کارزارهای انتخاباتی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور وارد سی‌وهفتمین روز شد. در این مدت کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی از ثبت حدود ۵۰ شکایت از جریان کارزار دسته‌های انتخاباتی خبر می‌دهد. نهادهای ناظر اما می‌گوید که آنان از ثبت این تعداد شکایت توسط کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی «مطمیین» نیستند.
محمدقاسم الیاسی، دبیر و سخن‌گوی کمیسیون شکایات انتخاباتی به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که این کمیسیون از شروع کارزارهای انتخاباتی انتخابات ریاست‌جمهوری به تاریخ ششم اسد تا دیروز (دوشنبه، ۱۱ سنبله) ۵۰ شکایت را در سراسر کشور ثبت کرده است. آقای الیاسی توضیح داد که از این تعداد شکایت، ۳۱ شکایت آن در کابل، پنج شکایت در فراه، چهار شکایت در تخار، چهار شکایت در هرات، دو شکایت هم در ولایت‌های خوست و جوزجان و «تعدادی از شکایت‌ها هم در سایر ولایت‌ها» به ثبت رسیده است.
به گفته‌ی سخن‌گوی کمیسیون شکایات انتخاباتی، این شکایت‌ها شامل موضوعات اشتراک کارمندان دولتی در کارزارهای تیم‌های انتخاباتی و یا تبلیغ آنان به نفع تیم و نامزد خاصی در رسانه‌های اجتماعی و یا هم نصب عکس‌های نامزدان انتخابات در ادارات دولتی به هدف تبلیغ انتخاباتی بوده است.
او بدون نام‌گرفتن از تیم‌های انتخاباتی مشخصی، تأکید می‌کند که این تعداد شکایت مربوط به چهار تیم انتخاباتی‌ای است که تا کنون کارزارهای بیشتری در شهر کابل و سایر ولایات کشور راه‌اندازی کرده‌اند.
با این حال اما بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) می‌گوید که آمار ارایه‌شده از سوی کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی واقعی نیست و جنبه‌ی «عوام‌فریبی» دارد: «این کمیسیون بیش‌تر تلاش می‌کنند که صرفا ارقام را به نشر برساند، اما در عمل هیچ اطمینانی برای ثبت شکایات وجود ندارد.»
کارزار انتخاباتی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور به تاریخ ششم اسد در کشور آغاز شد و قرار است که این کارزارها تا دو هفته‌ی دیگر (چهارم میزان) به پایان برسد.
پیش از این کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخابات با نشر «ممنوعیت تبلیغاتی و اصول رفتاری کارزارهای انتخاباتی»، تبلیغات جمعی در معابر عمومی، تخریب تبلیغات دیگران، مزاحمت و برهم‌زدن جلسات دیگران، ایجاد ترس برای دیگران و تحریک رأی‌دهندگان برای اعمال غیرقانونی را ممنوع کرده بود. همین طور تبلیغات در اماکن نظامی، دریافت‌های کمک‌های خارجی برای تبلیغات، اخذ کمک‌ها و هدایای داخلی بدون اطلاع کمیسیون انتخابات، کمک‌های مالی مقامات دولتی به احزاب و کاندیدان، سوء‌استفاده‌ی مالی از منابع مالی دولتی از دیگر موارد ممنوعیت‌های تبلیغاتی در جریان کارزارهای انتخاباتی از سوی این کمیسیون خوانده شده بود.
از سویی هم، در اصول رفتاری و ممنوعیت تبلیغاتی کارزارهای انتخاباتی، احترام به تمام قوانین و مقررات، اصل صداقت، اصل حرمت شخصیت‌ها، آزادی‌های سیاسی در محدوده‌ی قانون، دسترسی در برابر رسانه‌ها، اطلاعات و امکانات مالی و ملی تبلیغاتی از موارد این صول رفتاری اعضای تیم‌های انتخاباتی خوانده شده بود.
همین طور اصل‌های بی‌طرفی، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، رعایت زمان تبلیغات و کمپین‌های انتخاباتی، آزادی رسانه‌ها در جلسات تبلیغات و ارایه‌ی گزارش کامل مالی از گردش مالی احزاب و کاندیدان از دیگر موارد این اصول میباشد که باید توسط تیم‌های انتخاباتی در جریان کارزارها رعایت شود.
رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی
سخن‌گوی کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی کشور می‌گوید که این کمیسیون از حدود ۵۰ شکایت ثبت‌شده در این کمیسیون به ۶۰ درصد آن (حدود ۳۰ شکایت) رسیدگی کرده است. محمدقاسم الیاسی تأکید می‌کند: «در هر حوزه‌ی انتخاباتی ما که شکایت‌ها ثبت شده و مدارک و اسناد کافی هم برای آن‌ها ارایه شده است، به آن‌ها رسیدگی صورت گرفته است، اما شکایت‌هایی که در مورد‌شان اسناد کافی موجود نبوده است، در مطابقت با قانون به رد آن‌ها حکم شده است.»
