کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی دیروز (چهارشنبه، 16 دلو) تصمیم‌هایش را در مورد شکایت‌های استثنایی و استینافی اعلام کرد. این کمیسیون در تصمیم تازه در مورد ابطال و اعتباردهی آرای جنجالی، معیارها و شرط‌هایی را وضع کرده است. براساس این تصامیم بیش از یک‌هزار و 700 محل رای‌دهی به تفتیش ویژه و بازشماری مجدد رفته است. این تصامیم عمدتا در مورد شکایات استثنایی اتخاذ شده که به گفته‌ی مسئولان کمیسیون بیش‌تر شکایت استینافی را نیز شامل می‌شود.
تصمیم‌ها عمدتا در مورد بیش از 137 هزار رای مشکوک، 102 هزار رای خارج از زمان رسمی رای‌دهی، آرای بیومتریک‌نشده و تفاوت آرا میان برگه‌ی کاغذی نتایج و معلومات بیومتریک اتخاذ شده است.
137 هزار رای مشکوک
کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی فیصله کرده است که ده درصد (309 محل) از سه‌هزار و 97 محل رای‌دهی که حاوی آرای مشکوک است، باید به تفتیش ویژه برود. در تفتیش ویژه سه معیار معلومات بیومتریک، ژورنال و برگه‌ی نتایج کاغذی تطبیق می‌شود. اگر از محلات زیرتفتیش 65 درصد معیارها را تکمیل کرده باشد، به تمام 137 هزار و 630 رای، اعتبار داده می‌شود.
اما اگر 35 درصد از محلات زیر تفتیش معیارهای تعیین‌شده را تکمیل نکند، تمام محلات مربوط به 137 هزار و 630 رای مشکوک به تفتیش ویژه می‌رود. در آن صورت به هر میزان محلاتی و ارای که معیارهای سه گانه بیومتریک، ژورنال و برگه‌ی نتایج کاغذی را تکمیل کند، اعتبار داده می‌شود و در غیر آن باطل می‌شود.
آرای خارج از زمانی رسمی رای‌دهی
کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی در مورد حدود 102 هزار رای خارج از زمان رسمی رای‌دهی در هفت‌هزار و 354 محل شکایت استثنایی دریافت کرده است. اکنون این کمیسیون فیصله کرده که 15 درصد این محلات که یک‌هزار و 103 محل می‌شود، باید به تفتیش ویژه برود؛ تفتیشی که در آن مانند آرای مشکوک، معیارهای سه گانه در آن تطبیق می‌شود. اگر از محلات زیر تفتیش 65 درصد آن معیارها را تکمیل کند، به تمام 102 هزار رای و هفت‌هزار و 354 محل اعتبار داده می‌شود.
اگر از محلات زیر تفتیش، 35 درصد آن معیارهای سه گانه‌ی بیومتریک، ژورنال و برگه‌ی نتایج کاغذی را تکمیل نکند، تمام 102 هزار رای خارج از زمان رسمی باطل خواهد شد.
آرای بیومتریک‌نشده
کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی در مورد دو هزار و 423 محل، شکایت استثنایی زیر عنوان آرای بیومتریک‌نشده دریافت کرده است. اکنون این کمیسیون در مورد این شکایات فیصله کرده که از میان این محلات 298 محل آن به بازشماری مجدد می‌رود. در بازشماری مجدد اگر این محلات معیارهای ثبت بیومتریک و سایر معیارهای بازشماری براساس طرزالعمل‌های کمیسیون‌های انتخاباتی را تکمیل کند، اعتبار داده می‌شود. به هر میزانی که این معیارها را نداشته باشد، باطل می‌شود.
