منبع: دیپلمات
نویسند: ایمل فیضی
برگردان: حمید مهدوی
نخستین دیدار رسمی غنی از دهلی جدید باید روی واضح‌سازی سیگنال‌های آمیخته‌ای متمرکز باشد که کابل فرستاده است
اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، روز دوشنبه نخستین سفر رسمی‌اش به دهلی جدید را آغاز کرد. دیدار سه روزه‌ی اشرف غنی پس از گذشت نزدیک به هفت ماه از رییس جمهور شدنش، فرصتی است برای غنی تا دل و فکر مردم هند را به دست بیاورد.
در چند‌ماه گذشته، کابل با تغییر قابل توجهی در سیاست خارجی و تلاش‌ها به منظور آرام‌کردن اسلام‌آباد با یک روش بی‌پیشینه، سیگنال‌های گیج‌کننده‌ای به دهلی جدید فرستاده است. الزامی است که غنی در جریان این دیدار مهم، رهبری هند را متقاعد سازد که بهبود روابط با پاکستان هرگز نقش بی‌نظیر و تاریخی دهلی جدید در افغانستان را تضعیف نخواهد کرد. پیام او باید واضح باشد: هند شریک تاریخی و استراتژیک افغانستان باقی خواهد ماند.
روابط مستحکم
غنی از زمان رسیدن به ریاست جمهوری، تلاش کرده تماس‌ها و روابط نزدیکش با تأسیسات نظامی پاکستان را حفظ کند. فرستادن افسران افغانستان برای فراگیری آموزش‌های نظامی به پاکستان، اجازه‌دادن به افسران استخبارات پاکستان برای بازرسی از زندانیان در زندان‌های افغانستان و انجام عملیات‌های نظامی به درخواست ارتش پاکستان، نمونه‌های اندک این تماس‌ها و روابط نزدیک هستند.
نظر به گفته‌های وزیر داخله‌ی پاکستان و منابع محلی در افغانستان، کابل هم‌چنان به نیروهای امنیتی پاکستان اجازه داده تا «عملیات‌های مشترک نظامی» را در مناطق شرقی افغانستان، در ولایت‌های ننگرهار و کنر، انجام دهند که بعدا کابل و اسلام‌آباد هر دو این ادعا را رد کردند.
غنی در هجدهمین نشست سارک در کتماندو، حتا به ناامنی جاری در کشورش برچسب «جنگ نیابتی» میان هند و پاکستان زد و به چندین دهه مداخله‌ی ارتش پاکستان در افغانستان، مشروعیت داد. برچسب «جنگ نیابتی»زدن به جنگ در افغانستان، به این ذهنیت و نگرانی پاکستان اعتبار می‌دهد که نقش فزاینده‌ی هند در افغانستان، امنیت و منافع پاکستان را تهدید می‌کند.
نزدیکی روابط با اسلام‌آباد احتمالاً آرزوی رییس جمهوری برای تأمین امنیت و ثبات در کشورش دانسته می‌شود؛ رییس جمهوری که امیدوار است گفت‌وگوها با طالبان واقعا آغاز شوند. اما آغاز گفت‌وگوها به چه قیمتی؟
سیاست دل‌جویی
کابل تا کنون در برابر همکاری صاقانه‌اش چه به دست آورده است؟ باورها بر این اند که پاکستان روی رهبری طالبان افغانستان در خاکش کنترول دارد؛ اما اسلام‌آباد در زمینه‌ی تسهیل گفت‌وگوهای واقعی صلح با طالبان، چه‌قدر با افغانستان همکاری کرده است؟ پاسخ، مانند همیشه، وعده‌های پوچ اند.
امروزه، وضع امنیتی در افغانستان به‌شدت رو به خرابی است و بر حمله‌های تروریستی در نقاط مختلف کشور هر روز افزوده می‌شود. در یک حمله‌ی تروریستی اخیر در شهر شرقی جلال‌آباد، حد‌اقل 35 غیرنظامی کشته شدند و بیش از 100 تن دیگر زخم برداشتند. دو تن از قربانیان برادران جوانی بودند که به‌تازگی عروسی کرده بودند.
سیاست رییس جمهور افغانستان مبنی بر دل‌جویی از اسلام‌آباد، نه تنها مانع بهبود اوضاع امنیتی در افغانستان می‌شود، بلکه به نظر می‌رسد باعث تغییر 180 درجه‌ای در روابط کابل با دهلی جدید شده است. دیدار غنی از هند نشان می‌دهد که دهلی جدید افغانستان را به پاکستان باخته است.
با نگاه به نقش هند در یک دهه‌ی گذشته در افغانستان، می‌توان به صورت واضح دید که کمک دهلی جدید به افغانستان عمدتاً روی آموزش و پرورش، زراعت، نهادسازی و دیگر زمینه‌هایی متمرکز بوده که به مردم جنگ‌زده‌ی کشور ما منفعت می‌رساند.
هند با افغانستان نزدیکی تاریخی و فرهنگی دارد. این کشور در یک دهه‌ی گذشته در افغانستان نقش کلانی در توسعه و بازسازی بازی کرده است. هند، پس از ایالات متحده، بریتانیا، جاپان و آلمان، پنجمین کمک‌کننده‌ی بزرگِ افغانستان است. این کشور یک کمک‌کننده‌ی سنتی نیست، بلکه بیش از دو میلیارد دالر را کمک کرده است که عمدتاً در پروژه‌های برق، سرک‌سازی، زراعت و آموزش و پرورش به مصرف رسیده است.
در چند سال گذشته، دهلی جدید به دانشجویان افغانستان هزاران بورس تحصیلی داده و هزینه‌های آموزش کارمندان دولتی افغانستان را تأمین کرده است- کسانی که بسیاری از آن‌ها به افغانستان بازگشته‌اند و بخش مهمی از جریان تغییر کنونی را تشکیل می‌دهند.
مجموعه‌ای از شرکت‌های دولتی و خصوصی هند روی استخراج معدن سنگ آهن حاجی‌گگ در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. هند برای تسهیل روابط تجار‌ی افغانستان، برای ترانزیت به ایران، با افغانستان کار کرده است. علاوه بر آن، هند یک بند کلان برق آبی را به هزینه‌ی نزدیک به 200 میلیون دالر در شرق افغانستان اعمار می‌کند.
دوستان تاریخی
با توجه به مثال‌های بالا، واضح است که چنین پروژه‌ها برای توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی در افغانستان حیاتی اند و هم‌چنان، مسلماً پاکستان نیز در درازمدت از آن‌ها نفع خواهد برد.
غنی در نخستین سفر رسمی‌اش به هند، باید اعتماد را در روابط دوجانبه‌ی این دو کشور آسیای جنوبی دوباره تزریق کند و به دهلی جدید اطمینان بدهد که افغانستان به حفظ روابط نزدیک و دوستانه با هند، به عنوان یک دوست و شریک تاریخی، متعهد است. غنی هم‌چنان باید تأکید کند که افغانستان هرگز به آرزوی پاکستان برای کنترول سیاست خارجی افغانستان، به‌ویژه در ارتباط با هند، تن نخواهد داد. هند، به نوبت خودش، باید افغانستان را به عنوان یک اولویت استراتژیک در نظر بگیرد و بنیاد مستحکم روابط دوجانبه با افغانستان را اساس آن قرار دهد؛ روابطی که در زمان ریاست جمهوری حامد کرزی بنیان‌گذاری شده و تقویت شد.