در همین حال، نهادهای ناظر بر روند انتخابات از ثبت و رسیدگی این تعداد شکایت در کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی اظهار بی‌خبری می‌کند. یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نهاد ناظر در هیچ مرحله‌ای از ثبت و رسیدگی این شکایت ها حضور نداشته است. به باور او، باید این نهادها در نشست‌هایی که در رابطه به بررسی اسناد، به‌شمول بررسی شکایت‌های انتخاباتی در کمیسیون‌های انتخاباتی گرفته می‌شود، باید از نهادهای ناظر دعوت صورت گیرد و در حضور این نهادها به شکایت رسیدگی صورت گیرد.
آقای رشید تأکید می‌کند که شرکت نهادهای ناظر در این نشست‌ها برای اطمینان از تأمین عدالت در آرای مردم و شفافیت در روند انتخابات، الزامی است: «ما امیدواریم که مسئولان در کمیسیون‌های انتخاباتی نهادهای ناظر را در روند انتخابات شریک کنند و در غیر آن ما به روند انتخابات با مدیریت این کمیسیون‌ها شک داریم. در صورت دوام این جریان، ما موضوع عدم نظارت روند انتخابات را با جامعه‌ی بین‌الملل، حکومت افغانستان و تیم‌های انتخاباتی شریک خواهیم کرد که کار این کمیسیون‌ها شفاف نمی‌باشد.»
پیش از این کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی فقط در تاریخ ۱۰ اسد اعلام کرده بود که تیم‌های انتخاباتی «دولت‌ساز»، به رهبری محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری و «ثبات و همگرایی»، به رهبری عبدالله عبدالله، رییس اجرایی کشور در کارزارهای انتخاباتی‌شان از منابع دولتی استفاده کرده‌اند. براساس گفته‌های این کمیسیون در کارزارهای انتخاباتی این دو تیم، مقام‌های دولتی شرکت داشته و از امکانات دولتی نیز استفاده شده بوده است. پس از آن، این کمیسیون از تخلفات انتخاباتی تیم‌های مشخصی در جریان کارزارهای انتخاباتی‌شان گزارشی نکرده است.
گزارش مصارف مالی نامزدان انتخابات
کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید که به تعداد ۹ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری کشور گزارش ابتدایی از مصارف مالی‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات کشور ارایه نکرده است. به گفته‌ی عبدالعزیز ابراهیمی، از سخن‌گویان این کمیسیون، رحمت‌الله نبیل، سیدنورالله جلیلی، فرامرز تمنا، شیدامحمد ابدالی، احمدولی مسعود، نوررحمان لیوال، عبدالطیف پدرام، محمدابراهیم الکوزی و حنیف اتمر از نامزدانی‌اند که مصارف مالی‌شان را به کمیسیون انتخابات گزارش نکرده‌اند.
همچنان محمداشرف غنی، عبدالله عبدالله، گلبدین حکمتیار، عنایت‌الله حفیظ، غلام فاروق نجرابی، زلمی رسول، حکیم تورسن، نورالحق علومی و محمدشهاب حکیمی از نامزدانی‌اند که گزارش ابتدایی مصارف مالی کارزارهای انتخاباتی‌شان را به کمیسیون انتخابات ارایه کرده‌اند.
سه روز پیش (شنبه، ۹ سنبله) آقای ابراهیمی به روزنامه اطلاعات روز گفته بود که آن‌عده از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری که گزارش ابتدایی مصارف مالی کارزارهای‌شان را به کمیسیون انتخابات ارایه نکرده‌اند، به کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی معرفی خواهند شد.
اما سخن‌گوی کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی می‌گوید که این کمیسیون تا کنون گزارش مصارف ابتدایی مالی نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری کشور را از کمیسیون انتخابات دریافت نکرده است. محمدقاسم الیاسی می‌افزاید که به‌منظور تشکیل دوسیه‌ی این نامزدان انتخابات و شفافیت در این روند لازم است که کمیسیون انتخابات این موضوع را «فورا» به کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی ارایه کند. کمیسیون انتخابات اما می‌گوید که این گزارش به زودی به کمیسیون رسیدگی به شکایات فرستاده می‌شود.
این در حالی است که براساس کارشیوه‌ی داخلی تنظیم امور مالی کارزارهای انتخاباتی نامزدان ریاست‌جمهوری، دسته‌های انتخاباتی باید گزارشی از مصارف مالی‌شان در جریان مبارزات انتخابات را در دو مرحله به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه کنند. براساس این کارشیوه، گزارش ابتدایی در مدت ۳۰ تا ۳۵ روز پس از آغاز کارزارهای انتخاباتی و گزارش نهایی نیز در دوره‌ی سکوت (۴۸ ساعت قبل از انتخابات) در اختیار کمیسیون مستقل انتخابات قرار داده شود.
این انتخابات قرار است تا سه‌هفته‌ی دیگر (ششم میزان) با هزینه‌ی ۱۴۹ میلیون دالر در سراسر کشور برگزار شود. در این دور انتخابات ریاست‌جمهوری هفده نفر به‌شمول رییسان جمهور و اجرای نامزدند.