بلومبرگ – الطاف نجفی‌زاده
ترجمه: جلیل پژواک
وقتی محمدشاه متوجه شد که خانواده‌اش هرگز به پرداخت 15 هزار دالری که پدر نامزدش برای یک عروسی سنتی افغانی از وی تقاضا کرده بود، قادر نمی‌شود، دستش را به سمت گروهی دراز کرد که می‌دانست به وی کمک می‌کند. آن گروه، دولت اسلامی یا گروه (داعش) بود.
حدود چهار ماه پیش محمدشاه 23 ساله روستایش را در ولایت شمالی افغانستان، جوزجان، ترک کرد تا به این گروه شبه‌نظامی بپیوندد. داعش اخیرا با هجوم موجی از جنگجویان خارجی حضورش در افغانستان را تقویت کرده است. اندکی پس از پیوستن به داعش، محمدشاه و سایر جنگجویان دولت اسلامی به خانه‌ی نامزدش یورش بردند و او را با زور تفنگ اختتاف کردند. محمدشاه و نامزدش بعدتر در مراسمی که در یک مسجد برگزار شده بود، ازدواج کردند.
پدر محمدشاه، جمال‌الدین می‌گوید: «من واقعا با آن‌چه که پسرم انجام داده خوشحال نیستم.» جمال‌الدین خانه‌اش در ولسوالی درزاب ولایت جوزجان را برای فرار از دولت اسلامی ترک کرده و اکنون در یک خانه‌ی گلی تک‌اتاقه در مرکز این ولایت، شهر شبرغان، زندگی می‌کند. او در مورد پسرش می‌گوید: «من از آن زمان تاکنون هرگز چیزی در مورد او –محمدشاه- نشنیدم… او دیگر پسر من نیست.»
این حادثه نشان می‌دهد که دولت اسلامی چگونه با صف‌آرایی مجدد جنگجویانش -از کشورهای مختلف- پس از خروج از میدان‌های جنگ در سوریه و عراق، صفوفش را در افغانستان بازسازی می‌کند. علاوه بر کمک به ازدواج مردان افغان در ازای وفاداری آن‌ها، این گروه با بستن مکاتب، سربریدن مخالفان و ربودن زنان و دختران جوان برای خدمت به جنگجویان این گروه به‌عنوان برده‌های جنسی، مردم محلی را به رعب و وحشت می‌اندازد.
هجوم جنگجویان خارجی دولت اسلامی [به افغانستان] تلاش‌های رییس‌جمهور دونالد ترمپ را برای پایان‌دادن به جنگ 17 ساله‌یی که حدودا 714 میلیارد دالر هزینه روی دست ایالات متحده گذاشته، با پیچیدگی روبه‌رو می‌کند. سال گذشته ترمپ گفت که 16 هزار سرباز امریکایی به‌طور نامحدود (بدون زمان‌بندی معین برای خروج) در افغانستان باقی خواهند ماند تا از لانه‌کردن تروریست‌‌ها در این کشور جلوگیری کنند و نیز از تلاش‌های رییس‌جمهور اشرف غنی برای مذاکره در مورد صلح با طالبان حمایت کنند. طالبان گروه افغانی است که نزدیک به نیمی از کشور را تحت کنترل و منازعه دارد.
حملات وحشیانه
در حالی‌که مقامات ایالات متحده می‌گویند که دولت اسلامی در افغانستان تلفات بزرگی را، از جمله از دست‌دادن قاری حکمت‌الله –رهبر این گروه در شمال افغانستان- متحمل شده، اما این گروه هنوز هم توانایی و ظرفیت راه‌اندازی حملات وحشیانه را دارا است. روز دوشنبه (هفته‌ی پیش) دولت اسلامی مسوولیت بمب‌گذاری‌های پی‌هم در کابل را که 29 کشته –به‌شمول 9 خبرنگار- برجا گذاشت، به عهده گرفت. این مرگبارترین حمله به رسانه‌های افغانستان از سال 2001 دانسته می‌شود.