تفاوت آرا از یک تا پنج رای
کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی تفاوت آرا میان نتایج برگه‌ی کاغذی و معلومات بیومتریک بین یک تا پنج رای را در محلات رای‌دهی بی‌اعتبار شناخته است. این کمیسیون فیصله کرده است که تصمیم کمیسیون مستقل انتخابات مبنی بر اعتباردادن تفاوت آرای از یک تا پنج رای لغو است. در فیصله‌نامه‌ی کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی آمده است که این تصمیم اعتراض‌های استینافی مرتبط به قضایای مشابه دیگر را نیز شامل می‌شود. پیش از این کمیسیون مستقل انتخابات تفاوت آرای بیومتریک و برگه‌ی کاغذی از یک تا پنج رای را اعتبار داده بود.
همچنان کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی فیصله کرده است که اعتراض‌ها مبنی بر تفاوت بیش از شش رای میان برگه‌ی کاغذی نتایج و معلومات بیومتریک به تفتیش و بازشماری می‌رود. در فیصله‌نامه‌ی کمیسیون آمده است که تصامیم قبلی دفاتر ولایتی این کمیسیون اگر به‌گونه‌ی دیگری باشد لغو است. این تصمیم اعتراض‌های استینافی مرتبط به قضایای مشابه را نیز شامل می‌شود.
جریمه‌ی نقدی
در نتیجه‌ی بررسی شکایت‌های استینافی، کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی دو نفر از کارمندان دفتر ولایتی این کمیسیون در ولایت پنجشیر را جریمه نقدی کرده است. در این فیصله رییس امور انتخاباتی ولایت پنجشیر به ده‌هزار افغانی و مدیر اداری آن پنج‌هزار افغانی جریمه‌ی نقدی شده است.
ابطال آرا
دفتر مرکزی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی تصمیم دفتر ولایتی کمیسیون فاریاب مبنی بر ابطال شماری از محلات در این ولایت را تأیید کرده است. براساس این تصمیم آرای محل‌های مردانه 012 مرکز دونگ قلعه، محل 01 مرکز مکتب ابتداییه یولدوز، محل 02 مرکز مسجد جامع ینگی زرغون و محل 017 مرکز دونگ قلعه باطل شده است.
کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی گفته است که تصامیم این کمیسیون در مورد شکایات استثنایی نهایی است و شکایات مشابه استینافی را نیز شامل می‌شود. این کمیسیون همچنان گفته است که روند رسیدگی به شکایات استنثنایی و استینافی را با حفظ بی‌طرفی و استقلال کامل به انجام رسانده است. اکنون کمیسیون مستقل انتخابات براساس ماده‌ی هشتادوهفتم قانون انتخابات مکلف است که تصامیم کمیسیون رسیدگی به شکایات را تطبیق و در نهایت نتیجه‌ی نهایی انتخابات را اعلام کند.
انتخابات ریاست‌جمهوری در ششم میزان برگزار شد. نتایج ابتدایی این انتخابات پس از جنجال‌ها و موضع‌گیری‌های متفاوت شماری از دسته‌های انتخاباتی در شروع زمستان اعلام شد. با توجه به جنجال‌های زیاد میان شماری از دسته‌های انتخاباتی، حجم زیادی از شکایات نیز در برابر آن ثبت شد. در مرحله‌ی اول رسیدگی به شکایات، دفاتر ولایتی کمیسیون به بیش از ۱۶ هزار شکایت رسیدگی کرد.
نگرانی نهادهای ناظر
شماری از نهادهای ناظر انتخاباتی تصمیم‌های اعلام‌شده از سوی کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی را همچنان ناتمام و غیرنهایی خوانده و از طولانی‌شدن روند انتخابات ابراز نگرانی کرده است. بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) با نشر اعلامیه‌ای گفته است انتظار می‌رفت که تصمیم‌های کمیسیون قطعی و نهایی می‌بود، اما آنچه که دیده می شود، روند رسیدگی به شکایات انتخابات وارد مرحله‌ای تازه‌ای شده است. فیفا گفته است که با این تصامیم روند انتخابات طولانی‌تر شده است.
