نجیبالله سعادت
شهر هرات از جملهی نخستین شهرهای افغانستان است که از پروژهی برق وارداتی استفاده میکند. اما در سالهای اخیر موضوع برق به عمدهترین چالش شهروندان این ولایت تبدیل شده است.
در تازهترین و آخرین مورد دو ماه پیش وقتی بلهای برق شهر وندان این ولایت به دسترس آنها قرار گرفت با موجی از انتقادها وسروصداهای مختلف مواجه گردید و قیمت این بلهای برق از سوی شهروندان این ولایت سرسامآور و بیسابقه خوانده شد و نمایندگان پارلمان، شورای ولایتی، نهادهای مدنی و روحانیون این ولایت از مردم خواستند که تا مشخص شدن دلیل چند برابر آمدن هزینههای هنگفت از سوی شرکت برشنا از پرداخت بلهای برقشان خودداری کنند.
این موضوع باعث اعتراضات گوناگون مردم این ولایت شده و چندین بار اقشار مختلف این ولایت در مقابل ساختمان ادارهی برشنای هرات تجمع نموده و حتا شیشههای ساختمان این اداره را شکستاندند.
تعیین هیأت حقیقتیاب
در پی اعتراضهای گستردهی مردم و هشدارهای مکرر نمایندگان مردم در پارلمان و شورای ولایتیْ هیأتی از سوی ریاست اجراییهی کشور به هرات سفر نمود تا دلایل افزایش صرفیهی برق شهروندان این ولایت را بررسی کند.
این هیأت پس از بررسی دلایل افزایش صرفیهی برق ْپس از یک هفته به کابل بازگشت و در گزارش خود گفت که مشکل خاصی در بلهای برق شهروندان هرات موجود نبوده است.
اما این هیأت چنانچه قناعت مردم هرات را حاصل ننمود، کارش برای ریاست اجراییه نیز قناعتبخش نبود و رییس اجراییهی این هیأت را بار دیگر موظف کرد تا به هرات برگردد و گفت «این هیأت موظف است که قناعت مردم هرات را حاصل کند».
بلهای برق ۶۸ هزار دالری
پس از نشر گزارش هیأت حقیقتیاب ریاست اجراییه شهروندان این ولایت خشمگین شده و این هیأت را به معامله با شرکت برشنا متهم کردند و از رهبران حکومت وحدت ملی خواستند تا به این مشکل بهصورت اساسی رسیدگی نمایند.
یکی از این شهروندان عبدالحلیم نام دارد، او به اطلاعات روز میگوید از تنها چیزی که باعث حیرتم در زندگی شد بل صرفیهی برق من بود.
وی افزود: «در مدت سه ماه پول برق من ۶۸ هزار دالر آمده است، در حالیکه من فقط تلویزیون دارم، یخچال دارم و چند گروپ که برای روشنایی خانهام استفاده میکنم. خانهام در جادهی مجیدی است، من یک خانهی معمولی دارم. این شرکت برق چطور شرکتی است؟ اضافهستانی تا اینحد، این قابل باور هست برایتان؟ من یازده سال میشود از همین برق استفاده میکنمم، هر بار ۳ الی چهار هزار افغانی پرداخت میکردم».
نتایج سفر دوم هیأت حقیقتیاب ریاست اجراییه
هیأت حقیقتیابی که از سوی ریاست اجراییه موظف شده بود تا قناعت مردم هرات را حاصل نماید سرانجام ده روز پیش در یک نشست خبری حضور یافت و نتایج یافتههایش را با رسانهها شریک ساخت. درست نخواندن میترهای برق و چاپ اشتباه بلهای برق از دلایلی بود که به گفتهی هیأت حقیقتیاب باعث افزایش صرفیهی برق شهروندان هرات شده است.
این هیأت از مقامهای حکومت وحدت ملی خواست تا به این مشکل رسیدگی نمایند و به گفتهی این هیأت در حق مردم هرات جفا صورت گرفته است.
اما سوال اینجاست که چرا تفاوت زیاد در بین بررسیهای بار اول ودوم بوده هیأت بوده است؟
در پی انتشار یافتههای هیأت حقیقتیاب، صالحمحمد صالح معاون تجارتی ادارهی برق هرات از وظیفهاش برکنار شد و دلیل برکناری وی از سوی سخنگوی والی هرات تخطی در میترخوانی گفته شده و همچنین دهها تن از کارمندان میترخوان این اداره با کسر معاش توبیخ شدند.
همچنین در پی شریک ساختن یافتههای این هیأت با رسانهها ْوکلای مردم هرات در پارلمان و شورای ولایتی اعلام کردند که مردم پول برقشان را تا اطلاع ثانوی نپردازند.
