عابر شایگان
روزنامه‌ی اطلاعات روز به‌مناسبت روز جهانی همبستگی زنان (8 مارچ) آمار رسمی نهادها و اداره‌های دولتی را از حضور و اشتراک زنان در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، قانون‌گذاری، حکومت‌داری، بهداشت، ارتش و پولیس و هم‌چنان چالش‌های زنان را در صفحه‌ی تویترش نشر کرده است که شرح مفصل آن در این گزارش آمده است.
تغییرات در بخش احوال نفوس
اداره‌ی مرکزی احصاییه در سال 95 خورشیدی مجموع نفوس افغانستان را 29.7 میلیون نفر برآورد کرده است که از مجموع این شمار، 14.5 میلیون نفر (48.8 درصد) آن را زنان و 15.2 میلیون آن را مردان تشکیل می‌دهد.
بر پایه‌ی آمار اداره‌ی ثبت احوال نفوس، نزدیک به 50 درصد نفوس شهری و تنها 30 درصد نفوس روستایی شناس‌نامه دارد. این اداره میگوید که در جریان امسال، حدود 390 هزار کارت تولد برای نوزادان در زایشگاه‌ها توزیع شده که از آن میان 148,133 کارت تولد به نوزادان دختر توزیع شده است.
بر اساس آمار اداره‌ی ثبت احوال نفوس، در سال 96 خورشیدی، بیش از 13 هزار تن در سراسر افغانستان وفات کرده که از این میان بیش از 2 هزار تن زنان بوده‌اند.
اداره‌ی ثبت احوال نفوس میگوید درسال 1396، بیش از 9 هزار مورد ازدواج در سراسر افغانستان ثبت شده و در مقابل آمار ثبت طلاق به بیش از صد مورد رسیده است. از سویی هم امسال چهار هزار و 270 خانواده به کشور برگشته‌اند و بیش از 41 هزار شهروند دیگر از مناطق اصلی شان بی‌جا شده‌اند.
زنان و تحصیلات عالی
بر اساس آماری که وزارت تحصیلات عالی به اطلاعات روز ارائه کرده، بیش از 88 هزار دانشجوی زن در سراسر افغانستان در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی در حال تحصیل‌اند. از این میان در حدود 44 هزار دانشجو در 37 دانشگاه دولتی درس می‌خوانند و بیشتر از 43 هزار دانشجوی دیگر در دانشگاه‌های خصوصی مشغول تحصیل‌اند.
درسال 1396 بیشتر از 300 بورس تحصیلی خارج از کشور به زنان اختصاص یافته است. هم‌چنان 700 دانشجوی دختر در دانشگاه‌های داخلی درحال خواندن مقطع کارشناسی ارشد شان هستند. دانشگاه بلخ با بیش از 7500 دانشجو، دانشگاه کابل با بیش از 6800 دانشجو و دانشگاه هرات با داشتن بیش از 6700 دانشجوی دختر؛ سه دانشگاه برتر از میان 37 دانشگاه کشور است، که بیشترین شمار دانشجویان دختر را دارد. از میان 37 دانشگاه دولتی، سه دانشگاه در ولایت‌های ارزگان، میدان وردک و پکتیکا هیچ دانشجوی دختر ندارد. 33 درصد دانشجویان دانشگاه مرکزی کابل و 54 درصد دانشجویان دانشگاه تعلیم و تربیه افشار را دختران تشکیل می‌دهند.
بر اساس آمار وزارت تحصیلات عالی، شمار کل استادان زن در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی، بیش از 2 هزار تن هستند که بیش از 7 صد تن آن‌ها در دانشگاه‌های دولتی و بیش از 1200 تن دیگر آن‌ها در دانشگاه‌های خصوصی تدریس می‌کنند. از مجموع 779 استاد زن در دانشگاه‌های دولتی، 13 استاد مدرک تحصیلی دکتورا دارد، 287 استاد مدرک فوق لیسانس و 479 استاد مدرک لیسانس دارد.
20 زن در سطح‌های بلند مدیریتی نهادهای اکادمیک به‌عنوان رییس دانشگاه، معاون دانشگاه و رییس دانکشده قرار دارند. بر مبنای ستراتیژی جنسیت (جندر) تا سال 1399 حضور زنان در کادر علمی دانشگاه‌ها به 20 درصد افزایش میابد.
