لوس‌‌آنجلس تایمز – مایا لیوتو
ترجمه: جلیل پژواک
در اوایل ماه جنوری، عبدالرازق فرمانده قدرت‌مند پولیس کندهار، اشرف غنی رییس‌جمهور افغانستان را مستقیما به چالش کشید. رازق که در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت که دولت غنی «نمی‌تواند مرا را برکنار کند.»
این یک نمایش معمول قدرت از سوی رازق بود؛ فرماندهی که زمانی محبوب نیروهای ائتلاف تحت رهبری امریکا بود و به‌دلیل شوق و جان‌فشانی‌اش در جنگ علیه شورشیان طالبان به برتری رسید. رازق که بارها از سوءقصد و تلاش‌ها برای ترور وی جان سالم به‌در برده، با رسیدن به مقام فرماندهی پولیس کندهار آرامش نسبی را در این ولایت برقرار کرده و در همین‌حال اتهامات مبنی بر شکنجه و سایر موارد نقض حقوق‌بشر را که علیه وی مطرح شده رد کرده است.
اما این بیانیه‌ی رازق علاوه بر نمایش قدرت، خطوط گسلی را برجسته کرد که دولت تحت حمایت غرب غنی را ضعیف کرده است.
تا همین اواخر، غنی در یک اختلاف چندماهه با یک والی با نفوذ –که پس از صدور فرمان برکناری‌اش در ماه دسامبر از سوی رییس‌جمهور، حاضر نشده بود از مقام‌اش کنار برود- در شمال افغانستان گیرمانده بود. عطامحمد نور، والی برکنارشده‌ی ولایت بلخ، سرانجام در ماه مارچ توافق کرد که قدرت را به یک متحد نزدیک خود واگذار کند.
غنی همچنین اجازه نداده است که عبدالرشید دوستم، معاون رییس‌جمهور از ترکیه به افغانستان بازگردد. دوستم در میانه‌ی اتهامات مبنی بر این‌که او و دستیارانش یکی از مخالفان خود را ربوده و به او تعرض جنسی کرده‌اند، به ترکیه فرار کرده بود. نور و دوستم هردو متعلق به ائتلاف سیاسی‌یی هستند که غنی را به طرف‌داری از قوم خودش، پشتون‌ها، نسبت به اقلیت‌ها متهم می‌کند.
عبدالرازاق که خود نیز یک پشتون است، اندکی پیش از این‌که عطامحمد نور استعفا دهد، حمایت خود را از وی ابراز کرد. رازق در مصاحبه‌یی در ماه مارچ سعی کرد اختلاف‌اش با غنی را کم‌اهمیت جلوه بدهد اما بازهم نشان داد که او برکناری‌اش از سوی رییس‌جمهور را نخواهد پذیرفت.
رازق گفت: «من گفته‌ام که اگر مردم کندهار تصمیم بگیرند من بمانم، خواهم ماند… و اگر آن‌ها تصمیم بگیرند من بروم، خواهم رفت.»
اما علی‌محمد سباوون، پژوهشگر در شبکه‌ی تحلیل‌گران افغانستان مستقر در کابل، می‌گوید که گزارش‌های تأییدنشده‌یی وجود دارند مبنی بر این‌که آقای غنی قبلا استعفانامه‌ی رازق را امضا کرده است.
رازق موضع خود را از درون دفتر به‌شدت محافظت‌شده‌اش در مرکز کندهار، ولایتی که محل تولد طالبان دانسته می‌شود، اعلام کرد. این دفتر و درگاه زمانی به ملا محمدعمر، رهبر تک‌چشم طالبان تعلق داشت. مراجعه‌کنندگان برای ورود به آن چندین بار «تلاشی» شدند و میکروفون یکی از عکاس‌ها با دقت مورد بررسی قرار گرفت. اخیرا یک بمب‌گذار انتحاری که خود را خبرنگار معرفی کرده بود، در حالی‌که تلاش می‌کرد به یکی از کنفرانس‌های خبری رازق، با بمبی که درون میکروفون‌اش پنهان شده بود، وارد شود، در همین ورودی متوقف شده بود.
اظهارات رازق در ماه جنوری پس از آن مطرح شد که نور اعلام کرد نام فرمانده پولیس کندهار نیز امکان دارد در فهرستی که غنی برای پاک‌کاری دولت و حذف مقامات جنجالی از پست‌های کلیدی روی دست گرفته، باشد. سابقه‌ی حقوق‌بشری رازق برای غنی و حامیان امریکایی‌اش مسوولیت به‌بار آورده است، اما کارشناسان می‌گویند که برکناری او می‌تواند حداقل در کوتاه‌مدت زیان‌بخش واقع شود.
سباوون می‌گوید: «وضعیت امنیتی بدتر خواهد شد… کلی صحبت کنیم، او امنیت –کندهار را- به‌خوبی حفظ کرده است.»
رازق با صراحت از غنی در مورد رویکرد و اجرائات‌اش در راستای تأمین امنیت کشور انتقاد کرده است. انتقاد وی بازتاب نگرانی‌هایی است که توسط حزب جمعیت اسلامی نور، که به‌عنوان بزرگ‌ترین رقیب رییس‌جمهور عرض اندام کرده، مطرح شده است.
