همزمان با جدیشدن بحثهای انتخابات ریاستجمهوری افغانستان، نگرانیها در خصوص کمپین پیش از وقت شماری از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری ششم میزان نیز بیشتر شده است. هفتهی گذشته تیفا یا بنیاد انتخابات شفاف افغانستان اعلام کرد که «کمپینهای انتخاباتی قبل از موعد توسط تعدادی از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری و حامیانشان آغاز شده، اما کمیسیونهای انتخاباتی در این رابطه به جز چند اخطار، کار دیگر انجام ندادهاند.»
بحث کمپینهای انتخاباتی قبل از وقت در حالی مطرح میشود که سفرهای ولایتی رییسجمهور اشرف غنی و شماری از نامزدان بیشتر شده است. هفته گذشته آقای غنی به قندهار رفت و در آنجا چندین پروژه را افتتاح کرد. وی سپس به ولایت زابل رفت و با اقشار مختلف آن ولایت ملاقات کرد.
علاوه بر آقای غنی عبدالله عبدالله، رییس اجراییه و از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری به شمال کشور رفت و از بلخ تا شبرغان در برنامههای مختلف سخنرانی کرد. رحمتالله نبیل، یکی دیگر از نامزدان انتخابات ریاستجمهوری نیز به ولایت بلخ رفت و در همایش مردمی در آنجا شرکت کرد. فرامزر تمنا، دیگر نامزد انتخابات ریاستجمهوری هم به ولایت هرات رفته است.
شورای مشورتی نامزدان انتخابات ریاستجمهوری همواره تاکید کرده است که هدف از سفرهای ولایتی اشرف غنی کمپین انتخاباتی است و وی دیگر نباید به این سفرها ادامه بدهد. همچنان این شورا تاکید دارد که رییسجمهور از امکانات دولتی بهصورت گسترده برای کمپین انتخاباتی استفاده میکند.
نهادهای ناظر بر روند انتخابات سفرهای ولایتی نامزدان و شرکت آنان در همایشهای مردمی و یا افتتاح پروژههای انکشافی را کمپین پیش از وقت تلقی میکنند. تیفا از کمیسیونهای انتخاباتی خواسته است که علیه این نامزدان اقدام کنند.
کمتر از سه ماه تا برگزاری انتخابات ریاستجمهوری باقی مانده است. اکنون که نگرانیها از کمپینهای پیش از وقت بیشتر شده، چند نکته قابل یادآوری است.
یکم، قانون انتخابات مدت زمان کمپین انتخابات ریاستجمهوری را شصت روز یا دو ماه ذکر کرده است. ماده هفتاد و شش قانون انتخابات میگوید کمپین نامزدان 48 ساعت قبل از روز برگزاری انتخابات ختم میشود. با در نظرداشت مواد قانون، نامزدان انتخابات ریاستجمهوری بایستی به شیوههای قانونی مبارزات انتخاباتی توسل بجویند و به قانون احترام بگذارند. کمپین پیش از وقت خلاف قانون است و در صورتی که نامزدان پیش از زمان تعیینشده کمپین میکنند، میتواند به روند قانونی آسیب بزند. از سوی دیگر کمپین پیش از وقت مطابق معیارهای پذیرفتهشدهی دموکراسی نیست و توسل به این شیوه اصول دموکراسی را نیز نقض میکند.
دوم، نهادهای برگزارکننده انتخابات در افغانستان همواره با نقد و کوتاهیهای بسیار در خصوص برگزاری انتخابات مواجه بودهاند. این نهادها پس از آن بیشتر متهم به ضعف مدیریت شدهاند که نتیجهی انتخابات و چگونگی مدیریت روند انتخابات چالشبرانگیز شده است. پس از جنجالیشدن انتخابات ریاستجمهوری 1393، حکومت وحدت ملی متعهد شده بود تا کمیسیونهای انتخاباتی را اصلاح کند؛ اصلاحاتی که تا کنون اجرا شده است نیز نتوانسته اعتماد مردم نسبت به کمیسیونهای انتخاباتی را برگرداند. اکنون که شماری از نامزدان کمپینهای پیش از وقت را آغاز کردهاند، یکبار دیگر مدیریت و اقتدار کمیسیونهای انتخاباتی در معرض امتحان قرار گرفته است. این کمیسیونها باید روند انتخابات را بهگونهی درست مدیریت کنند و در عین حال از قانونیبودن سازوکارهای انتخابات نظارت کنند. برای حفظ سلامت انتخابات و جلوگیری از بروز اختلافات احتمالی ناشی از کمپین پیش از وقت، کمیسیونهای انتخاباتی باید وارد عمل شده و جلو نامزدانی را که به شیوهی غیرقانونی در مبارزات انتخابات متوسل میشوند بگیرند. کمیسیون شکایات انتخاباتی مطابق قانون صلاحیت دارد به این نامزدان اخطاریه بدهد و در صورتی که این نامزدان به اخطاریهی این کمیسیون وقعی نگذارند، کمیسیون شکایات سرانجام میتواند نام نامزدان متخلف را از فهرست نهایی حذف کند. علاوه بر این، برخورد قاطع کمیسیونهای انتخاباتی با نامزدان متخلف میتواند اعتماد از دسترفتهی مردم به این نهادها را تا اندازهای احیا کند.