گفتوگوهای مقامهای واشنگتن و کابل بر سر امضای توافقنامهی امنیتی تا شام دیروز همچنان ادامه داشت. حاصل این گفتوگوها، هنوز روشن نیست و دو طرف این گفتوگو و همچنان دو دولت، جزئیات تازهای از نتایج گفتوگوهایشان بیرون ندادهاند. سفر غیرمنتظرهی جان کری به کابل و تمدید در گفتوگوها و تأخیر در کنفرانس مشترک خبری، نشان دهندهی اختلافات جدی دوطرف بر سر مسایل مهم توافقنامهی امنیتی است. هرچند که اختلافهای دوطرف و خواستههای دوطرف از امضای توافقنامهی امنیتی روشن است، اما محور چانهزنیها براساس اهمیت موضوعات روشن نیست و نمیتوان دقیق تشخیص داد که چه نکتههای باعث به درازا کشیدن گفتوگوهای دوطرف شدهاند؟ حامد کرزی بزرگترین شرط در امضای توافقنامهی امنیتی از جانب افغانستان را «تأمین منافع ملی افغانستان» عنوان کرده است. اما از سوی دیگر، دیپلوماتهای امریکایی بدین باورند که جان کری این بار با نتیجهی نهایی در خصوص امضای این توافقنامه به واشنگتن برخواهد گشت. دیپلوماتهای امریکا انتظار دارند که جان کری پس از سفر بگوید که توافقنامه امضا میشود یا خیر؟ حالا اما تلاشهای یکسالهی دوطرف برای امضای این تفاهمنامه بر نکاتی منوط شده که دوطرف نمیتوانند به نتیجهی مشترک دست یابند. نرسیدن به توافق نظر و حل مسایل اختلافی این توافقنامه، بیش از این که ناشی از اختلاف آرای دوطرف بر محورهای اصلی موافقتنامه باشد، ناشی از انگیزهها و قضاوتهای شخصی و حتا منافع شخصی دوطرف است. با وجود این که رییس جمهور افغانستان تصمیمگیری در مورد امضای این توافقنامه را منوط به آرای مردم افغانستان با برگزاری لویه جرگه تا یکماه دیگر عنوان کرده است، اما زمان برگزاری این جرگه، گفتوگوهای دوجانبهی قبل از برگزاری این جرگه، موضعگیریهای رسانهای در قبال این توافقنامه، ترکیب اعضای این جرگه و تزریق فکر «نحوهی مواجهه با توافقنامهی امنیتی» در ذهن اشتراک کنندگان در جرگه، از موضوعات اساسی است که میتواند به گونهی قابل ملاحظه آرا و اندیشههای شخصی رییس جمهور کرزی در قبال موافقتنامهی امنیتی را بربتابانند. از سوی دیگر، اکثریت مقامات نظامی امریکا با خروج از افغانستان موافق نیستند. آنها اصرار بر ماندن در افغانستان دارند، اما حلقات دیپلوماتیک در درون کاخ سفید، خروج و گزینهی صفری را نیز روی دست دارند. آنها با در نظرداشت این نکته که افغانستان اولویت اول برای امریکا نیست، مدام در فکر تقویت گزینهی صفری و خروج کامل از افغانستاناند.
روندی که تاکنون دوطرف، بهویژه جانب افغانستان، در امضای توافقنامهی امنیتی در پیش گرفته است، منتهی به نتیجهای میشود که امضای توافقنامهی امنیتی را به بنبست بکشاند. تعلیق گفتوگوها بر سر امضای این توافقنامه، نادیده گرفتن مهلت امریکاییها برای امضای این توافقنامه، بیتوجهی به درخواستها و منافع افغانستان در امضای این توافقنامه از جانب امریکا و جنگ رسانهای مقامات دو کشور، دالِ بر روند نامیمون گفتوگوهای توافقنامهی امنیتی است. اما اینک که جان کری به کابل آمده و دوطرف دور سوم گفتوگوها در مورد امضای این توافقنامه را روی دست گرفتهاند، انتظار میرود مواجهه و گفتوگوهای دوطرف متمرکز بر متن موافقتنامه و نکتههای اختلافی این متن باشد. ماندن جان کری در کابل و تکرار مذاکرات دوطرف، نشان دهندهی تمایل جدی امریکا بر امضای این توافقنامه است. همچنان این نکته در مورد حامد کرزی نیز صدق میکند. اما چندبار گفتوگو کردن به معنای امضای این توافقنامه نمیباشد.
اکنون به نظر میرسد دوطرف به این نتیجه دست یافتهاند که بایستی گفتوگوهای نهایی بر سر امضای این توافقنامه را انجام بدهند و اختلافات را کنار بگذارند. اگر انگیزهی قوی برای امضای این توافقنامه وجود نداشته باشد یا دوطرف در مسایل اختلافی این توافقنامه تا حدودی کرنش نشان نداده باشند، مطمئناً گفتوگوهای دوطرف بر سر امضای این توافقنامه به شب دوم نمیرسید.
کشیده شدن گفتوگوها به شب دوم، دستکم نشان دهندهی تمایل جدی دوطرف بر امضای این توافقنامه و همچنان نشان دهندهی جدیت مذاکرات دوطرف بر سر مسایل این توافقنامه است. در این صورت بایستی امیدوار بود که روند منفی گفتوگوها و موضعگیریهای دوطرف بر سر توافقنامهی امنیتی به پایان رسیده و دو طرف وارد روند و مسیر جدیدی شدهاند. برآیند چنین روندی بیش از آن که مثل گذشته منفی باشد، حاکی از نکتههای مثبت بر سر توافقنامهی امنیتی است.
هرچند که هنوزهم امکان دست نیافتن به یک توافق مشترک «امضای توافقنامهی امنیتی»، وجود دارد. اما مذاکرات فشرده و دوامدار دوطرف نشان دهندهی دستکم یک نکتهی مثبت در روند گفتوگوهای موافقتنامهی امنیتی است و آن هم خروج از دور باطل این روند و گام گذاشتن در مسیر جدید برای رسیدن به توافق یا دستکم مشخص شدن نتیجهی گفتوگوهای یک سالهی دوطرف.