فیفا همچنان در اعلامیه‌اش گفته است که در تصامیم بخش‌بندی‌شده‌ی کمیسیون تفاوت‌های آشکار در نحوه‌ی رسیدگی به شکایات استینافی و آرای مشکوک مشخصا در «تعیین درصدی‌ها» دیده می‌شود و آن را پرسش‌برانگیز کرده است. این نهاد گفته است که امیدوار است این تصامیم به دور از فشارهای احتمالی تکت‌های انتخاباتی، در استقلال کامل اتخاذ شده باشد و فرار از فشار نباشد.
به پیشنهاد فیفا لازم است کمیسیون شکایات در مورد میکانیزم تطبیق تصمیم‌هایش توضیح بدهد. همچنان این کمیسیون لازم است برای تطبیق سریع‌تر و بهتر تصامیمش کارشیوه‌های مشخصی را در هماهنگی با نهادهای انتخاباتی به‌ویژه کمیسیون مستقل انتخابات تهیه کند. همچنان براساس پیشنهاد فیفا، کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی باید تقسیم اوقات جدید تهیه کند و از پایان کارش در وقت مشخص اطمینان دهد.
روند رسیدگی به شکایات در مرحله‌ی ابتدایی و استینافی پیش از این نیز با نگرانی و انتقاد نهادهای ناظر انتخاباتی روبهرو بود. یوسف رشید، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان گفته بود که از ابتدا دفاتر ولایتی کمیسیون با در نظرداشت حجم وسیعی بیش از 16 هزار شکایت، در تصامیمش سطحی برخورد کرد که ممکن است دفتر مرکزی را با چالش‌های جدی روبهرو کند.
پس از اعلام فیصله‌های دفاتر ولایتی بیش از شش‌هزار شکایت استینافی در دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات ثبت شد. اکنون دفتر مرکزی این کمیسیون در ده روز کاری به این شمار از شکایت‌ها پیش از اتمام زمان قانونی رسیدگی و فیصله‌های‌شان را اعلام کرده است. این فیصله‌ها عمدتا در مورد 111 شکایت استثنایی در مورد 300 هزار آرای جنجالی است. مسئولان کمیسیون رسیدگی به شکایات در نشست خبری گفتند که رسیدگی به شکایات استثنایی بیش‌تر از شکایت‌های شبیه استینافی را نیز شامل می‌شود. به همین علت این کمیسیون توانسته است پیش از اتمام قانونی 15 روز، کارش را تمام کند.
رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان پیش از این همچنان گفته بود که تصمیم‌های دفتر مرکزی کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی با در نظرداشت حجم زیاد از شکایات استینافی و حساسیت موضوع عاری از جنجال و مشکلات نخواهد بود. او به اطلاعات روز گفته بود که فیصله‌ی این کمیسیون در مورد شکایات استثنایی می‌تواند راهبردی باشد و تصمیم‌ها در مورد بیش از شش‌هزار شکایت را آسان کند. به گفته‌ی آقای رشید، بیش‌ترین شکایت استینافی در مورد شکایات استثنایی و ۳۰۰ هزار رای جنجالی ثبت شده است. با توجه به موضع‌گیری‌های متفاوت و جدی دسته‌های انتخاباتی پیشتاز، نگرانی از این وجود دارد که تصامیم کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات بدون جنجال پذیرفته نشود.
از طرف دیگر بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) اخیرا در گزارشش کمیسیون‌های انتخاباتی را به نقض قانون متهم کرده است. این نهاد گفته است که روند انتخابات در چهار ماه عملکرد کمیسیون‌های انتخاباتی با نقض قانون روبهرو بوده است.
با اعلام فیصله‌های جدید کمیسیون شکایات انتخاباتی به‌نظر می‌رسد جنجال‌های انتخابات وارد مرحله‌ی تازه‌ای شده و ممکن است نتایج نهایی انتخابات را با تأخیر بیش‌تر روبهرو کند.