ادارهی احصاییه مرکزی افغانستان در آخرین سروی، نفوس کشور را 29.7 میلیون نفر برآورد کرده است. ادارهی مرکزی ثبت و احوال نفوس هنوز رقم دقیق شناسنامههای توزیع شدهی کاغذی توسط این اداره را ندارد. در خوشبینانهترین حالت ادارهی مرکزی ثبت و احوال نفوس میگوید که حدود 50 درصد نفوس شهری افغانستان و حدود 70 درصد نفوس روستایی بدون شناسنامه اند. ادارهی احصاییه مرکزی اعلام کرده که حدود 75 درصد نفوس افغانستانی روستایی است و حدود 25 درصد دیگر شهری. از میان نفوس روستایی افغانستان حدود 16 میلیون نفر فاقد تذکره است و از میان نفوس شهری حدود 5 میلیون نفر. در مجموع بیشتر از دو سوم نفوس کشور تا شروع کمپاین تذکره که در ماه حوت سال گذشته آغاز شد، فاقد شناسنامه بودند.
کمپاین جدید تذکره که در حدود چهارماه میشود در سراسر کشور جریان دارد، نتیجهاش تا کنون توزیع بیشتر از 5 میلیون شناسنامه است. این پروسه که نیمی از هدفش برآورده شده، اکنون با پرسشهای بسیاری مواجه است. پرسشهایی که با اظهارات نمایندگان مجلس، مقامات محلی و یافتههای رسانهها نگرانی جدی از جعل سازمانیافته و میلیونی در شناسنامهها را مطرح کرده و ادارات مسوول حکومتی برای رفع این نگرانیها نیز پاسخی ندارند.
درحالی که ادعای دزدی شدن هزاران جلد ورق شناسنامه در تخار رسانهیی شد، ادارهی ثبت احوال نفوس اعلام کرد که این موضوع را بررسی میکند. در ننگرهار میرویس یاسینی پرده از جعل شناسنامه و مداخله زورمندان برداشت و در قندهار لالی حمیدزی از جعل سخن گفت. در شماری از ولایات هممرز با پاکستان شناسنامهها به افرادی توزیع شده که شهروند افغانستان نیستند. این رخدادهای تکراری و پراکنده در آستانهی انتخابات و منوط بودن رأیدهی به شناسنامه و برچسب انتخاباتی بر روی آن، نگرانی از زوال یکی از ادارت مستقل و ملی به نهادی که فراهم کنندهی تقلب است را افزایش داده است.
هرچند که ادارهی ثبت و احوال نفوس نمیپذیرند که این نهاد هدفمندانه در راستای تقلب انتخاباتی فعال است، اما این اداره به عنوان مسوول توزیع شناسنامهها هیچ مکانیزم نظارتی برای جلوگیری از جعل تذکره، تقلب شهروندان در پروسه اخذ تذکره و جلوگیری از مداخله زورمندان محلی در این پروسه را نسنجیده است.
حدود هزار مرکز سیار در سراسر افغانستان مصروف توزیع شناسنامه به آنانی است که به قول ادارهی ثبت و احوال نفوس تذکره ندارند. اما این اداره و پروسهی جاری این اداره برای توزیع شناسنامه به نگرانیها پاسخ نمیدهد و تدبیری در برابر نگرانیها و جعل و تقلب ندارد. مثلاً در هزار مرکز سیار توزیع شناسنامه هیچ مکانیزمی عملی نمیشود که تشخیص دهد واقعاً مراجعه کنندگان تذکره دارند یا نه؟ شهروند افغانستان است یا نه؟ تکراراً تذکره میگیرد یا نه؟ آیا ضمانتی هست که اگر فردی از یک مرکز تذکره گرفت در مرکز دیگر مجدداً برای اخذ تذکره اقدام نکند؟ و این سیستم پاسخگوی این نگرانیها نیست که افراد به صورت تکراری و بدون ثبت و اساس و شناخت خانواده صاحب تذکره افغانستان نشود.
ناامنی، زورگویی و قانونشکنی در روستاها و فساد گسترده در نهادهای حکومتی این نگرانیها را افزایش میدهد. ادارهی ثبت و احوال نفوس هرچند که نیتی برای تقلب و یا فراهمسازی زمینهی تقلب در انتخابات را نداشته باشد، اما این نهاد همچنان نمیتواند منکر این نگرانی باشد که شناسنامههای جعلی، تکراری و مداخلهی افراد در این پروسه با نیتهای انتخاباتی و سیاسی نمیتواند بر نتیجه انتخابات و تقلب در انتخابات بیتأثیر باشد.
آمار ناامیدکننده از درصدی شهروندان دارای شناسنامه و آمار خیرهکنندهی توزیع شناسنامه به میلیونها شهروند فقط در چند ماه، اگر توضیح مناسب، منطقی و مستند نداشته باشد، این نگرانی که پروسه توزیع شناسنامهها میتواند چرخهی ناپیدای تقلب میلیونی در انتخابات باشد را افزایش میدهد. درحالیکه جدال و توجه اصلی بر سر نهادهای انتخاباتی و پروسهی ثبت نام نامزدان است، هیچ نهادی اطمنان و آمار این را ندارند که چند درصد از 5 میلیون تذکره جدیداً توزیع شده، وارد چرخه رأی و انتخابات شده و تا چه سرحدی این تذکرهها قابل اعتماد و دارندگان آن دارای حق رای اند.
انتطار میرود که ادارهی مستقل ثبت و احوال نفوس با توضیح مستند و مستدل از جعل و تقلب و دزدی در شناسنامههای هویت و آمارهای میلیونی این نگرانی را برطرف و اعتبار این نهاد را به یک فصل انتخابات نفروشد. این زمانی ممکن است که مستند به این نگرانیها و گزارشهای متعدد از دخل و تصرف زورمندان در این پروسه به مردم اطمنان بدهند.