زنان و آموزش و پرورش
بر اساس آمار رسمی، از میان بیش از 200 هزار آموزگار در سراسر کشور، بیش از 60 هزار آن را زنان تشکیل می‌دهند. درکابل به‌طور استثنایی شمار آموزگاران زن سه برابر آموزگاران مرد هستند. در بلخ و هرات نیز آموزگاران زن بیشتر از مردان هستند. ولایت‌های، پکتیکا (52)، ارزگان (92) و زابل (74) کمترین آموزگار زن را دارند.
در سراسر افغانستان بیش 17800 باب مکتب وجود دارد. از این میان بیش از 2700 باب مکتب دخترانه و بیش از 6300 مکتب پسرانه و بیش از 8700 باب مکتب، دخترانه و پسرانه است. بدخشان و بامیان دو ولایتی است که تعداد مکتب‌های دخترانه از پسرانه بیشتر است. ولایت‌های هلمند (8)، کندهار (11)، زابل (13) کمترین مکتب ویژه‌ی دختران را دارد.
از میان 9 میلیون و 389 هزار دانش‌آموز در سراسر افغانستان، 3 میلیون 564 هزار دانش‌آموز، دختر هستند.
بر اساس آماری که وزارت معارف منتشر کرده، در هیچ ولایتی شمار دانش‌آموزان دختر از پسر بیشتر نیست. ولایت‌های دایکندی و بامیان بالاترین درصدی حضور دختران دانش‌آموز را دارد.
زنان و نهادهای عدلی و قضایی
در سال 1395 خورشیدی مجموع قاضی‌ها در افغانستان بیش از 1800 نفر بوده که از جمله 213 نفر آن (11.5 درصد) زن هستند. هم‌چنان تعداد دادستان‌ها بیش از 190 نفر بوده که 8.2 درصد آن زنان هستند. تعداد وکلای مدافع بیش از 1300 نفر بوده که 18.2 درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.
درحالی که دادستانی کل افغانستان آمار دادستان‌های زن را ارائه نکرد اما دادگاه عالی کشور گفت که بیش از 11 درصد کل تشکیل امسال این نهاد را زنان تشکیل می‌دهد. بر اساس آمار رسمی، از مجموع بیش 2 هزار قاضی، بیش از دوصد تن آن را زنان تشکیل می‌دهد.
دادستانی کل در گفت‌وگو با اطلاعات روز گفت که در تمامی ولایت‌ها، قاضی زن وجود دارد اما آماری که از حضور قاضیان زن در ولایت‌ها ارائه کرده فقط در 15 ولایت افغانستان کم‌ازکم 6 قاضی زن فعالیت می‌کند.
زنان و بهداشت
آخرین آمار از شمار داکتران در افغانستان، آماری است که در سال 95 تهیه شده است. بر اساس این آمار، شمار مجموعی داکتران در کشور بیش از 22 هزار نفر بوده که از این میان بیش از 12 هزار تن آن مرد و بیش از 7800 تن آن زن بوده است.
آمار وزارت صحت عامه و دموگرافی سال 1395 اداره‌ی مرکزی احصایه نشان می‌دهد که از هر صد هزار ولادت، 1300 مورد آن منجر به مرگ مادر شده که نظر به کشورهای جنوب آسیا در سطح بلند قرار دارد. یکی از عوامل مرگ‌ومیر مادران نبود زایشگاه‌ها و داکتران عنوان شده است.
زنان و رهبری
آخرین بررسی مشارکت زنان و مردان در سطح تصمیم‌گیری نشان می‌دهد که زنان در تصمیم‌گیری‌ها 10.7 درصد و مردان 89.3 درصد سهم داشته‌اند. سهم زنان در نهادهای دولتی 10.3 درصد، در بخش خصوصی 9.6 درصد و در سازمان‌های غیردولتی 20.3 بوده است.
از مجموع بیش از 8700 تن تصمیم‌گیرنده در دولت، سهم زنان 10.7 درصد بوده است. در سال 95 از مجموع 8300 کارمند دولت، 92 و نیم درصد مردان در پست‌های بالا بوده‌اند در حالی که سهم زنان فقط بیش از 7 درصد بوده است.
دولت افغانستان در نظر دارد که تا سال 2020 در حدود 30 درصد پست‌های تصمیم‌گیری و رهبری را به زنان اختصاص دهد. این در حالی است که تا سه روز پیش هیچ نهادی به شمول کمیسیون اصلاحات اداری، آمار تازه‌ای از حضور زنان در دولت نداشتند.
شمار کل کارمندان خدمات ملکی دولت به شمول پرسونل خدماتی و کارگران در سال 1395 نزدیک به 400 هزار بوده‌اند که بیش از 22 درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.
