دیدبان حقوق بشر در گزارش تازه‌ای در مورد وضعیت افغانستان می‌گوید که در سال ۲۰۱۸ بیش از ۱۰ هزار غیرنظامی در این کشور کشته و زخمی شده‌اند. این نهاد همچنان براساس گزارش صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونسیف) افزوده که از سال 2002 به این‌سو برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۸ میزان حضور کودکان افغان در مکاتب کاهش یافته که در این میان دختران بیشتر از پسران متأثر شده‌اند.
تلفات ناشی از جنگ و نقض حقوق بشردوستانه‌ی بین‌المللی
در گزارش دیدبان حقوق بشر که روز پنج‌شنبه (۲۷ جدی) منتشر شد، آمده که پس از شدت گرفتن عملیات نظامی توسط شورشیان، نیروهای بین‌المللی و دولت افغانستان در سال 2018، حملات شورشیان در شهرها نیز به‌شدت افزایش یافت: «جنگ مسلحانه‌ی گسترده از ماه جنوری تا دسامبر منجر به کشته و زخمی‌شدن بیش از ده هزار غیرنظامی گردید.»
بربنیاد این گزارش، مسئول «اکثریت قاطع» این تلفات شورشیانی بودند که افراد ملکی را هدف قرار داده و حملات بدون تفکیک را انجام می‌دادند، اما افزایش حملات هوایی توسط نیروهای ایالات متحده و دولت افغانستان نیز باعث قربانی‌شدن صدها غیرنظامی در این سال شده است.
در گزارش آمده که شاخه‌ی خراسان دولت اسلامی (داعش) در سال ۲۰۱۸ حملاتش را به شمول حملات بمب‌گذاری در شهرها بر «اقلیت مذهبی اهل تشیع» به‌شدت افزایش داد و دشت برچی ‑ ساحه‌ای با جمعیت عمدتاً شیعه‌نشین در غرب کابل ‑ متحمل حملات متعددی در این سال بوده است.
در این گزارش از حمله‌های خونین و پرتلفات انتحاری بر مرکز آموزشی موعود و حمله بر باشگاه ورزشی میوند در غرب کابل یاد شده است.
گزارش افزوده که گروه داعش بر مراکز کمک‌های بشردوستانه و صحی نیز به طور فزاینده حمله کرده‌اند. حمله بر دفتر حمایت از کودکان در شهر جلال‌آباد، مرکز ولایت ننگرهار حمله بر مرکز آموزش قابلگی در این ولایت، حمله بر دفتر ریاست امور مهاجرین این ولایت از این دست حمله‌ها بود است.
در گزارش آمده که گروه داعش رسانه‌ها را نیز هدف قرار داده که حمله‌ی انتحاری در جمع خبرنگاران در 30 اپریل، انفجار دومی پس از انفجار اولی بر باشگاه ورزشی در غرب کابل کار این گروه بوده است.
گزارش دیدبان حقوق بشر در رابطه به نقض حقوق بشر از سوی گروه طالبان می‌گوید که طالبان هرچند ادعا کرده‌اند که تنها دولت افغانستان و مراکز و تأسیسات نظامی نیروهای خارجی را هدف قرار می‌دهد، اما آن‌ها با استفاده از شیوه‌های بدون تفکیک سبب کشته و زخمی‌شدن صدها غیرنظامی شده‌اند. در این گزارش مرگبارترین حملات طالبان از جمله انفجار یک آمبولانس بمب‌گذاری‌شده در کابل که بیشتر از صد کشته برجا گذاشت، حمله‌ی طالبان بر کاروان نیروهای ناتو در قندهار که جان ۱۱ کودک را گرفت و حمله بر ورزشگاهی در هلمند که دست‌کم ۲۰ کشته برجا گذاشت، یاد شده است.
براساس این گزارش، در نتیجه‌ی عملیات هوایی نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا و نیروی هوایی افغانستان بیش از 600 غیرنظامی کشته و زخمی شده‌اند. حمله‌ی چرخ‌بال‌های نیروی هوایی افغانستان بر مراسم فراغت دانش‌آموزان یک مدرسه در شمال ولایت قندوز که در آن 30 کودک کشته و 51 تن دیگر زخمی شدند از جمله‌ی این حملات گفته شده است.
گزارش افزوده که طی شش روز حمله‌ی طالبان بر شهر غزنی، طرف‌های درگیر جنگ به شمول شورشیان و نیروهای امنیتی دولت افغانستان حملات بی‌رویه‌ای را در ساحات به‌شدت مزدحم شهر به راه انداختند که در نتیجه‌ی آن بیشتر از 300 غیرنظامی کشته و زخمی شدند.
گزارش دیدبان حقوق بشر در رابطه به خشنونت‌های مرتبط به انتخابات می‌گوید که گروه طالبان و داعش حملاتی را بر مراکز انتخاباتی انجام داده و کارمندان انتخاباتی را تهدید کردند. حمله‌ی یک بمب‌گذار انتحاری گروه موسوم به داعش بر یک مرکز ثبت‌نام رأی‌دهندگان در منطقه‌ی دشت برچی کابل یکی از مرگبارترین حمله‌ها بود که در آن 69 نفر کشته و دست‌کم 138 تن دیگر زخمی شدند. در اول جولای ۲۰۱۸، در حمله‌ی گروه داعش بر اقلیت مذهبی هندو و سیکهـ افغانستان در شهر جلال‌آباد که می‌خواستند با والی دیدار کنند نیز از مرگبارترین حمله‌ها گفته شده است.
براساس این گزارش، حملات متعددی از سوی طالبان در روزهای برگزاری انتخابات (۲۸ و ۲۹ میزان)، در سراسر افغانستان انجام شد که بر اثر این حملات بیشتر از 400 غیرنظامی کشته و زخمی شدند.
