واجد روحانی – هرات
قاچاق حیوانات از هرات به مقصد کشورهای همسایه به‌ویژه ایران به پیمانه‌ی وسیعی جریان دارد. اتحادیه قصابان هرات می‌گوید روزانه دست‌کم پنج‌هزار بز و گوسفند از هرات به خارج از کشور قاچاق میشود. این اتحادیه می‌افزاید که 80 درصد مواشی به ایران قاچاق میشود.
بر بنیاد اطلاعات اتحادیه قصابان هرات، بیش‌تر قاچاق از طریق یک گنج مواشی در منطقه‌ی موسوم به «ربات قلق» در مربوطات روستای «پوران» ولسوالی انجیل صورت می‌گیرد.
عبدالقدیر رحیم‌زاده، رییس اتحادیه قصابان هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که روزانه تا 50 هزار مواشی از سطح ولایت‌های غربی و شمالی به منطقه «ربات قلق» در فاصله‌ی 30 کیلومتری شرق شهر هرات آورده میشود.
یک گنج مواشی نیز در منطقه‌ی موسوم به «ولنگ سنگ سفید» هرات در ناحیه‌ی چهاردهم شهر هرات وجود دارد. قصابان می‌گویند که از این گنج نیز مواشی قاچاق میشود، اما نسبت به «ربات قلق» کمتر است.
«گنج دولتی» در 18 کیلومتری شهر هرات در مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه موقعیت دارد، اما به‌دلیل قوانین سفت و سخت، قاچاق مواشی از این «گنج مواشی» دشوارتر است.
قصابان حکومت را به «بی‌پروایی» و «سهل‌انگاری» در راستای جلوگیری یا حتا کاهش قاچاق مواشی متهم می‌کنند.
عبدالقدیر رحیم‌زاده، رییس اتحادیه قصابان هرات می‌گوید که به علت قاچاق مواشی به اداره محلی و شاروالی شکایت فرستاده، ولی تا کنون هیچ همکاری با آن‌ها نشده است: «قاچاق مواشی همچنان ادامه دارد. مسئولین پی‌گیری نکرده‌اند و ما سخت گلایه داریم.»
افغانستان مرزهای طولانی با کشور ایران دارد. ممکن است حکومت بتواند تنها از محدوده‌ی مرزهای رسمی از قاچاق مواشی به خارج از کشور جلوگیری کند، اما با توجه به مرز طولانی میان افغانستان و ایران، کنترل تمام نقاط مرزی برای حکومت افغانستان کار دشوار است و این دست قاچاق‌بران را باز گذاشته است.
عبدالصبور رحمانی، رییس اداره زراعت هرات قاچاق مواشی را تأیید میکند، اما مشخص نمی‌کند که این مواشی چگونه و به کدام کشورها قاچاق میشود.
او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز هشدار می‌دهد که تداوم قاچاق مواشی حتا خطر انقراض گونه‌های بومی گوسفند و بز را نیز تهدید میکند: «ادعاهای زیادی وجود دارد که قاچاق مواشی جریان دارد و این نگران‌کننده است. در قسمت اصلاح نسل، تکثیر و تولید به‌صورت درست و معیاری کار نمی‌شود. به‌شکل بی‌رویه مواشی قاچاق شود، امکان از بین رفتن نسل وجود دارد.»
به گفته‌ی او قاچاق‌بران مواشی به احتمال زیاد از چوپان‌ها نیز مواشی خریداری می‌کنند.
رییس زراعت و مالداری هرات می‌گوید در صورتی که افغانستان در بخش تأمین مواشی به خودکفایی دست پیدا می‌کرد، انتقال مواشی به کشورهای خارجی سودآور بود.
دست باز قاچاق‌بران
در حالی قاچاق گسترده‌ی مواشی از هرات به خارج کشور ادامه دارد که کمبود مواشی در هرات وجود دارد.
اتحادیه قصابان هرات می‌گوید که مواشی پس از جمع‌آوری از گنج‌های مواشی از طریق ولسوالی «ادرسکن» به سمت ولایت‌های فراه و نیمروز به بهانه‌ی انتقال مواشی به قندهار و کابل برده میشود و از این دو ولایت مرزی به ایران قاچاق میشود.
قبلا نیروهای امنیتی در ولسوالی ادرسکن چندین موتر حامل مواشی را متوقف کرده بودند، اما پس از آن گزارشی در مورد توقف این موترها به نشر نرسیده است.
شورای ولایتی هرات از قاچاق مواشی به کشورهای همسایه انتقاد میکند. وکیل احمد کرخی، عضو شورای ولایتی هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید به ایران و پاکستان مواشی قاچاق میشود: «ارگان‌های کشفی و خصوصا امینت ملی باید جلو قاچاق مواشی را بگیرد. متأسفانه نرخ گوشت روزبه‌روز افزایش می‌یابد. اگر گوشت به کشور دیگری ارسال میشود باید قانونی و از طریق گمرک منتقل شود.»