به گفته‌ی یکی از مقامات وزارت امور خارجه‌ی امریکا که نمی‌خواهد در این گزارش نامی از وی گرفته شود، بخشی از رشد اخیر دولت اسلامی در ولایت جوزجان به‌خاطر تلاش‌های ایالات متحده برای هدف قراردادن مرکز قدرت این گروه در ولایت ننگرهار -در شرق افغانستان و هم‌مرز با پاکستان- است. با این‌حال، این مقام می‌گوید که تمرکز ایالات متحده بر مقابله با تلاش‌های این گروه برای سربازگیری –خصوصا از میان روستاییان فقیر- است.
فقیرمحمد جوزجانی فرمانده پولیس جوزجان می‌گوید که در این ولایت حدود 600 شبه‌نظامی دولت اسلامی –به‌شمول 150 جنگجوی خارجی از سودان تا چین و فرانسه- در حال جنگ با نیروهای ائتلاف و افغان‌اند و نیز جنگجویان تازه‌استخدام‌شده‌ی این گروه را آموزش می‌دهند. او می‌گوید که جنگجویان دولت اسلامی برای در امان بودن از حملات هوایی، در تونل‌های عمیق فعالیت و در خانه‌های سنگی پنهانی در کوه‌های ولسوالی درزاب زندگی می‌کنند.
جوزجانی می‌گوید که اکثریت این جنگجویان در ماه‌های اخیر از طریق پاکستان وارد افغانستان شده‌اند و به شمار 3 هزار جنگجوی داعش که از قبل در افغانستان مستقر بودند، افزوده‌اند. بیشتر این جنگجویان پس از آن‌که این گروه در ماه مارچ یک ویدیوی تبلیغاتی را منتشر کرد و در آن از جنگجویان خود در سوریه و عراق –و هواداران این گروه در جاهای دیگر- خواست که به افغانستان و پاکستان مهاجرت کنند، به افغانستان آمده‌اند.
جوزجانی در مصاحبه‌یی در دفترش در شهر شبرغان، گفت: «اگر داعش برای مدت طولانی در این‌جا بماند، ممکن است بتواند خلافت جدیدی برای خودش برپا کند.» او علاوه کرد: «آن‌ها با آمدن جنگجویان خارجی [به افغانستان] نیرو گرفته‌اند؛ امری که نشان می‌دهد داعشِ این‌جا، پیوند مستقیمی با رهبران این گروه در سوریه و عراق دارد.»
جنگجویان دولت اسلامی که اولین بار در سال 2015 در ولایت ننگرهار سر بلند کردند، پس از آن‌که یک سال پیش ایالات متحده بزرگ‌ترین بمب غیراتمی خود را روی مغاره‌های این گروه در ننگرهار پرتاب کرد، به سایر مناطق افغانستان پخش شدند. برعلاوه‌ی دو ولسوالی ولایت جوزجان –جایی که تعداد طالبان دو برابر داعش است- این گروه چندین ولسوالی دیگر را در شرق و جنوب افغانستان تحت کنترل یا منازعه دارد.
در همین‌حال سخن‌گوی پولیس ولایت بدخشان از طریق تلفون گفت که طالبان –جناح شورشی اصلی در کشور- روز جمعه کنترل ولسوالی کوهستان ولایت بدخشان را پس از چندین روز نبرد با نیروهای افغان به دست گرفتند. طالبان حملات بهاری سالانه‌ی خود را ماه گذشته آغاز کردند. آغاز این حملات، رد آشکار پیشنهاد بی‌سابقه‌ی صلح است که از سوی غنی ارائه شده بود.
