
سکوت و ترس
منابع در میان طالبان در پنجشیر به اطلاعات روز گفته‌اند که از دو هفته به این‌سو، حدود ۱۰۰ گوشی هوشمند از نزد باشندگان پنجشیر و گردش‌گرانی که از دیگر ولایت‌ها آمده بودند، از سوی نظامیان طالبان جمع‌آوری شده است. طالبان مشخصات افراد را در گوشی‌ها برچسب می‌زنند، اما تا اینک هیچ گوشی هوشمند دوباره به مالکان شان مسترد نشده است.
باشندگان پنجشیر گفته‌اند که طالبان هرازگاهی به مرکز و مسیر اصلی این ولایت ایست بازرسی جهت کشف و ضبط گوشی‌های هوشمند افراز می‌کنند و همچنین به شعبه‌های دولتی مراجعه می‌کنند تا با بازرسی بدنی مأموران، گوشی‌های هوشمند شان را جمع‌آوری کنند.
اوایل ماه اسد، محمد با جمعی از دوستانش از کابل جهت اشتراک در میله‌ی توت به پنجشیر رفته بود. در مسیر ولسوالی عنابه با ایست بازرسی طالبان، که در نزدیکی شفاخانه ایمرجنسی افراز شده بود، برخورد کرد و طالبان گوشی هوشمندش را ضبط کردند.
او به اطلاعات روز گفت: «در چک پاینت هشت طالب، که برخی از آنان لباس شخصی و برخی‌شان اونیفرم پولیس بر تن داشتند، ما را از موتر پایین کردند و از ما پرسیدند که از کجا می‌آیید؟ وقتی بازرسی بدنی کردند، موبایل‌های لمسی ما را گرفتند و به ما گفتند که شما اطلاع ندارید که استفاده از موبایل‌های لمسی در پنجشیر ممنوع است؟»
اسد و دوستانش برای بازپس‌گیری گوشی‌های‌شان از سوی طالبان تلاش زیادی کردند، اما موفق به این کار نشدند؛ «گوشی‌های زیادی جمع کرده بودند و این گوشی‌ها را در دستمال می‌انداختند و معلوم نبود که به کجا انتقال می‌دهند.»
سه هفته قبل گل‌محمد ۵۰ ساله به‌خاطر بیومتریک به مدیریت پاسپورت پنجشیر رفته بود که دید مأموران طالبان موبایل هوشمند یکی از متقاضیان پاسپورت را جمع کرده‌اند. او به روزنامه اطلاعات روز گفت: «یک باشنده‌ی پنجشیر که اکنون در کابل زندگی می‌کند به مدیریت پاسپورت آمده بود، اما ناگهان به گوشی او زنگ آمد و طالبان آمدند و گوشی او را گرفتند. این نفر هر چقدر گفت که من کارمند دولت نیستم و گوشی من را پس بدهید، اما طالبان به حرفش گوش نکردند.»
نوید، یکی از کارکنان نهادهای ملکی طالبان در پنجشیر به روزنامه اطلاعات روز گفت که ماه گذشته گوشی هوشمند او را نیروهای پولیس طالبان در پنجشیر ضبط کردند.
او افزود: «من در چهارراهی ولایت پنجشیر منتظر موتر بودم که سمت ولسوالی پریان و حصه اول بروم، اما وقتی در موبایل خود مصروف شدم، افراد قوماندانی امنیه‌ی طالبان موبایل من را گرفتند. پولیس طالبان که پشتوزبان بود و زبان فارسی هم خوب بلد نبود، به من گفت که تو مگر نمی‌دانی موبایل کمره‌دار اجازه نیست. خودت هم کارمند امارت هستی و از فرمان امیرالمؤمنین سرپیچی می‌‌‌کنی؟»
نوید از ترس این‌که از سوی نیروهای پولیس طالبان بازداشت نشود، گوشی خود را به آنان تحویل می‌دهد و هیچ مشاجره نمی‌کند.