او می‌گوید که چندین مورد بحث قاچاق مواشی به ایران را با مقام‌ها در میان گذاشته و با وصف وعده‌های مکرر، اما تا کنون کاری در این بخش صورت نگرفته است.
بر بنیاد آمار اتحادیه قصابان هرات چهار سال پیش تا 60 تُن گوشت مواشی روزانه به مصرف می‌رسید، اما حالا به‌دلیل قاچاق مواشی و بلندرفتن قیمت گوشت روزانه کمتر از 20 تُن گوشت در هرات مصرف میشود.
با افزایش سرسام‌آور قیمت گوشت گوسفند و بز در بازارهای هرات، افراد کم‌درآمد و فقیر جامعه گوشت استفاده نمی‌توانند.
غلام‌حیدر، یکی از شهروندان هرات می‌گوید گوشت قیمت شده و نمی‌تواند بخرد: «شش ماه میشود که گوشت گوسفند نخوردم.»
قیمت هر کیلو گوشت گوسفند در بازار هرات ۴۳۰ افغانی است. برای افراد کم‌درآمد جامعه، خریدن گوشت دشوار و در برخی مواقع غیرممکن است.
عبدالقیوم رحیمی، والی هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز قاچاق مواشی به کشور ایران را می‌پذیرد، اما بر جلوگیری از قاچاق تأکید میکند: «قاچاق مواشی جریان دارد، ما برای جلوگیری از قاچاق کار می‌کنیم. به ولسوالان و اداره‌های دولتی دستور داده شده که جلو قاچاق را بگیرند. قاچاق به‌گونه‌ی کامل متوقف نشده، اما ما کوشش داریم که کاملا بند شود.»
مواشی از ولایت‌های شمالی و غربی به هرات می‌آید و از این ولایت به کشور ایران به بهانه‌ی انتقال به ولایت‌های دیگر افغانستان قاچاق میشود.
تخریب علفچرها
کارشناس محیط زیست می‌گویند که محیط ولایت‌های هرات و بادغیس برای پرورش مواشی مساعد است و مالداران به‌گونه‌ی مستقیم برای احیا و نگهداری علفچرها می‌پردازند. اما قاچاق مواشی باعث تخریب علفچرها خواهد شد.
جاوید فضلی، استاد دانشگاه هرات به روزنامه اطلاعات می‌گوید که مالداران با قاچاق مواشی به دنبال بدیلی خواهند بود و بیش‌تر به پروش گاو روی خواهند آورد: «گاو ساحات علفچر را تخریب می کند. مالداران با دست‌کشیدن از پرورش گوسفند، دست از ایجاد ساحات سبز هم می‌کشند.»
او می‌افزاید که قاچاق مواشی باعث کوچ‌کردن مالداران به داخل شهرها خواهد شد.
کارشناسان محیط زیست می‌گویند که گوسفندان نژاد گدیک، عربی، بلوچی و هزار‌گی در ولایت‌های غربی به وفور یافت می‌شوند، چرا که محیط این ولایت برای پرورش مواشی مناسب است.
گوسفند نژاد عربی بیش‌تر به سمت ایران و پاکستان قاچاق میشود. این گوسفند گوشت زیادتر نسبت به دیگر نژادها دارد.
کُرک یا کشمیره‌ی بز افغانستان در سطح جهان شهرت زیادی دارد و قاچاق بز به کشورهای همسایه، تهدید برای اقتصاد کشور و دامداران تلقی میشود.
کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که با تمرکز بیش‌تر قاچاق‌بران مواشی به بز، حجم صادرات کُرک افغانستان را به‌شدت کاهش خواهد داد.
احمدسعید صدیقی، معاون سرمایه‌گذاری اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که کُرک افغانستان به‌لحاظ کیفیت در بازارهای جهانی فروش خوبی دارد.
او می‌افزاید که سالانه بیش از 300 تُن کُرک به کشورهای خارجی صادر میشود.
هزاران تن از باشندگان هرات در بخش جمع‌آوری و پروسس کُرک مشغول هستند و با کم‌شدن نسل بز به‌دلیل قاچاق، میزان بیکاری نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
هرچند افغانستان یک قسمت زیادی از نیازمندی گوشت مواشی بدون اتکا به کشورهای خارجی تأمین میکند، اما قاچاق مواشی به مقیاس کلان، دورنمای تیره و تار را رقم خواهد زد و افغانستان در آینده مجبور به واردات گوشت از کشورهای خارجی با بهای زیاد خواهد شد.