مقامات محلی توانایی چندانی برای جلوگیری از صعود گروه‌های شبه‌نظامی ندارند. براساس گزارش بازرس ویژه‌ی ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) که روز دوشنبه نشر شد، شمار ارتش افغانستان با از دست‌دادن 10 درصد نیروهایش، در سال گذشته «به‌شدت کاهش یافته است.»
لطف‌الله عزیزی والی ولایت جوزجان در مصاحبه‌یی در دفترش گفت: «دولت پرسونل نظامی کافی برای از بین‌بردن آن‌ها ندارد.» او علاوه کرد: «اگر آن‌ها سرکوب نشوند، مطمئنا این یک خطر بسیار جدی خواهد بود که می‌تواند بقای کل ولایت [جوزجان] و دیگر ولایات شمالی را تهدید کند.»
«همه وحشت‌زده اند»
دولت اسلامی اردوگاه‌های آموزشی را در ولسوالی درزاب ایجاد کرده و از مردم محلی بی‌کار و بیشتر مردان زیر 20 سال سربازگیری می‌کند. برخی از جنگجویان این گروه برای زنده‌ماندن به دولت اسلامی می‌پیوندند، برخی‌ها فریب آرمان‌های این گروه را می‌خورند و دیگران سربازان مزدوری‌اند که کار اخاذی، قاچاق و آدم‌ربایی را انجام می‌دهند. جوزجانی گفت که جنگجویان خارجی این گروه به‌عنوان مربی و مشاور خدمت می‌کنند.
در ولسوالی درزاب، دولت اسلامی با بستن دروازه‌های نزدیک به 40 مکتب، حدود 30 هزار دانش‌آموز را از تحصیل محروم کرده است. جنگجویان اسلام‌گرا خانه‌به‌خانه رفته‌اند و خانواده‌ها را وادار کرده‌اند تا نشان دهند که چند دختر دارند. اگر خانواده‌یی چهار دختر داشته باشد، چهار پرچم باید بر بام خانه نصب شود.
حدود 15 درصد از 70 هزار خانواده، از این ولسوالی به ولایات هم‌جوار و حومه‌های شهر شبرغان در فاصله‌ی 100 کیلومتری درزاب، فرار کرده‌اند. این منطقه‌ی دوردست در نزدیکی مرز با ترکمنستان، که اکثر ساکنان آن ازبیک هستند، حدود 170 هزار نفر نفوس دارد و برای مردم محلی یک نقطه‌‌ی مهم تجاری برای واردکردن وسایل نقلیه، دارو و غذا است.
نعیم جمال 32 ساله که در این شهر مغازه دارد گفت: «همه وحشت‌زده‌اند… داعش نسبت به طالبان خشن‌تر است و هیچ رحمی بر کس ندارد.»
مبارک‌شاه پنج ماه پیش، پس از آن‌که گروهی از جنگجویان دولت اسلامی ملبس با دستارهای سیاه در نیمه‌شبی به خانه‌اش هجوم برده و دو دخترش (16 و 18 ساله) را اختتاف کردند، به شهر شبرغان فرار کرد. این مغازه‌دار 48 ساله به‌رغم درخواست کمک از بزرگان قومی و ملاها، نتوانست دو دخترش را پیدا کند. او اکنون فرض را بر این گذاشته که دخترانش به‌عنوان برده‌های جنسی فروخته شده‌اند.
مبارک‌شاه گفت: «من بسیار احساس گناه کردم چون نتوانستم فرزندان دوست‌داشتنی‌ام را نجات دهم.» او در حالی‌که گریه می‌کرد علاوه کرد: «آن‌ها دختران جوان بسیاری را، حتا آن‌هایی که 12 ساله بوده‌اند، را ربوده‌اند تا به آن‌ها از لحاظ جنسی خدمت کنند. من نمی‌دانم دو فرزند کوچکم اکنون در چه وضعیت وحشتناکی به‌سر می‌برند.»
داعش از برده‌های جنسی ربوده‌شده در جذب جنگجویان سود می‌برد