کامران علیزایی رییس شورای ولایتی هرات از مردم این ولایت خواست تا پول صرفیهی برقشان را به هیچ عنوان نپردازند و منتظر تصمیم رهبران حکومت وحدت ملی باشند.
چرا این مشکل پیش آمد؟
در پی افزایش بیسابقهی قیمت برق در هرات در دور پنچم و ششم، صرفیههای برق شماری از کار شناسان نیز افزایش یافته و آنها قیمت برق را در دورههای مذکور سرسامآور و غیرمنطقی میخوانند.
علیاحمد کریمی که یک انجنیر برق است به اطلاعات روز میگوید که موضوع برق هرات مشکل تخنیکی و فنی ندارد و این موضوع سیاسی است. آقای کریمی هرچند سوءمدیریت در ساختار شبکهی تخنیکی و توسعهی آن را یکی از دلایل عمدهی نابهسامانی، ضایعات در سیستم برق هرات میداند اما موضوع افزایش صرفیههای برق به شکل کنونی را به مسایل سیاسی مرتبط میداند.
او میگوید در بیشتر ولسوالیهای هرات زورمندان محلی پول برقشان را نمیپردازند و ادارهی برشنا در هرات از این طریق میخواهد پول برق را از مردم جبران کند.
به گفتهی این مهندس برق سیستم دیجیتالی که بهتازهگی ریاست برشنا در هرات از آن استفاده میکند، سیستم معیاری میتری است که در اکثر کشورهای جهان از آن استفاده میشود. مشکل خاصی در این قسمت وجود ندارد.
سباستیشنهای برق از موضوعات دیگری است که از دید این مهندس برق در هرات در قسمت افزایش یا کاهش برق بیتاثیر است.
از دید این انجنیر برق در هرات، اشتباه خواندن میترها و چاپ شدن اشتباه میترها نیز که از سوی گزارش هیأت حقیقتیاب مطرح شد بهانهیی بیش نبوده و فقط برای قناعت مردم بیان شده است.
وی افزود: «کارمندان ریاست برق هرات همه بهیکبارگی عوض نشدهاند که آدمهای غیرمسلکی باشند و نتوانند میترها را درست بخوانند، اینها کسانیاند که از چندین سال در این اداره مشغول بهکار اند و همچنین کسانی که میترها را چاپ میکنند نیز کسانی نبودند که تازه استخدام شده باشند بلکه در چندین دوره همین افراد مسئول بودند».
در پی شکایات مردم، هشدار نمایندگان مردم هرات در پارلمان، شورای ولایتی و گزارش هیأت حقیقتیاب ریاست اجراییه مبنی بر اضافهستانی از هراتنشینان، اما مسئولان ادارهی برشنا در هرات همچنان از شفافیت در این پروسه خبر میدهند و از مردم میخواهند که پول صرفیهی برقشان را تحویل نمایند.
وحید احمد کامرانی رییس ادرهی برشنا در صحبت با اطلاعات روز از مردم این ولایت میخواهد که هرچه زودتر پول صرفیهی برقشان را تحویل نمایند.
او مدعی است که ادارهاش نسبت به دورههای قبلی برق بیشتری از کشورهای ترکمنستان و ایران وارد نموده و شهروندان هرات برق بیشتری مصرف کردهاند و باید پول صرفیههای برقشان را پرداخت نمایند در غیر آنصورت برقشان قطع خواهد شد.
آقای کامرانی پیرامون بلهای میلیونی شهروندان نیز گفت: «در هر اداره استثنایی وجود دارد ودر ادارهی ما هم این مشکل وجود دارد. در قسمت چاپ از برخی از شهروندان اشتباه صورت گرفته ولی بهصورت کل شهروندان برق زیادی مصرف کردهاند».
بههرحال آنچه که در حال حاضر مشخص است، افزایش بیپیشینهی قیمت برق شهروندان هرات است، موضوعی که از سوی هیأت حقیقتیاب ریاست اجراییه اشتباه خواندن میترها و چاپ اشتباه بلهای برق دلیل آن عنوان شده است. اما بهباور انجنیران برق در هرات این موضوع بستگی به مسائل سیاسی دارد و مشکل تخنیکی در آن شامل شده نمیتواند.
اما آنچه که نامشخص است و مردم هرات منتظر آناند نامعلوم بودن موضع رهبران حکومت وحدت ملی پیرامون این قضیه است و باید دیدکه رهبران حکومت در این مورد چه تصمیمی میگیرند.