منبع: الجزیره
نویسنده: معصومه تورفا
برگردان: حمید مهدوی
وقتی اشرف غنی در ماه سپتامبر سال گذشته رییس جمهور شد، تعهد کرد که روابط کشور را با تمام کشورهای همسایه، عمدتا ایران و پاکستان، بهبود بخشد. در حالی که او تقریبا به صورت کامل روی بهبود روابط با پاکستان و راضی کردن چین به دخالت در گفتگوها با طالبان، که اولویت مهمش را تشکیل می‌دهد، تمرکز کرده است؛ غنی همسایه قدرت‌مند دیگر در شمال، یعنی روسیه، را از یاد برده است.
روسیه در یک اقدام غیر منتظره اعلام کرد که ترانزیت محموله‌های نظامی ناتو به افغانستان از طریق قلمروش را متوقف کرده است. دیمیتری مدودف، نخست وزیر این کشور، تمامی موافقت نامه‌های قبلی با ناتو در زمینه تحویل سخت افزارها و تجهیزات نظامی از طریق خطوط آهن، جاده‌ها یا حریم هوایی روسیه را لغو کرد. پیشرفت‌های اخیر طالبان در ولایت‌های شمالی بدخشان و قندوز و هم چنین در ولایت‌های بادغیس، فاریاب و جوزجان هشداری برای کشورهای آسیای مرکزی تاجکستان، ترکمنستان و ازبکستان بوده است؛ کشورهایی که با افغانستان 2000 کیلومتر مرز مشترک دارند.
روسیه این کشورها را مرز جنوبی اش می‌داند و با شرکایش در سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) که ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجکستان را در بر دارد، «رزمایش آمادگی جنگ» راه اندازی کرده است.
آمادگی رزمی
حدود 2500 تن سرباز، 200سخت افزار نظامی، 20 جت جنگی و هلیکوپتر و 30 فروند هواپیمای باربری در رزمایشی اعزام شده بودند که قرار است در مدت اکثر سه ساعت به حالات اضطراری پاسخ دهند. این رزمایش نظامی در ولایت جنوبی خاتلون تاجکستان، در نزدیکی افغانستان، انجام شد. روسیه نسبت به پیشرفت‌های اخیر طالبان در شمال افغانستان هشدار داده است که گروه‌های داعش، القاعده و برخی از گروه‌های افراط گرای آسیای مرکزی مانند جنبش اسلامی ازبکستان را که به داعش اعلام وفاداری کرده است، شامل بود. مقام‌های امنیتی روسیه برآورد می‌کنند که حدود 300 شهروند آسیای مرکزی در کنار داعش می‌جنگند. آن‌ها هم چنین می‌گویند که در مورد تماس فزاینده‌ی داعش و دیگر گروهای تروریستی‌ای که در آسیای مرکزی و شمال قفقاز فعالیت دارند، مانند گروه امارات قفقاز، معلومات دارند.
ویتالی چورکین، نماینده‌ی دائمی روسیه در سازمان ملل متحد گفت: «شورشیان با جرات فزاینده‌ای رفتار می‌کنند». وی گفت: «آن‌ها اغلب کل ولایت را به دست می‌گیرند». وی هم‌چنین اضافه کرد که تعداد حملات تروریستی در افغانستان از سال 2014 بدینسو «تقریبا دوبرابر شده است» و تهدیدات «بالقوه جدی» را نشان می‌دهند.
ویکتور ایوانوف، رییس اداره کنترول مواد مخدر روسیه گفت: «یک برآیند هشداردهنده سیزده سال عملیات نظامی ناتو در افغانستان این است که تشکل‌های مسلح ضد حکومتی با قدرت عددی مجموعی بیش از نیم میلیون مرد مسلح ظهور کرده است».
رییس جمهور امام علی رحمان نیز «تشدید فعالیت‌های شورشیان طالب» در نزدیکی مرزهای کشورهای مستقل مشترک المنافع را مورد انتقاد قرار داده است و گفته است که ظهور ستیزه‌جویان داعش برای تاجکستان یک تهدید جدی است. گروه‌های مسلح در 60 کیلومتری مناطق مرزی پیانژ فعالیت داشته اند و اخیرا 10 سرباز تاجک ربوده شده بودند. علاوه بر آن، طبق گزارش‌ها رحمان با غنی، همتای افغانی اش روابط بسیار صمیمی ندارد.
بازیگران روسیه
روسیه در عدم موجودیت هم فکری با غنی، به بازیگران دیگر در افغانستان رو می‌آورد. عطا محمد نور، سرپرست ولایت بلخ، یکی از آن‌ها است. نور که به مناسبت هفتادمین سالروز پیروزی روسیه بر نازی‌ها در قنسول‌گری روسیه در مزار سخن می‌گفت، موافقت نامه ی دوجانبه امنیتی بین واشنگتن و کابل را «به بی‌فایده‌گی» متهم کرد. او هم چنین حکومت را بخاطر انفعال در برابر بدترشدن اوضاع امنیتی در ولایت‌های شمال سرزنش کرد و هشدار داد که اگر وضع بیشتر از این خراب شود، اقدام به پیوستن به یک خیزش خواهد کرد.
هم‌چنین نمایندگان پارلمان و تحلیل‌گران نظامی در افغانستان که از تلاش بی‌‌پیشینه در راستای بهبود همکاری‌ها با پاکستان به خشم آمده اند، عمل‌کرد ضعیف غنی در زمینه‌ی رفع چالش‌های امنیتی را به طور گسترده مورد انتقاد قرار داده اند.
روسیه نیز اخیرا پیمان همکاری دفاعی با پاکستان امضاکرده است؛ چیزی که می‌تواند به تشریک اطلاعات استخباراتی، رزمایش‌های مشترک و فروش اسلحه منجر شود.
با این حال، در طول تاریخ روسیه به پاکستان اعتماد نداشته و به این باور بوده است که پاکستان در مورد افغانستان و آسیای مرکزی طرح هایی دارد. بنا براین، روسیه از طریق این پیمان اخیر قصد دارد با جریان گفتگوها با طالبان و روابط افغانستان با ایالات متحده و پاکستان در تماس باقی بماند.
در جریان چهارده سال گذشته، روسیه به‌‌طور منطقی بی‌طرف باقی مانده است و سقوط افغانستان تحت سلطه‌ی ایالات متحده را نظاره کرده است و مرزهای جنوبی اش به طور فزاینده‌ی توسط افراط‌گرایی اسلامی تهدید می‌شود. هر چند، پس از قضیه اوکراین، زمانی که کشورهای غربی تحریم‌های چندین لایه را علیه روسیه وضع کردند که هدف آن‌ها رهبری پوتین، نهادهای مالی ورسیه و صنعت نفت و گاز این کشور است؛ هیچ تضمینی وجود ندارد که این بی‌طرفی ادامه خواهد یافت. اگر افراط گرایان اسلام‌گرا در امتداد مرز با تاجکستان تاخت و تاز کنند، احتمالا روسیه یک رویکرد غیر متعارف را انتخاب خواهد کرد.