منبع: Eurasiareview
نویسنده: تمیم عاصی
برگردان: حمید مهدوی
قرار است رییس جمهور غنی در هفته‌ی جاری اولین سفر رسمی‌اش به هند را آغاز کند. او وظیفه‌ی مهمی دارد که به هندی‌ها اطمینان بدهد، نزدیکی‌اش با تأسیسات نظامی پاکستان و هند بیش‌تر یک ضرورت است تا این‌که ایجاد روابط حسنه‌ی استراتژیک باشد، یا این‌که یک اقدام کلان در زمینه‌ی برقراری توازن با جاگزینی منافع اقتصادی و استراتژیکی هند توسط همکاری پاکستان و ارتش امریکا در روند صلح و حمایت سیاسی از سهم‌گیری اندک چین در ثبات اقتصادی و سیاسی افغانستان.
هند، برای افغانستان دوستی برای تمام فصول بوده است، دقیقا هما‌ن‌طور که چین، دوست تمام فصول برای پاکستان بوده است. منافع استراتژیک و اقتصادی هند بی‌شمارند و نشان‌دادن هرگونه چراغ سبز به اسلام‌آباد و راولپندی برای ایفای یک نقش برجسته‌تر در حوزه‌ی سیاسی و نظامی، به این مفهوم نیست که کابل قصد دارد راولپندی را جانشین دهلی جدید بسازد. برعکس، کابل به دنبال آن است که واقعی‌بودن نیات پاکستان در همکاری صادقانه در زمینه‌ی تأمین صلح و حل پرسش پناه‌گاه‌های امن تروریستان در پاکستان را آزمایش کند.
رییس جمهور غنی در جریان نخستین ماه‌های ریاست جمهوری‌اش، به‌راستی، خواست به نخبگان نظامی و سیاسی پاکستان تمام اطمینان‌های لازم سیاسی و امنیتی را بدهد که دوران کرزی گذشته و زمان آن فرارسیده است تا فصل جدیدی در همکاری سیاسی و اقتصادی و ایجاد روابط خوب همسایه‌داری میان دو کشور گشوده شود. بسیاری‌ها باور دارند که با پاک‌سازی منطقه‌ی مرزی میان افغانستان و پاکستان از رهبران تحریک طالبان پاکستان و پناه‌گاه‌ها، تسلیم‌دهی رهبران تحریک طالبان پاکستان به سازمان‌های استخباراتی پاکستان، همراه با همکاری نزدیک نظامی و سیاسی میان دو کشور، رهبران نظامی و سیاسی پاکستان متقاعد خواهند شد تا در روند صلح افغانستان صادقانه همکاری کنند و رهبران طالبان را به پای میز مذاکره بکشانند. اما برخی‌ها انتقاد می‌کنند که رییس جمهور غنی برای تأمین همکاری سیاسی و نظامی صادقانه از سوی پاکستان، تمام تلاشش را کرد؛ اما این تلاش‌ها هنوز نتیجه‌ی قابل توجهی در پی نداشته‌اند.
از سوی دیگر، هند در جریان بیش از یک دهه‌ی گذشته نزدیک به دو میلیارد دالر به افغانستان کمک کرده است، صدها بورسیه در اختیار این کشور قرار داده است، به افغانستان اجازه‌ی دسترسی به بازارهایش را داده است، در دیپلماسی‌های سنگین منطقه‌ای با همسایه‌های افغانستان درگیر شده است تا برای تاجران افغانستان تسهیلات ترانزیت و بنادر را فراهم کند، گفت‌وگوهای سه‌جانبه و چندجانبه با قدرت‌های کلان جهانی راه‌اندازی کرده است تا روی تحولات امنیتی و سیاسی در افغانستان بحث کنند و مهم‌تر از همه، روی مسایل مثبتی چون یک افغانستان باثبات، مستقل و شگوفا تأکید داشته است؛ اما دستان هند بسته‌اند و این کشور نفوذ زیادی ندارد. در حالی که می‌توان گفت، هر دو کشور هند و افغانستان متحدان طبیعی هم اند؛ اما جغرافیا و منطقه به نفع آن‌ها نیست و با توجه به آسیب‌پذیری‌های جیواستراتژیکی و اقتصادی هر دو کشور، زیاد اعمال نفوذ نمی‌توانند.
این‌بار هندی‌ها دیدار رییس جمهور غنی از هند را یک حرکت تشریفاتی خوب خواهند دید؛ اما آن‌ها همانند سال‌های خوب دوران ریاست جمهوری کرزی، سخاوت‌مند و خیرخواه نخواهند بود. هندی‌ها در معاملات‌شان با رییس جمهور غنی که اکنون به خاطر حمایت سیاسی و امنیتی، کم یا بیش، به راولپندی، پکن و ریاض وابسته است، محتاط خواهند بود و حساب‌شده برخورد خواهند کرد. از سوی دیگر، در بازی برتری استراتژیکی و رقابت برای داشتن نفوذ بیش‌تر، دهلی جدید انتخابی نخواهد داشت جز این‌که با ریختن منابع مالی برای حفظ و تقویت نفوذ در حال زوالش در کابل، با پکن و اسلام‌آباد رقابت کند.
در جریان یک‌دهه‌ی گذشته، استراتژیست‌های دهلی جدید در مورد سیاست هند در قبال افغانستان اختلاف چندانی نداشتند و سیاست این کشور در افغانستان بر بنیاد دخالت محتاطانه، تقویت یک رژیم باثبات، مستقل و دوستانه در کابل، گشودن مسیرهای تجارتی به آسیای مرکزی و ارائه‌ی کمک‌های اقتصادی، بدون هیچ‌گونه پشتیبانی کشنده از کابل استوار بود. اما با روی کار‌آمدن حکومت جدید در کابل و با توجه به اقدامات دیپلماتیک اخیر رییس جمهور غنی برای نزدیکی با پاکستان، چین و عربستان سعودی برای حل‌و‌فصل مسایل متعدد داخلی، این استراتژیست‌ها محتاط‌تر و نگران‌تر خواهند بود.
علاوه برآن، پس از حملات یازدهم سپتامبر، هند «سیاست مبتنی بر درخواست» را برای کمک به افغانستان دنبال کرده است؛ سیاستی که در آن افغان‌ها به طور معمول بسته‌های درخواست‌شان را به دهلی جدید ارائه کرده‌اند و هندی‌ها سخاوت‌مندانه این کمک‌ها را فراهم کرده که اعمار ساختمان جدید پارلمان افغانستان، بند سلما و دانشکده‌ی زراعت دانشگاه قندهار مهم‌ترین آن‌ها اند.
خلاصه، ما نباید از نخستین دیدار رییس جمهور غنی از دهلی جدید انتظار معجزه را داشته باشیم و باید انتظارهای ما را متواضع نگهداریم. اساس آینده‌ی روابط هند و افغانستان را فصل جدید با معادلات متفاوت و منطقه‌ای جدید و منافع رقیب تشکیل می‌دهند. افغانستان تا یافتن جایگاه واقعی و تأمین منافعش در این شرایط جدید منطقه‌ای، کار سختی در پیش‌رو دارد.