کاهش حضور کودکان در مکاتب برای نخستین بار پس از سال ۲۰۰۲
دیدبان حقوق بشر بر مبنای گزارش یونسیف گفته که از سال 2002 به این‌سو برای نخستین‌بار میزان حضور کودکان افغان در مکاتب کاهش یافته است. دختران بیشتر از پسران متأثر بوده‌اند. در سال۲۰۱۶ میلادی، 3.5 میلیون کودک از آموزش محروم بودند که که 60 درصد آن‌ها را دختران تشکیل می‌دادند. در سال ۲۰۱۸ این رقم به 3.7 میلیون ـ تقریباٌ نیمی از کل جمعیت کودکان کشور‌ـ رسیده که از آموزش و پرورش محروم بوده‌اند: «در اکثر ولایات کمتر از 15 درصد دانش‌آموزان را دختران تشکیل می‌دهند.»
طبق گزارش یونما، مکاتب و مساجدی که در سال 2018 برای ثبت‌نام رأی‌دهندگان انتخابات پارلمانی استفاده شدند، هدف ده‌ها حمله‌ی شورشیان به خصوص گروه موسوم به داعش قرار گرفت. در گزارش آمده که در ماه جون، گروه طالبان در ولایت ننگرهار حدود 80 مکتب دخترانه را در واکنش به حملات هوایی نیروهای ایالات متحده امریکا و نیروی هوایی افغان به زور بستند و دروازه‌های شماری دیگر از این مکاتب همزمان با برگزاری انتخابات 20 اکتوبر نیز بسته ماند. در ماه مارچ سال 2018، گروه طالبان 29 مکتب را در ولایت لوگر در واکنش به حمله ملیشه‌های طراف‌دار دولت بر خانه‌‌ی یکی از فرماندهان آن‌ها بستند.
در گزارش آمده که نیروهای دولتی و شورشیان همواره از مکاتب برای مقاصد نظامی استفاده کرده‌اند.
حقوق زنان و دختران
دیدبان حقوق بشر در این گزارش در رابطه به حقوق زنان می‌گوید که مصئونیت نهادینه شده برای عاملان خشونت علیه زنان در افغانستان ادامه دارد. پولیس معمولاً از ثبت قضایای خشونت علیه زنان ممانعت می‌کنند و در عوض، به قربانیان خشونت‌های خانوادگی می‌گویند که به خانه‌های شوهران‌شان برگردند.
در گزارش دیدبان حقوق بشر براساس گزارش دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یونما) آمده که اکثر اوقات حتا قضایای قتل و تجاوز جنسی اصلاً به دادگاه راه پیدا نمی‌کند. مقام‌های افغانستان به طور معمول قربانیان را از دادگاه‌ها دور نگه می‌دارند و آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند تا قضایای خویش را از طریق میانجی‌گری حل‌و‌فصل کنند.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید که پولیس و دادستان‌ها همواره دختران و زنان را به آزمایش اجباری بکارت مجبور کرده‌اند: «مقام‌های افغان ادعا می‌کنند که دولت این گونه معاینات را منع کرده است، اما مقامات به دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که اکثر قاضی‌ها، دادستان‌ها و مقام‌های پولیس به‌طور معمول و به گونه‌ی وسیع دستور اجرای «آزمایشات بکارت» می‌دهند.»
گزارش افزوده که زنان معلول در افغانستان با موانع پرچالش دسترسی به آموزش و پرورش و مراقبت‌های صحی مواجه‌اند. در یک مصاحبه با دیدبان حقوق بشر که در ماه مارچ و جون 2018 انجام شده است، زنان معلول گفتند که آن‌ها هنگام مراجعه برای دریافت کمک به وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته‌اند.
شکنجه
دیدبان حقوق بشر می‌گوید، در حالی‌که دولت افغانستان عهد‌نامه‌ی اختیاری کنوانسیون منع شکنجه را پذیرفته است، قانون منع شکنجه را نافذ و کمیسیون دولتی منع شکنجه را ایجاد کرده است، اما دولت از زمان شروع به کار دفترش در سال 2014 تاکنون در راستای کاهش شکنجه به‌قدر کافی کار نکرده است و تاکنون کدام مقام ارشد دولتی متهم به شکنجه را مورد پی‌گرد عدلی و قضایی قرار نداده است.
در این گزارش در رابطه به پرونده‌ی جنرال دوستم و احمد ایشچی آمده است: «عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست‌جمهوری، به‌تاریخ 22 جولای پس از سپری کردن بیشتر از یک‌سال که به دلیل اتهامات و بدرفتاری وسیع اختطاف، حبس غیرقانونی، و تجاوز جنسی بر احمد ایشچی، رقیب سیاسی ازبیک‌تبارش، در خارج به سر می‌برد به افغانستان برگشت. گرچند محکمه‌ی جنایی کابل در سال 2017 هفت تن از محافظان دوستم را به‌طور غیابی به اتهام تجاوز جنسی و حبس غیرقانونی مجرم دانسته و حکم پنج سال حبس برای آن‌ها صادر کرد، اما تا زمان تهیه‌ی این گزارش هیچ یکی از آن‌ها زندانی نشده است.»
در گزارش در رابطه به وضعیت زندان‌های افغانستان آمده که وضعیت زندان‌ها مخصوصاً برای زندانیان زن که اکثر آن‌ها به‌خاطر جرایم به اصطلاح اخلاقی زندانی شده‌اند و اغلب کودکان‌شان نیز همراه‌شان‌اند همچنان به‌صورت ناگوار ادامه دارد.