نیروهای ارتش و پولیس افغانستان که توسط ایالات متحده آموزش دیده‌اند، تلاش کرده‌اند تا طالبان را از رسیدن به اهداف‌شان بازدارند. بر اساس گزارش اخیر بازرس عمومی پنتاگون، تنها 64 درصد جمعیت افغانستان در مناطقی زندگی می‌کنند که تحت کنترل دولت است. این در حالی است که در سپتامبر 2013، یک سال پیش از رسیدن غنی به قدرت، این رقم به 80 درصد می‌رسید.
رازق در مصاحبه‌اش گفت: «وضعیت روز‌به‌روز بدتر می‌شود… شما خود می‌توانید قضاوت کنید. مردم از دولت فاصله می‌گیرند، آن‌ها اتحادی ندارند و مقامات دولتی هیچ درکی [از مردم و وضعیت کشور] ندارند.»
رازق گفت که نور یکی از معدود رهبرانی بوده که در برابر شورشیان موفق شده است. او امنیت مرکز ولایت بلخ، مزارشریف را به نور نسبت داد.
رازق گفت: «خوب نیست که او را از این موقعیت کنار بزنند.» رازق که جوان به نظر می‌رسد و گفته می‌شود در اواخر دهه‌ی سوم عمرش قرار دارد، یکی از متحدان نزدیک رییس‌جمهور پیشین حامد کرزی بود. کرزی از پشتون‌های جنوب افغانستان است و در مقابل، غنی از پشتون‌های شرق افغانستان است. کرزی که هنوزهم نسبت به غنی از نفوذ بیشتری در جنوب افغانستان برخوردار است، به‌رغم این‌که غربی‌ها تلاش داشتند تا از رازق در مورد شکنجه و مرگ زندانیانش تحقیق شود، مطمین شد که رازق در قدرت باقی می‌ماند.
بازرسان سازمان ملل ادعاهای موثقی دریافته‌اند مبنی بر این‌که تحت نظارت رازق، زندانیان افغان در کندهار به گونه‌های مختلف (خفه‌کردن، شوک برقی و پمپ‌کردن آب به معده‌های‌شان) مورد شکنجه قرار گرفته و بسیاری از زندانیان در جریان بازداشت مرده‌اند. دیدبان حقوق بشر از رازق به‌عنوان «فرمانده شکنجه‌ی کندهار» نام برده است.
در سال 2015 زمانی که غنی در اولین سفر رسمی‌اش به کندهار وارد این ولایت شد، رازق شهر را ترک و از ملاقات با رییس‌جمهور خودداری کرد.
رازق گفت: «من با کرزی خیلی خودمانی بودم… رابطه‌ی من با هردوی آن‌ها هریک به نوعی متفاوت است.»
اما رازق می‌گوید که او به سیاسی بودن اظهاراتش باور ندارد و نیز متعلق به کدام حزبی نیست. او می‌گوید که تنها به امنیت علاقه‌مند است و این یکی از دلایلی است که او به گفت‌وگوهای محلی با رهبران محلی طالبان در طی دو سال گذشته روی آورده است.
فرمانده پولیس کندهار می‌گوید که این گفت‌وگوها –که به گفته‌ی وی روی حفظ صلح در منطقه تمرکز دارند- از طریق تماس ویدیویی از محل زندگی وی صورت می‌گیرد. رازق می‌گوید که او بیمناک از سرنوشت رییس‌جمهور پیشین برهان‌الدین ربانی که مسوول تلاش‌های دولت برای صلح با طالبان بود –تا این‌که در سال 2011 توسط بمبی که در دستار فرستاده‌ی طالبان پنهان شده بود، کشته شد- هرگز با اعضای طالبان رودررو ملاقات نمی‌کند.
رازق به پیشنهاد اخیر غنی مبنی بر عفو عمومی طالبان در بدل این‌که جنگ‌جویان این گروه سلاح‌های خود را به زمین بگذارند و دولت افغانستان را به‌رسمیت بشناسند، به دیده‌ی شک می‌نگرد و می‌گوید که شرایط آن برای طالبان قابل پذیرش نخواهد بود. او همچنین می‌گوید که شورای عالی صلح، دستگاه دولت که مأمور مذاکره با شورشیان است، آن‌چنان که باید، از جنوب افغانستان نمایندگی نمی‌کند.
او می‌گوید: «90 تا 95 درصد طالبان، رهبری و جنگ‌جویان آن به جنوب تعلق دارند… اما اگر به شورای عالی صلح ببینید، هیچ شخصی در این شورا نیست که از جنوب نمایندگی کند. دولت کنونی و قبلی عینا سیاست مشابهی را دنبال می‌کنند.»
او می‌گوید بهتر است حامیان غربی افغانستان –که اداره‌ی ترمپ می‌گوید «قویا از مسیر رو به صلح که توسط غنی ترسیم شده است، حمایت می‌کنند» – شورای صلح را کنار گذاشته و به‌جای آن مستقیما با رهبران طالبان در جنوب افغانستان ارتباط برقرار کنند.
رازق می‌گوید: «آن‌وقت آن‌ها می‌توانند نتیجه‌ی مثبتی بگیرند.» او ادامه می‌دهد: «اگر 50 سال دیگر هم بجنگیم، بازهم به صلح نیاز خواهیم داشت. ما همین حالا به صلح نیاز داریم.»
رهبران محلی و اخیرا فرمانده پولیس کندهار از دستور رییس‌جمهور سرپیچی می‌کنند
