سلیم مقیمی
صدها بازرگان و راننده موترهای باربری در اعتراض به اخاذی‌های غیرقانونی پولیس، سه روز است که در شاهراه هرات- فراه در منطقه میرداوود ولایت هرات اعتصای کاری کرده‌اند. رانندگان معترض می‌گویند سربازان پولیس در پاسگاه‌های آنتن، کندک، سرپل و فراه‌رود از هر موتر باربری از یک تا 30 هزار افغانی پول می‌گیرند. به گفته‌ی معترضان، اگر راننده‌ای حاضر به پرداخت پول نشود، مورد لت‌وکوب سربازان پولیس قرار می‌گیرند.
بازرگانان و رانندگان معترض در نشستی با مسئولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات مدعی شدند که در کنار پولیس، زورمندان هم از آن‌ها پول می‌گیرند. به گفته‌ی آنان در ساحه دلارام و فراه‌رود افراد زورمند گمرک خودسرانه ایجاد کرده‌اند و از هر موتر پنج تا 20 هزار افغانی محصول گمرکی می‌گیرند. در همین حال مسئولان در اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات تداوم اخاذی پولیس در بزرگ‌راه هرات – فراه را یک چالش جدی برای بازرگانان می‌دانند که باعث زیان مالی زیادی شده است.
عبدالودود عزیزی از بازرگانان نفت و گاز در هرات است. او که گاز مایع را از هرات به ولایت‌های غزنی، قندهار و کابل انتقاد می‌دهد، به روزنامه اطلاعات روز گفت که رانندگان شرکت آن‌ها در ساحه پاسگاه آنتن، فراه‌رود، همیشه مورد آزار و اذیت پولیس قرار می‌گیرند و مجبور است که به پولیس پول پرداخت کند. این بازرگان مدعی است که پولیس پاسگاه آنتن به اخاذی معروف است و از هر موتر پنج‌هزار افغانی پول می‌گیرد: «اگر راننده‌ای حاضر نشوند پول بدهد، پولیس به او شلیک کرده و مورد لت‌وکوب قرار می‌دهد.» به گفته‌ی معترضان اخاذی پولیس در شاهراه هرات – فراه موضوع تازه‌ای نیست. سال گذشته به دلیل همین مشکل رانندگان مسیر این شاهراه دست به اعتصاب کاری زدند. این بازرگان نفت و گاز میگوید، سال گذشته برای چند روز وضعیت بهبود پیدا کرد، اما دوباره اخاذی از بازرگان و رانندگان در این مسیر آغاز شد.
معترضان، مسئولان محلی در فرماندهی پولیس و حتا شخص والی فراه را به همدستی متهم می‌کنند: «شخص والی فراه در قسمت دریافت پول با نیروهای پولیس هم‌دست است.»
سه روز است که صدها بازرگان و راننده موترهای باربری در شاهراه هرات – فراه دست به اعتصاب کاری زده، اما هنوز هیچ مرجعی در حکومت به معترضان پاسخی نداده است.
زلمی رشیدی، مالک موتر باربری میگوید، در ساحه پاسگاه موسوم به آنتن در ولایت فراه پولیس از رانندگان 10 هزار افغانی پول نقد طلب می‌کند. به گفته‌ی آقای رشیدی تا زمانی که یک راننده دست‌کم پنچ تا شش هزار افغانی پول به پولیس نپردازد، اجازه عبور داده نمی‌شود.
همایون، عضو هیأت معترضان در نشست با مسئولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز مدعی است که در ساحه دلارام و فراه‌رود افراد غیرمسئول و زورمند گمرک خودسرانه ایجاد کرده و از موترهای باربری محصول گمرکی می‌گیرند: «از هر موتر پنج تا 20 هزار افغانی محصول گمرکی اخذ می‌کنند. موترهای حامل کالاهای تجارتی که برگه محصول گمرکی ولایت هرات را با خود دارند نیز مجبورند مجددا در این ساحه محصول بپردازند.»
