با فروکش کردن نسبی حملات تروریستی در پایتخت، حالا دشمنی کشنده‌ی دیگری روز و شب در کمین مردم است: آلودگی هوا؛ دشمنی که آرام و بدون درد و خون‌ریزی می‌کشد. میزان قربانیان مشخص نیست اما هرچه باشد کمتر از آمار قربانیان حملات تروریستی نیست. دولت افغانستان تا هنوز نه امکانات سنجش میزان آلودگی هوا را دارد و نه هم آماری از تعداد قربانیان آن.
به تازگی یک نهاد امریکایی به نام «Air Visual» گفته که میزان آلودگی هوای شهر کابل به عدد 353رسیده و کابل آلوده‌ترین شهر جهان نام گرفته است. اما اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست در پاسخ به این سنجش آلودگی فقط می‌گوید که میزان ذرات معلق در هوای کابل در فصل سرما و با کاهش درجه‌ی حرارت، افزایش می‌یابد و جز این، آماری از میزان آلایندگی هوای کابل ندارد.
کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که میزان آلودگی هوای کابل بحرانی شده است و دولت باید حالت اضطرار اعلام کند اما مسوولان اداره‌ی محیط زیست میگویند: «از لحاظ قانونی و حقوقی صلاحیت داریم که تعطیلی یا حالت اضطرار اعلام کنیم، وسایط نقلیه را متوقف بسازیم ولی ما نمی‌خواهیم برای شهروندان ما که مشکلات اقتصادی و امنیتی زیادی دارند، نگرانی دیگری هم خلق کنیم، اما وقتی وضعیت بحرانی شود و افزایش آلودگی 24 ساعته دوامدار بماند، می‌توانیم که حالت اضطراری اعلام کنیم و وسایط نقلیه را متوقف کنیم.»
براساس جدول رده‌‌بندی که در سایت آن نهاد آمریکایی منتشر شده وبسایت تقویم افغانستان یا «Time.af» آن را باز نشر کرده، شهر کابل با داشتن 353 درجه‌ی آلودگی هوا در رده‌ی نخست شهرهای آلوده‌ی جهان قرار دارد. در فهرست این سایت پس از کابل، لاهور یکی از شهرهای مهم صنعتی پاکستان، «اولان باتور» در مغولستان، «دانکا» در بنگلا‌دش، «کلکته» و «دهلی نو» در هند، به ترتیب در رده‌های دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم این جدول قرار دارد.
عوامل آلودگی هوای کابل بر اساس این بررسی افزایش نفوس، استفاده از مواد سوختی غیرصنعتی و فعالیت آسیب‌زای کارخانه‌های تولیدی یاد شده است.
پس از نشر این گزارش مسوولان اداره‌ی ملی حفاظت محیط زیست افغانستان، میگویند که در افغانستان دستگاهی که بتواند میزان آلودگی هوا را به گونه‌ی 24ساعته، سنجش کند وجود ندارد.
مسوولان میگویند از چند روز گذشته به این طرف کار تطبیق برنامه‌ی ویژه‌ی زمستانی را برای جلوگیری و کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور به ویژه شهر کابل آغاز کرده است.
عزت‌الله صدیقی، معاون اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست در صحبت با روزنامه اطلاعات می‌گوید که رقم 353 درجه‌یی آلودگی هوای کابل در حین سنجش آن ثبت شده و این رقم به طور دوامدار و 24 ساعته دوام نیافته است.
عزت‌الله صدیقی، معاون اداری اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست می‌گوید که دستگاهی برای سنجش دوامدار میزان آلودگی هوای شهر کابل در اختیار ندارند
عکس: مرکز رسانه‌های حکومت
آقای صدیقی می‌گوید که درجه‌ی آلودگی هوای شهر کابل پیوسته در حال نوسان است و در جریان روز تا 10 بار هم تغییر می‌کند.
عوامل افزایش آلودگی هوای شهر کابل
نبود ساحات سرسبز، خاکی بودن جاده‌ها، کوچه و پس‌کوچه‌ها، استفاده‌ی بی‌رویه‌ی پنج میلیون شهروند از مواد سوختی غیراستندرد، رفت و آمد صدها هزار وسایط حمل و نقل و نبود کانالیزاسیون سبب شده است که هوای کابل بر اساس استندردهای جهانی غیر‌قابل تنفس و هفت‌مرتبه آلوده‌تر باشد.
