پس از حدود دو هفته از آغاز روند رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور، کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی می‌گوید که دفاتر ولایتی این کمیسیون هنوز به «یوسر» (سیستم) دسترسی ندارند.
محمدقاسم الیاسی، منشی و سخن‌گوی کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی دیروز (یک‌شنبه، 15 جدی) در یک نشست خبری در کابل گفت که موضوع دسترسی‌داشتن دفاتر ولایتی این کمیسیون به سیستم، با کمیسیون انتخابات مطرح شده، اما تا اکنون اقدامی نشده است: «کمیسیون انتخابات تا هنوز برای ما پاسخ روشن نداده، اما گفته است که در این مورد فیصله می‌کند.»
آقای الیاسی عمده‌ترین هدف از دسترسی‌داشتن دفاتر ولایتی کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی، رسیدگی دقیق و به‌موقوع به شکایت‌های انتخاباتی خواند. او تأکید کرد که بخشی از شکایت‌های انتخاباتی صرفا با مراجعه به سیستم رسیدگی می‌شود. در صورتی که دفاتر ولایتی این نهاد به آن دسترسی نداشته باشند، این شکایت برای بررسی به دفتر مرکزی کمیسیون شکایات که به سیستم دسترسی دارد، منتقل می‌شود، اما این انتقال زمان‌گیر است و حق استیناف‌خواهی در این شکایات را از شاکی و شخصی که از او شکایت شده، سلب می‌کند.
در همین حال، زهره بیان شینواری، رییس کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی از عدم دسترسی دفاتر ولایتی این کمیسیون به سیستم ابراز نگرانی کرده، گفت که ممکن این موضوع روند بررسی شکایت‌های انتخابات را با تأخیر زمانی مواجه کند. با این حال اما خانم شینواری از کمیسیون انتخابات خواست: «یوسر را شریک کند و نتایج را در اختیار ما قرار دهد تا در وقت معینه روند رسیدگی به شکایت‌های تکمیل شود.»
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا)، از نهادهای ناظر بر روند انتخابات نیز می‌گوید که دسترسی نداشتن دفاتر ولایتی کمیسیون شکایات انتخاباتی به سیستم سبب طولانی‌شدن روند رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی می‌شود. زبیر حبیب‌زاده، سخن‌گوی این نهاد به اطلاعات روز گفت: «ممکن این موضوع، تقویم بررسی شکایت‌ها را به تأخیر مواجه کند و روند انتخابات را نیز به چالش بکشاند.»
با این حال، اما کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید که هم‌اکنون دفتر ولایتی کابل کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی به سیستم دسترسی دارد که از همان طریق شکایت‌ها را بررسی می‌کند. میرزامحمد حق‌پرست، از سخن‌گویان این کمیسیون شام دیروز در صحبتی با اطلاعات روز اما تأکید کرد که تا کنون در مورد دسترسی سایر ولایت‌ها به سیستم فیصله نشده است و «ممکن تا ناوقت شب در مورد آن نیز تصمیم گرفته شود»
رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی؛ سه‌هزار و 272 جرم انتخاباتی شناسایی شده است
ثبت شکایت در مورد اعلام نتایج ابتدایی انتخابات دو هفته‌ی پیش (2 جدی) آغاز شد. پس از آن کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی در تاریخ 5 جدی اعلام کرد که روند رسیدگی به این شکایت‌ها را آغاز کرده است. زهره بیان شینواری همزمان با آغاز این گفت‌وگوها گفت که کمیسیون شکایات انتخاباتی در حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ شکایت مربوط به اعلام نتایج ابتدایی انتخابات دریافت کرده است. او افزود که این ارقام نهایی نیست و ممکن تغییر کند. رییس کمیسیون شکایات انتخاباتی گفت که حدود ۱۴ هزار شکایت در ۳۳ ولایت و حدود دو هزار و ۳۰۰ شکایت دیگر در دفتر ولایتی این کمیسیون در کابل ثبت شده است. او گفت که بیش‌تر دسته‌های انتخاباتی شکایات و اعتراض‌های خود را نسبت به نتایج ابتدایی انتخابات ثبت کرده‌اند.
اکنون اما رییس این کمیسیون می‌گوید که 16 هزار و 551 شکایت در این کمیسیون دسته‌بندی شده است.
کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی این شکایت‌ها را از منظر ماهیت به سه کتگوری عمده تقسیم کرده است. سه هزار و 272 مورد آن جرایم انتخاباتی، چهار هزار و 303 شکایت آن تخلفات انتخاباتی و یک هزار و 371 شکایت دیگر آن هم مربوط به تخطی‌های انتخاباتی میباشد.
زهره بیان شینواری گفت که این کمیسیون با شناسایی مرتکبین جرایم انتخاباتی، آنان را غرض تعقیب عدلی به مراجع مربوطه معرفی می‌کند.
کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های همچنان 16 هزار و 551 شکایت دسته‌بندی‌شده از نتایج ابتدایی انتخابات را از نگاه تأثیرگذاری به چهار اولویت (الف، ب، ج و د) بخش‌بندی کرده است. اولویت الف آن شامل هشت هزار و 794 شکایت، اولیت ب، شامل یک هزار و 318 شکایت، اولویت ج، شامل دو هزار و 677 شکایت و اولویت د آن هم شامل صد شکایت میباشد.
همچنان این کمیسیون شکایت‌ها را به 16 بخش دسته‌بندی کرده است. شش هزار و 881 این شکایت‌ها در دسته‌ی تفاوت آرای بیومتریک با برگه‌ی نتایج، 119 شکایت در دسته‌ی افزایش آرا به نفع یک یا چند نامزد انتخابات، 552 شکایت در دسته‌ی کاهش آرا به نفع یا ضرر یک یا چند نامزد و به تعداد چهار شکایت هم در دسته‌ی شمارش آرای یک نامزد برای نامزد دیگر دسته‌بندی شده است.
همین طور، به تعددا 282 شکایت شامل دسته‌ی استفاده‌ی آرای قبل از وقت معینه در روز انتخابات، 381 شکایت شامل دسته‌ی استفاده‌ی آرای بعد از وقت معینه در روز انتخابات، به تعداد 657 شکایت شامل دسته‌ی آرای بدون مشخصات بیومتریک، دو هزار 140 شکایت هم شامل دسته‌ی ابطال آرای یک محل بدون دلیل مشخص و 39 شکایت هم شامل مفقودشدن برگه‌ی نتایج می‌شود.
به تعداد 36 شکایت در دسته‌ی تغییر در برگه‌ی نتایج بعد از بازشماری آرا، یک هزار و 338 شکایت هم در دسته‌ی آرای مشکوک، 29 شکایت در دسته‌ی شکایت‌های ناشی از دستگاه بیومتریک، یک هزار و 380 شکایت در دسته‌ی شکایت‌های غیرموجه و یا غیرقابل سمع، چهار شکایت در دسته‌ی شکایت‌های مربوط به بخش‌های جانب‌داری کارمندان کمیسیون انتخابات در جریان بازشماری آرا، سه شکایت در دسته‌ی بازشماری آرا در غیاب ناظران و یک هزار و 209 شکایت هم در دسته‌ی موارد متفرقه‌ی شکایات، دسته‌بندی شده است.
همچنان این کمیسیون، از مجموع شکایت‌های دسته‌بندی‌شده، به 12 هزار و 578 شکایت اعتبار داده است که از جمع هشت‌هزار مورد شکایت که از سوی دسته‌ی انتخاباتی «ثبات و همگرایی» به رهبری عبدالله عبدالله ثبت شده بود، پنج هزار و 564 شکایت آن اعتبار داده شده است.
از مجموع چهارهزار و ۴۰۰ مورد شکایت که از سوی دسته‌ی انتخاباتی «صلح و عدالت اسلامی»، به رهبری گلبدین حکمتیار ثبت شده بود، کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی سه‌هزار و 711 مورد آن را معتبر شناخته است. از مجموع سه‌هزار و ۷۶۱ مورد شکایتی که از سوی دسته‌ی انتخاباتی «دولت‌ساز» به رهبری محمداشرف غنی در کمیسیون شکایت‌های انتخابات ثبت شده، به سه هزار 302 شکایت و از 15 مورد شکایت ثبت‌شده‌ی دسته‌ی انتخاباتی «امنیت و عدالت»، به رهبری رحمت‌الله نبیل، یک شکایت آن را اعتبار داده است.
رسیدگی به شکایت‌ها
محمدقاسم الیاسی در این نشست خبری گفت که رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی در ولایت تخار پایان یافته و «تا پایان روز هم قرار است که این روند در ولایت‌های پروان، پنج‌شیر و بادغیس» پایان یابد.
با این حال اما فقط چهار روز برای بررسی شکایت‌ها باقی مانده است.
مطابق بند ۳ ماده ۹۱ قانون انتخابات، کمیسیون‌های ولایتی شکایات انتخاباتی مکلف‌اند در مدت ۱۵ روز کاری پس از ختم زمان ثبت شکایات و اعتراضات، نتایج بررسی‌های خود را نهایی و منتشر کنند. هرگاه شکایت و یا اعتراض مستند نباشد، از سوی کمیسیون شکایات مسترد خواهد شد.
پس از ۱۵ روز دفترهای ولایتی کمیسیون شکایات انتخاباتی تصامیم خود در مورد شکایات را با طرفین قضایا شریک می‌کنند و در صورتی که شاکی و معترض به این تصامیم قناعت نداشته باشند، می‌توانند در مطابقت با قانون استیناف‌خواهی کنند. مطابق قانون انتخابات، شکایات استینافی در مدت ۱۵ روز کاری در دفتر مرکزی کمیسیون شکایات انتخاباتی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.