شهریار فرهمند
نیروهای امنیتی در یک عملیات چند روزه، ولسوالی ناوهی ولایت غزنی را پس از 9 سال به طور کامل از تصرف طالبان مسلح بیرون کردند. اکنون طالبان مسلح که پیش از این در ناوه حضور فعال و قوی داشتند، از این ولسوالی متواری شده و نیروهای امنیتی در بخشهای مختلف آن مستقر گردیدهاند.
غزنی از ولایتهای ناامن کشور است. چندین ولسوالی این ولایت در تصرف طالبان بوده و حضور قوی دولت و نیروهای امنیتی فقط در چند ولسوالی و مرکز این ولایت محدود میشود. هم اکنون نیز ولسوالیهای گیلان، اندر، مقر، قرهباغ و گیرو در این ولایت بهشدت ناامن میباشند و بخشهای عمدهی آن در کنترول طالبان هستند. نیروهای امنیتی بارها برای بیرونراندن و سرکوب طالبان در بخشهای مختلف این ولایت عملیات راهاندازی کرده؛ اما تا کنون هیچگاه نتوانسته ثبات و اقتدار دایمی دولت را در مناطق ناامن آن را برقرار کند.
جنگ و گریزهای مقطعی و دست به دستشدن مناطق، وضعیت و واقعیت همیشگی جنگ سیزده سال گذشتهی افغانستان بوده است. طالبان و مخالفان مسلح دولت هرازچند گاهی با هجوم بر برخی از مناطق ناامن در جنوب و شرق کشور، محلات و مناطق را در کنترول خود درآورده و پس از چند روز حکمرانی، با عملیاتهای نظامی توسط نیروهای امنیتی افغانستان و پیش از این ناتو، دوباره از دست دادهاند.
این مناطق هیچگاه امنیت و حاکمیت پایدار حکومت افغانستان را تجربه نکرده و جنگوگریز طالبان، وضعیت پایدار و همیشگی این مناطق بوده است. در تمامی این جنگوگریزها، یک مسئله از همه بیشتر قابل توجه است؛ اینکه پس از اجرای عملیاتهای نظامی و بیرونراندن طالبان و شورشیان از این مناطق، هیچ فکری برای امنیت و حاکمیت پایدار در فرداهای آن نمیشود.
نیروهای امنیتی افغانستان- پیش از این ناتو- پس از اجرای عملیاتهای نظامی گسترده و قوی و پس از اینکه طالبان و شورشیان را از صحنه متواری میساختند، دوباره صحنه را خالی میکردند و تعداد اندکی از سربازان را با تجهیزات و توانایی جنگی و دفاعی ناچیز که توانایی حفاظت از حاکمیت دولت و مقابله با شورشیان را نداشتند، در منطقه میگذاشتند. نیرویی که هم از نظر تعداد و فرماندهی و هم از نظر تجهیزات، توانایی مقاومت و جلوگیری از حملهی دوبارهی تروریستان را ندارند. این امر مهمترین عامل تداوم جنگوگریزهای طالبان و دست بهدستشدن مناطق میان دولت و شورشیان بوده است. این امر در ولایتهای هلمند، نورستان و کنر بیشتر از دیگر مناطق تکرار شده است.
برخی ولسوالیهای ناامن فقط زمانی در کنترول دولت قرار میگرفتند که عملیاتهای نظامی گستردهای برای بیرونراندن شورشیان صورت میگرفتند؛ اما پس از اجرای عملیات و بازگشتن نیروهای امنیتی، مناطق دوباره در کنترول طالبان قرار میگرفتند. در ولسوالی برگمتال ولایت نورستان این واقعیت بارها تکرار شد. این ولسوالی که چندین بار میان نیروهای امنیتی و طالبان مسلح دست بهدست شد، همیشه با عملیات نظامی نیروهای امنیتی از وجود طالبان پاکسازی میشد. در عملیاتی که از سوی نیروهای امنیتی در شمال ولایت هلمند راهاندازی گردیده، باز هم این تجربه قابل تکرار است. اگر در عملیات آزادسازی ولسوالی ناوهی ولایت غزنی، فکری اساسی برای حفاظت از منطقه پس از آزادکردن آن شده باشد، میتوان به آیندهی امنیت و حاکمیت دولت در این منطقه امیدوار بود؛ اما اگر این عملیات مثل گذشته صرفاً یک عملیات عبوری برای استقرار حاکمیت دولت باشد و پس از راندن طالبان، دوباره منطقه رها شود، نمیتوان به امنیت و ثبات پایدار آن امیدوار بود و کماکان دست بهدستشدنها و جنگوگریزهای مقطعی را در این منطقه تجربه خواهیم کرد.