ممنوعیت گوشی‌های هوشمند از سوی طالبان، بر زندگی شماری از باشندگان پنجشیر، به‌شمول فرهاد تأثیر منفی گذاشته است. فرهاد ۲۵ ساله برای فورم‌های سروی یک نهاد امدادرسان در پنجشیر انتخاب شده بود، اما به‌دلیل ممنوعیت استفاده از گوشی‌های هوشمند نتوانست که به کارش دوام دهد. او به اطلاعات روز گفت: «فورم‌های سروی به شکل آنلاین خانه‌پری می‌شد و نیاز به استفاده از جی‌پی‌اس بود و مؤسسه هم تکمیل فورم را به شکل آفلاین نمی‌پذیرفت. به همین خاطر نتوانستم کار کنم.»
رکود بازار موبایل
هرچند ممنوعیت استفاده از گوشی‌های هوشمند در پنجشیر با جدیت از سوی طالبان عملی می‌شود، اما هنوز هم شماری از باشندگان این ولایت از این گوشی‌ها استفاده می‌کنند، هرچند با ترس بسیار.
منابع مردمی در پنجشیر گفتند کسانی که گوشی هوشمند با خود حمل می‌کنند، درصورتی‌که با نیروهای طالبان مواجه می‌شوند، گوشی‌های‌شان را در موترها، دکان و یا محل کارشان پنهان می‌کنند تا به اختیار نیروهای طالبان قرار نگیرد.
تا پیش از ممنوعیت فروش گوشی‌های هوشمند، ۱۳ دکان برای فروش گوشی فعال بود، اما اینک شمار شان به نُه دکان کاهش یافته است. در ویترین دکان محمدنسیم گوشی‌های ساده بدون داشتن دوربین جهت فروش گذاشته شده است. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که طالبان هشدار داده‌اند که اگر مطلع شوند که گوشی هوشمند می‌فروشند، دکان‌شان را بسته و گوشی‌ها را ضبط خواهند کرد.
او گفت: «از وقتی که استفاده از موبایل‌های هوشمند در پنجشیر منع شد، من موبایل‌های لمسی خود را دوباره به کابل بردم. موبایل‌های کارتن‌بسته را که از مارکت گرفته بودم دوباره پس دادم و موبایل‌های مستعمل را به ضرر فروختم. این کار را از ترس طالبان کردم که نیایند و تمام موبایل‌هایم را با خود نبرند.»
او افزود که اگر باشندگان پنجشیر گوشی هوشمند خواسته باشند، برای‌شان از کابل می‌آورند، اما اجازه ندارند که این گوشی‌ها را در دکان‌ها به فروش برسانند.
پس از نشر ویدیو و عکس‌های منتسب به بازداشت، شکنجه و بدرفتاری با باشندگان پنجشیر، طالبان تصمیم ممنوعیت استفاده از گوشی‌های هوشمند را عملی کردند. نخست این ممنوعیت بر نظامیان طالبان در پنجشیر عملی شد و سپس بالای باشندگان این ولایت هم تطبیق شد. باشندگان پنجشیر معتقد اند که این ممنوعیت به این دلیل انجام شده است که طالبان نمی‌خواهند «ظلم و ستمی» که بر این ولایت انجام می‌دهند، ثبت تاریخ شود.
یافته‌های روزنامه اطلاعات روز از پنجشیر نشان می‌دهد که طالبان صدها پایگاه، قرارگاه و ایست بازرسی در این ولایت ایجاد کرده‌اند و حضور نیروهای‌شان هم پر تعداد است. در بخش‌هایی از پنجشیر از طرف شب قیود شب‌گردی از سوی طالبان وضع شده است و هرازگاهی بازرسی خانه‌به‌خانه هم صورت می‌گیرد. کنترل پنجشیر در دوره‌ی نخست حاکمیت این گروه بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ به‌دست نیروهای مجاهدان به رهبری احمدشاه مسعود، «قهرمان ملی» قرار داشت و به همین سبب طالبان نمی‌خواهند که تهدید امنیتی برای‌شان در این ولایت خلق شود.