برخی از کارشناسان محیط زیست میگویند که در هر متر مکعب هوای کابل بیش از یک‌هزار ملی‌مایکرو ذرات مرگ‌بار وجود دارد، در حالی که در شرایط عادی این آلودگی باید 150 ملی‌مایکرو در هر متر مکعب باشد.
حسن غلامی، کارشناس محیط زیست می‌گوید که دولت افغانستان برای کنترل میزان آلودگی هوا هیچ برنامه‌یی ندارد. آقای غلامی می‌افزاید که هم‌اکنون میزان آلودگی هوا در شهر کابل خطرناک شده است. این کارشناس محیط زیست می‌گوید که مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان آلودگی هوا حوالی ساعت 12و 1 شب به بالاترین حد آن می‌رسد.
مسوولان اداره‌ی حفاظت از محیط زیست میگویند که وضعیت جوی، کاهش درجه‌ی حرارت، وزش باد، استفاده از مواد سوخت بی‌کیفیت و نبود سیستم منظم حمل و نقل شهری از عوامل عمده‌ی افزایش میزان آلودگی هوا در شهر کابل است.
اداره‌ی ملی محیط زیست پلان یازده ماده‌یی را ساخته و آن را با تمام ادارات دولتی افغانستان شریک کرده است. به گفته‌ی مسوولان این اداره، سر از روز شنبه‌ی هفته آینده تیم نظارتی این اداره به ساحات رفته و از تطبیق شدن این برنامه نظارت می‌کنند.
آقای صدیقی می‌گوید که براساس این برنامه، تمام ساحاتی که در آلودگی هوا سهم دارند، به شمول اداره‌های دولتی، آپارتمان‌ها، سرای‌ها و حمام‌های عمومی، مکلف اند که از ذغال سنگ تصفیه شده استفاده کنند و از استفاده‌ی مواد سوخت بی‌کیفت و دودزا جلوگیری کنند.
براساس این برنامه اداره‌ی ملی محیط زیست، قرار است زمان کار و رخصتی کارمندان اداره‌های دولتی نیز تغییر کند.
تاثیرات مخرب آلودگی هوا
در سال 1396 وزارت صحت عامه‌ی افغانستان اعلام کرد که سالانه سه هزار نفر در شهر کابل و 50 هزار نفر در سراسر کشور در اثر آلود‌گی‌ها جان‌شان را از دست می‌دهند. این آمار نیز بنیاد علمی نداشت و گفته می‌شود که آمار واقعی ممکن است بالاتر از این باشد. هنوز موسسه یا نهادی آمار قربانیان آلودگی هوا را در افغانستان و به ویژه کابل را اعلام نکرده‌اند.
حسن غلامی می‌گوید که آلودگی هوا در کوتاه مدت بر کودکان، بزرگ‌سالان و بیماران تاثیر مخربی دارد. از جمله کودکان را از رشد باز می‌دارد و بزرگ‌سالان را دچار بیماری تنفسی و سکته مغزی می‌کند.
آلودگی هوا در بلند مدت، شهروندان را دچار مشکل تنفسی و بیماری سرطان می‌کند و مانع گردش خون می‌شود.
آقای غلامی پیشنهاد می‌کند که حکومت افغانستان باید آلودگی هوا را جدی بگیرد و در موقع که آلودگی به گونه‌ی شدید افزایش می‌بابد، مکاتب، نهادهای دولتی و مکان‌های عمومی را تعطیل اعلام کند. اما آقای صدیقی، معاون اداره‌ی محیط زیست می‌گوید که وضعیت تا آن اندازه حاد نیست و این اداره نمی‌خواهد بر علاوه‌ی مشکلات اقتصادی و امنیتی، نگرانی آلودگی هوا را هم به آن اضافه کند.
راه‌های پیش‌گیری از آلودگی هوا
نبود شبکه‌ی برق دوام دارد و کافی، فقر و تنگ‌دستی و نبود فرهنگ استفاده از مواد سوختی استندرد سبب شده است تا کابل به یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان مبدل شود. حالا کارشناسان محیط زیست تاکید دارند که مردم باید به جای سوخت بی‌کیفیت و ذغال سنگ از گاز صنعتی استفاده کنند و در کنار آن برای گرمایش منازل‌شان از خانه‌های آفتابی و انرژی خورشیدی کار بگیرند. مسوولان اداره‌ی ملی محیط زیست نیز از شهروندان می‌خواهند که از ذغال سنگ تصفیه شده استفاده کنند.