یک هیأت نظامی پاکستان به هدف مذاکره در مورد مشکلات سرحدی، وارد کابل شدند. نُه جنرال ارتش پاکستان عضو این هیأتاند و در نشست مشترک آنان با مقامهای نظامی افغان، نمایندگان «حمایت قاطع» نیز حضور داشتهاند. در نشست دیروز این هیات روی بعضی مشکلات موجود در نواحی سرحدی بحث و گفتوگو شده است.
پس از شکست نشستهای گروه هماهنگی چهارجانبهی صلح، این اولین نشست رسمی میان مقامهای ارشد افغانستان و پاکستان میباشد. با شکست نشستهای چهارجانبهی صلح و وقوع حملات مرگبار تروریستی در اوایل سال جاری در کابل، روابط دو کشور متشنج شد و دولت افغانستان سیاست خود را در قبال پاکستان تغییر داد. کشته شدن ملا اختر منصور در پاکستان و درگیری تورخم، روابط را بیش از هر زمانی تیرهتر ساخت و موجی از بیاعتمادی بر روابط دو کشور حاکم شد.
نشست مقامهای نظامی دو کشور از حدود دو سال بدینسو زیر نام «میکانیزم تخنیکی و نظامی» برگزار میگردد و در آن روی اختلافات مرزی و ایجاد هماهنگیهای بیشتر میان قوای سرحدی دو کشور بحث و گفتوگو میشود. ظاهراً نشست دیروز در تداوم سلسله نشستهای گذشته میان مقامهای نظامی دو کشور صورت گرفت، اما اهمیت این نشست بهدلیل درگیریهای اخیر در تورخم بیشتر از گذشته است، زیرا دو کشور پس از درگیری در این منطقه با حجم بیشتری از مسائل و مشکلات سرحدی مواجه میباشند.
این نشستها هرچند ممکن است برای رفع برخی اختلافات جزئی سرحدی میان دو کشور موثر واقع شود، اما نمیتواند اختلافات اساسی میان دو کشور را حلوفصل کند. اساساً این هیأت توانایی بحث و گفتوگو در مورد مهمترین اختلافات موجود میان دو کشور را ندارند و قطعاً به همین دلیل نمیتوان نسبت به نتایج آن امیدوار بود.
اختلافات مرزی میان افغانستان و پاکستان یکی از جدیترین اختلافات و مناقشات مرزی در منطقه میباشد. در طول سالیان گذشته، این مساله باعث دردسرهای زیاد در روابط دو کشور بوده و هیچ یک از حکومتهای حاکم بر دو کشور حاضر نشدهاند، در خصوص اختلافات مرزی میان دو کشور اندکی کوتاه بیایند. در حالی که دولت پاکستان خط فرضی دیورند را مرز رسمی میان دو کشور میداند، اما دولت افغانستان آنرا یک قرارداد مختومه میداند و حاضر نیست آن را به رسمیت بشناسد.
وجود حساسیتهای جدی در مورد خط دیورند، این مساله را از یک مسالهی قابل مذاکره و مباحثه خارج کرده است. هیچ یک از حکومتهای حاکم بر دو کشور جرأت نمیتوانند وارد این مسالهی حساسیت برانگیز شده و باب بحث و گفتوگو را در مورد آن باز کنند. تمامی نظامهای حاکم بر دو کشور، دیدگاه بهشدت محافظهکارانه نسبت به این مساله داشتهاند و همین نگاه باعث شده اعتنای جدی به مخالفتهای طرفین نیز صورت نگیرد.
با توجه به اختلافات جدی مرزی میان افغانستان و پاکستان و حساسیتهای جاری در این مورد، امکان بروز هرگونه تنش و درگیری بهشکل بالقوه در منطقه وجود دارد. اندک تحرکی از جانب دو کشور میتواند منجر به یک درگیری تمامعیار در این منطقه گردد و دو کشور را در برابر هم قرار دهد. این امر تنها منحصر به مشکلات مرزی میان افغانستان و پاکستان نیست، بلکه در مورد تمامی مناقشات مرزی میان کشورها صادق است.
با اینکه اختلافات بنیادین مرزی میان افغانستان و پاکستان بهسادگی قابل حل نیست، دو کشور چارهیی جز برقراری ارتباطات سازنده و موثر با یکدیگر نیز ندارند. باوجود همهی اختلافات، عادیسازی روابط میان دو کشور برای رشد اقتصادی و حتا بهبود شرایط امنیتی یک ضرورت است. در واقع دو کشور ناگزیراند که برای بهرهمندی از برخی مزایا و فرصتهای همکاری دو جانبه، در مورد برخی از مطالبات خود کوتاه آمده و از سطح تنشها اندکی بکاهند. این کار در شرایط موجود به نفع هردو کشور است و قطعاً هیچ یک از طرفین این رابطه، نمیتوانند در یک شرایط کاملاً متشنج نفع بیشتری را ببرند.