زنان و قانون‌گذاری
در مجلس نمایندگان براساس فهرستی که وب‌سایت پارلمان افغانستان منتشر کرده، 67 وکیل زن حضور دارد.
هم‌چنان از مجموع 102 سناتور در مجلس بزرگان 21 نفر آن زنان هستند.
زنان در حکومت‌داری محلی
اداره‌ی ارگان‌های محلی در مرکز افغانستان و ولایت‌ها بیش از 6 هزار کارمند دارد که بیش از صد کارمند آن زن است. منیره یوسف‌زاده، سخن‌گوی اداره‌ی ارگان‌های محلی و مونسه حسن‌زاده، معاون والی هرات و دو ولسوال از مقام‌های برجسته‌ی زنان در این نهادند.
زنان و رسانه
بر اساس آمار غیررسمی موسسه تساوی، در حدود ۲۰۰ زن در سراسر افغانستان در رسانه‌ها فعال‌اند. تلویزیون زن با ۵۴ کارمند بیشترین کارمند زن در رسانه‌ها را دارد. حدود 20 درصد کارمندان روزنامه‌ی اطلاعات روز زن است.
زنان در ارتش و پولیس
وزارت دفاع آمار تازه‌ای از حضور زنان در ارتش اعلام نکرد. اما بر اساس گزارش اداره‌ی احصاییه مرکزی در سال 1395، بیشتر از هزار زن (1052) در ارتش حضور داشته‌اند.
بر اساس آماری که وزارت داخله به روزنامه‌ی اطلاعات روز ارائه کرده است، از مجموع کل پولیس افغانستان 4هزار تن آن زنان هستند. حدود 150 تن از زنان پولیس در ترکیه مشغول آموزش اند.
زنان و توسعه‌ی روستاها
در سال 2010 وزارت توسعه روستاهای افغانستان برنامه‌ای را برای توسعه‌ی صنایع روستایی افغانستان (AREDP) به هدف توانمندی اقتصادی زنان آغاز کرده است که تا هنوز حدود 30 هزار زن در 6 ولایت (500 روستا) از خدمات تخنیکی و مالی این برنامه بهرمند شده‌اند.
بر اساس آمارهای که این وزارت ارایه کرده، میزان اشتراک زنان در 35 هزار شورای توسعه‌ی روستایی، 37 درصد بوده است. از مجموع 5000 گروه پس‌انداز روستایی، 2729 آن گروه از زنان است. زنان هم‌چنان رهبری 814 گروه از مجموع 1257 گروه تولیدی را برعهده دارند.
بر پایه داده‌های این وزارت، در 61 اتحادیه‌ی تولیدی از 343 عضو، 212 تن آن زن است. هم‌چنان از 593 تصدی کوچک و متوسط که توسط این وزارت حمایت می‌شود، 91 تشبث توسط زنان مدیریت می‌شود.
زنان و اعتیاد
آخرین آمار که دولت از شمار معتادان ارایه کرده مربوط به سال 2015 است. بر اساس این آمار که توسط وزارت مبارزه با مواد مخدر و دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل (UNODC) اعلام شده، آمار کل افرادی که به گونه‌ای از مواد مخدر متأثر شده‌اند، به 2.9 الی 3.6 میلیون نفر می‌رسد.
طبق آمار وزارت مبارزه با مواد مخدر از میان 2.9 تا 3.6 میلیون معتاد، چیزی در حدود 700 هزار زن از مواد مخدر متأثیر شده‌اند.
زنان و خشونت
بنا بر آمار کمیسیون مستقل حقوق بشر در 9 ماه امسال، 4300 مورد خشونت علیه زنان اعمال شده است که 420 مورد آن فزیکی، 228 مورد آن خشونت جنسی، 1317 گفتاری و روانی و متباقی آن انواع دیگری از خشونت بوده است. وزارت زنان اما 3752 مورد خشونت را ثبت کرده است.
بیش از 9 صد زن در بازداشتگاه‌های افغانستان در بند هستند. جرایمی که آن‌ها مرتکب شده‌اند، قتل، خشونت‌های خانوادگی، فرار از منزل و جرایم اخلاقی گفته شده است.
دولت افغانستان آمار زنان در خانه‌های امن را ارائه نکرد اما احصائیه مرکزی اعلام کرده که درسال 1395 در 28 خانه امن، بیش از 3800 زن و کودک حضور داشته که نسبت به سال‌های قبل شمار آن افزایش یافته است.