بازرگانان معترض می‌گویند هزینه انتقال کالا روزبه‌روز بیش‌تر می‌شود. همایون که سال‌هاست تجارت نفت و گاز دارد میگوید که در دوره حکومت حامد کرزی انتقال یک موتر کالاهای تجارتی از گمرک هرات تا کابل 17 هزار افغانی هزینه داشت، اما حالا انتقال اموال در هر موتر گاهی تا یک لک افغانی هزینه برمی‌دارد که بخش زیادی از این هزینه به‌صورت عیر قانونی توسط پولیس گرفته اخذ می‌شود. معترضان به‌صورت مشخص این درخواست را دارند که در مسیر شاهراه هرات – فراه نیروهای ارتش جابه‌جا شود.
مسئولان در اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات با تأیید ادعای بازرگانان و رانندگان خواستار رسیدگی جدی حکومت مرکزی به این چالش شدند.
احمدسعید صدیقی، معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات به روزنامه اطلاعات روز گفت که اخاذی پولیس فراه از موترهای باربری یک مشکل جدی است و اخاذی تنها در شاهراه هرات – فراه محدود نمی‌شود: «از هر موتر باربری از هرات تا کابل 40 تا50 هزار افغانی از سوی پاسگاه‌های امنیتی فراه پول گرفته می‌شود.» آقای صدیقی افزود که مسئولان محلی فراه و وزارت داخله باید در این زمینه پاسخ‌گو باشند و تا دو روز دیگر اگر به خواسته‌های بازرگانان و رانندگان پاسخ ندهند، اعتراض‌های آنان گسترده‌تر خواهد شد.
سه روز است که دست‌کم 800 موتر باربری در ساحه میرداوود هرات متوقف است و معترضان در هوای سرد منتظر پاسخ حکومت است: «ادامه اعتصاب رانندگان باعث افزایش نرخ کالاهای تجارتی به‌ویژه مواد سوختی در ولایت‌های کابل، فراه، غزنی و قندهار خواهد شد.»
شورای ولایتی هرات نیز مشکل اخاذی پولیس در شاهراه هرات – فراه را می‌پذیرد. نمایندگان در شورای ولایتی می‌گویند گزارش اخاذی پولیس در این شاهراه به آنان نیز رسیده است.
توریالی طاهری، معاون شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز گفت که در مسیر بزرگراههای منتهی به هرات اخاذی وجود دارد: «شکایاتی که به شورای ولایتی هرات ارسال گردیده، نشان می‌دهد که از هر موتر باربری در ساحه فراه‌رود 25 تا 30 هزار افغانی محصول گمرکی اخذ می‌شود.»
وزارت داخله کشور ادعا رانندگان و بازرگانان هرات را مبنی بر اخاذی پولیس بزرگ‌راه هرات – فراه تأیید می‌کند. مروه امینی، معاون سخن‌گوی وزارت امور داخله کشور به روزنامه اطلاعات روز گفت که در پیوند به اعتصاب کاری رانندگان و بازرگانان هرات تا کنون 20 نفر از منسوبین پولیس از ساحه بزرگ‌راه هرات – فراه از سوی این وزارت برکنار شده‌اند. وی علاوه کرد که هیأتی از سوی وزارت داخله به‌منظور بررسی وضعیت بزرگراههای کشور در پیوند به اخاذی پولیس تشکیل شده است و این هیأت وظیفه دارد مشکل اخاذی در تمام شاهراه‌های کشور را بررسی کند.
سخن‌گوی وزارت داخله همدستی مقام‌های بلندپایه حکومتی در فراه را با سربازان پولیس که دست به اخاذی می‌زنند، رد می‌کند. وزارت داخله میگوید به‌زودی به خواست معترضان توجه خواهد شد. اما مقام‌های محلی فراه در پیوند به ادعای مشکل اخاذی پولیس و همدستی برای اخاذی به تماس‌های پی‌هم اطلاعات روز پاسخ نداد.
شکایت از اخاذی پولیس در شاهراه هرات – فراه تنها محدود به این شاهراه نیست. رانندگان در شاهراه‌های دیگر نیز از آن شاکی‌اند.
دیدبان شفافیت افغانستان قبلا در گزارشی اعلام کرده بود که از سه میلیارد دالر رشوه‌ای که سالانه توسط نهادهای دولتی از شهروندان گرفته می‌شود، حدود یک میلیارد دالر از موترهای باربری در شاهراه‌های کشور است.