حملات انتحاری و انفجارهای اخیر یکبار دیگر امنیت نسبی شهر کابل را بههم زده است. چهار انفجار بزرگ و پیاپی در عرض کمتر از 24 ساعت، شهر کابل را به یک منطقهی جنگی مبدل کرده است. دهها کشته و زخمی نتیجهی این حملات بود و زیانهای مالی و اقتصادی آن نیز بهشدت سهمگین و سنگین است
وقوع این حادثه، آنهم در یک منطقهی حفاظتشده، بیگمان نشانگر قابلیت نفوذ دشمن و ضعف دستگاههای امنیتی کشور میباشد. وقتیکه دشمن تحت تدابیر شدید امنیتی میتواند خود را به نقاط حساس مورد حفاظت برساند، به این معنا است که نیروهای امنیتی نتوانستهاند جلو نفوذ آنها را بگیرند و در همان حلقههای بیرونی، دشمن را شناسایی و از پا درآورند.
این تنها یک نمونه از مجموعهحوادث پر شماری است که هرازگاهی در بخشهای مختلف کشور صورت گرفتهاند. توجه به این حملات نشان میدهد که دشمنان در اغلب موارد توانستهاند خود را به نقاط حساس و کلیدی که مورد نظرشان بودهاند برسانند. حملات گروهییی که طی چند سال اخیر بهخصوص در شهر کابل توسط تروریستان سازماندهی شدهاند، اغلب به گونهیی بوده که طرح اجرای آن از مدتها قبل ریخته شده و آنان توانستهاند بهرغم تدابیر شدید امنیتی در حساسترین نقاط شهر و ساحات سبز امنیتی مستقر شوند، بیآنکه نیروهای امنیتی متوجه آنان شوند. به استثنای برخی از طرحهای محدود دشمن که پیش از پیش توسط نیروهای امنیتی خنثا شدهاند، اقدام نیروهای امنیتی نسبت به اغلب حملات تروریستی که بهوقوع پیوستهاند، واکنشی بوده است. به این معنا که این نیروها نتوانستهاند بسیاری از برنامههای دشمن را قبل از مرحلهی اجرایی شدن خنثا نموده و مانع وقوع آن گردند. اغلب دیده شده که دشمنان در نقاط حساس مستقر شدهاند و بعد از آغاز عملیات، نیروهای امنیتی برای مهار آنها اقدام کردهاند. تاکنون اندک اتفاق افتاده است که این نیروها بتوانند دشمن را قبل از استقرار و یا ورود در نقطهی خاصی شناسایی و مهار کنند.
تامل و بازاندیشی در حملات دشمن و نحوهی مواجههی نیروهای امنیتی با آنان میتواند کمک کند تا نواقص و کاستیهای موجود در دستگاههای امنیتی شناسایی و برای رفع آن اقداماتی صورت گیرد. دقت در عملکرد نیروهای امنیتی کشور نشان میدهد که این نیروها در حد توان، تمامی اقدامات ممکن را برای مهار حملات دشمن و پایان بدون تلفات ملکی و غیر نظامی آن، انجام میدهند. این نیروها اعم از پولیس، اردو و ماموران امنیت ملی، شجاعانه و با روحیهیی عالی درمقابل دشمن میجنگند و در دفاع از امنیت، مال و جان شهروندان از هیچ سعیی دریغ نمیورزند. بارها مردم عملکرد شجاعانهی این نیروها را در مواجهه با دشمن به چشم دیدهاند و در صداقت و تعهدی که این نیروها نسبت به کشور و مردم خود دارند، تردید ندارند. اما بهرغم این شجاعت و از خودگذری نیروهای امنیتی برای تامین امنیت شهروندان و دفاع از ارزشهای ملی کشور، نواقص جدییی نیز در مجموع این دستگاهها دیده میشود. نواقص و کاستیهای موجود در دستگاههای امنیتی کشور، دلیل اصلی انفعال این نیروها در مقابله با دشمن میباشد و باعث میشود تا بهرغم عملکرد جانفشانانهی این نیروها، دشمن به لایههای مرکزی هستهی امنیتی نفوذ کنند و صلابت و توانایی نیروهای کشور را به چالش بکشند.
هرچند نیروهای امنیتی کشور بهدلیل تازهکاری، هنوز با چالشهای جدی در تمامی عرصهها مواجه میباشند، اما بهنظر میرسد مهمترین مشکل و خلائی که مجموع فعالیت دستگاههای امنیتی را تحتتاثیر قرار داده است، ضعف دستگاههای کشفی و استخباراتی میباشد. در حالحاضر تنها ریاست امنیت ملی بهطور سیستماتیک و جدی در زمینههای کشفی و شناسایی فعالیت مخالفان مسلح وعوامل مخرب نظام فعال میباشد. اما بخشهای استخباراتی و کشفی پولیس و همینطور اردو تاکنون نیمهفعالاند و نقش چندانی در شناسایی عوامل دشمن در کشور ندارند. درحالیکه در شرایط حساس کنونی بایست تمامی دستگاههای امنیتی بیشترین تمرکز خود را روی جمعآوری اطلاعات و شناسایی عوامل دشمن متمرکز سازند تا مانع فعالیتهای تخریبی و ویرانگر آنان گردند. ضعف اطلاعاتی در دستگاههای امنیتی از یکطرف میتواند به نفوذ دشمن در لایههای حساس امنیتی منجر شود بدون اینکه این نیروها متوجه شوند و از سوی دیگر، در بسا موارد میتواند عملیات این نیروها را به چالش بکشد و آنان را از دستیابی به هدف باز بدارد و یا عملیات آنان منجر به تلفات غیرنظامیان گردد.
از آنجاییکه جنگ جاری در افغانستان یک جنگ نامنظم و در بسا موارد غیر قابل پیشبینی است، لذا فعالیتهای کشفی و استخباراتی از هر امر دیگری اهمیت بیشتر پیدا میکند. در صورت فعالیت وسیع و گستردهی دستگاههای کشفی و استخباراتی است که تمامی فعالیتهای دشمن تحتنظر قرار میگیرد و بدین اساس دست نیروهای امنیتی در مواجهه با آنان بازتر میشود. علیرغم اهمیت فوقالعادهی فعالیتهای استخباراتی، متاسفانه تاکنون در این حوزه توجه کمتری صورت گرفته و ضعف دراین زمینه در اردوی ملی بیش از هر دستگاه امنیتی دیگر آشکارتر میباشد.
با توجه به آنچه گفته شد، ایجاب میکند که مسئولین در این زمینه برنامهیی را روی دست گیرند تا مطابق به نیازمندیها و همچنین شرایط حساس و غیر قابل پیشبینی امنیتی، ظرفیت و توانایی کشفی نیروهای امنیتی افزایش یابد. بدیهی است که توجه در این زمینه میتواند از یکطرف به محدود شدن زمینههای فعالیتهای دشمنان منجر شود و از سوی دیگر نیروهای امنیتی را در مواجهه با مخالفان مسلح در موضع بالاتر قرار دهد.