در کابل در یک صنف کوچک درسی که با پرده‌های ضخیم از چشم‌دید بیرونی‌ها محافظت می‌شود، 12 بانوی جوان افغان دوره‌ی آموزشی یک هفته‌یی روزنامه‌نگاری را در ماه مارچ امسال به پایان رساندند. رویدادی که ممکن است اولین رویداد از نوع خودش باشد.
آموزش روزنامه‌نگاری به بانوان در افغانستان با موانع و چالش‌های فراوانی روبه‌رو است؛ امری که در بسیاری کشورها اتفاق معمولی است. تهدیدهای امنیتی، محدودیت‌های اجتماعی و مخالفت‌های مردان خانواده، خستگی کمک‌کنندگان غربی و کاهش در هزینه‌های آموزشی از جمله‌ی این موانع است. تمام این‌ها نشانه‌های عدم موفقیت است؛ به استثنای تلاش و پشت‌کار بانوان شرکت‌کننده و سازماندهنده‌ی این برنامه‌ها (روزنامه‌نگار بریتانیایی-امریکایی امی فریس- روتمن).
فریس روتمن، خبرنگار ارشد پشین رویترز در کابل و بنیانگذار [برنامه‌ی] «سحر سخن می‌گوید»، گفت، «من در روز اول با مخالفان ملاقات کردم». این برنامه با ارائه‌ی آموزش، مشاوره و چاپ و نشر فرصت‌هایی را برای بانوان خبرنگار افغان فراهم می‌کند؛ برنامه‌یی که اولین دوره‌ی آن امسال برگزار شد. فریس روتمن گفت، رشد خشونت و تبعیض جنسیتی علیه زنان افغان، الهام‌بخش راه‌اندازی این برنامه بوده؛ امری که او در دوران خبرنگاری، خود شاهدش بود. او گفت، «این برنامه سبب بالا رفتن اعتمادبه‌نفس شرکت‌کنندگان برای تفحص بیشتر شده و اعتمادبه‌نفس زنان را در یک جامعه‌ی مردسالار افزایش داده است. جامعه‌ی مردسالاری که معمولاً در محیط کار زنان را زیر فشار می‌گذارند».
علاوه بر آموزش، شرکت‌کنندگان در توافق با مربیان یا آموزگاران در حال آماده‌سازی داستان‌های زندگی زنان افغان است؛ داستان‌هایی که در توافق و همکاری با هافینگتون پست، قرار است در این نشریه [هافینگتون] منتشر شود. زهرا، یکی از کارآموزان این برنامه، گفت، «ما نیازمند خبرنگاران زن هستیم، تا داستان‌هایی از [زندگی] زنان را روایت کنند؛ موضوعی که احساس، درک و روایتش برای مردان مشکل است».
فریس روتمن توضیح می‌دهد که او نام این برنامه را (سحر سخن می‌گوید) برای آشکارسازی تجربه‌های زنان افغان، انتخاب کرد؛ زیرا سحر نام متعارف برای زنان افغانستان است. بااین‌همه زنان شرکت‌کننده در این برنامه با مشکلات جدی مواجه شده‌اند. تنوع پیشینه‌ها و دلبستگی‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها بر موانع زیادی غلبه کرده‌اند. شرکت کنندگان این برنامه را دانشجویان روزنامه‌نگاری، مادران، بنیانگذار جوان یک نشریه و نان‌آوران خانواده تشکیل می‌دهد، آن‌هایی که مصارف خود را از طریق روزنامه‌نگاری تامین می‌کنند.
شرکت‌کنندگان این برنامه، روش‌های ابتدایی جمع‌آوری خبر، شیوه‌های مصاحبه، یافتن منابع، فنون گزارش‌دهی چند رسانه‌یی و چگونگی ارسال گزارش‌ها به رسانه‌های خارجی را یاد گرفتند. آن‌ها توسط روزنامه‌نگاران بین‌المللی، نظیر آنتونیا مورتین سین، تهیه‌کننده‌ی شبکه‌ی سی.ان.ان و نجیبه فیروز خبرنگار افغان بی.بی.سی آموزش دیدند. سحر لیوال خبرنگار رادیو اروپای آزاد به‌عنوان یک خبرنگار محلی زن تجربه‌اش را با آن‌ها در میان گذاشت.
لیوال گفت، «ما در مورد خطراتی صحبت کردیم-تهدیدهایی که هم از سوی شبه‌نظامیان و هم نیروهای دولتی اعمال می‌شود- که آن‌ها در محیط کار با آن مواجه خواهند شد، نظیر تبعیض و رفتارهای مردسالارانه، و حتا مشکلات خانوادگی؛ من اما آن‌ها را تشویق می‌کنم تا در مقابل همه‌ی این ناملایمات ایستادگی کنند و برای [احقاق حقوق] زنان افغان صدا بلند کنند؛ حتا اگر ما نتوانیم بر همه‌ی این مشکلات و خشونت‌ها فایق آییم، دست کم می‌توانیم آینده‌ی مطمئن برای زنان نسل آینده فراهم کنیم».
کارآموزان فعلاً روی گزارش‌هایی کار می‌کنند که توسط آموزگاران‌شان به آن‌ها داده شده است. زهرا در مورد مشکلات حقوقی و اجتماعی زنانی گزارش می‌دهد که در هنگام طلاق با آن مواجه‌اند. سپرغی در حال نوشتن مطلبی در مورد زندگی مادرش در دوران قبل از طالبان 1990 است. زمانی‌که زنان در افغانستان در مقایسه با دوران کنونی به‌طور قابل ملاحظه‌یی از آزادی بر خوردار بودند. عالیه در حال آماده‌سازی یک‌سری از عکس‌های بانوان کارآفرین است و ستاره در حال برجسته‌سازی زنان نوازنده.
سازماندهندگان و آموزگاران این دوره‌ی آموزشی امیدوارند که دور اول مقدمه‌ی دوران جدید در رسانه‌های افغانستان باشد، دورانی که زنان بتوانند گزارش‌ها/داستان‌های خود را با جامعه‌ی خود و جهان در میان بگذارند. لیوال در صحبت‌هایش با کارآموزان گفت، «ما باید مبارزه کنیم، در غیر آن صورت مردان وقعی به ما نمی‌گذارند». +
منبع: گندهارا – نویسنده: ایمیلی تامپسون
برگردان: علی احمدی