رییس جمهور باراک اوباما روز پنجشنبه اعلان کرد که حضور تعداد کنونی نیروهای امریکایی در افغانستان را تا سال 2017؛ فراتر از تاریخ تعیین شدهی قبلی برای خروج کامل نیروهای امریکایی قبل از پایان ریاست جمهوریاش در سال آینده، تمدید خواهد کرد.
طالبان افغانستان، شش ولایت دیگر و مرکزهای آنها را به تاخت و تاز تهدید میکنند و این یک یادآوری قوی تداوم شکنندگی کشور است که به نظر میرسد سرانجام اقای اوباما را متقاعد کرد ذهنیتاش را تغییر بدهد. ناتو با گفتن اینکه این حرکت ایالات متحده «راه را برای یک حضور پایدار» این پیمان «هموار میکند» و این پیمان در هفتههای آینده «تصمیمهای کلیدی» اتخاذ خواهد کرد، به آن پاسخ داد.
خبرها در مورد نیروها خوش است؛ اما در جنک افغانستان تغییر زیادی نخواهد آورد. آنچه که ارتش این کشور برای جلوگیری از تجمع نیروهای طالبان در بیرون از شهرهای کلان شدیداً به آن نیاز دارد، پشتیبانی هوایی ایالات متحده است. اگر طالبان بتوانند قبل از آغاز زمستان یک شهر کلان را به تصرف شان درآورند و در کنترل آنرا حفظ کنند، سراسر کشور و منطقه را بیم و وحشت خواهد گرفت.
ارتش افغانستان ثابت کرده است که میتواند بهتر از عراقیها بجنگد، هرچند تلفات سنگینی را متحمل شده است و بیش از 5000 تن از نیروهای امنیتی افغانستان در سال جاری کشته شدهاند. با این حال، بازپسگیری شهر شمالی واستراتژیک قندوز توسط ارتش، دو هفته زمان در بر گرفت؛ شهری که طالبان در اول ماه اکتوبر آنرا تصرف کرد. طالبان همچنان این شهر را در محاصره دارند و بخشهای زیادی از ولایت قندوز را که مرز حساس کشور با آسیای مرکزی است، اشغال کردهاند.
در طرح جدید، کاهش 9800 سرباز امریکایی در افغانستان به 5500 آموزش دهنده، مشاور و نیروهای ویژه در 2017 آغاز خواهد شد. از آغاز سال جاری تاکنون، هیچ سرباز امریکاییای در عملیاتهای جنگی دخیل نبوده است. امریکا استفادهی محدود از قوای هواییاش بر قندوز را، پس از آنکه در اوایل ماه جاری هواپیمایش به طور تصادفی شفاخانه داکتران بدون مرز را بمبارد کرد، کاهش داده است. بیست و دو تن، به شمول 12 کارمند داکتران بدون مرز و سه کودک، در این حمله کشته شدند و این سازمان عذرخواهی ایالات متحده را نپذیرفته و خواهان تحقیق بینالمللی شده است.
آقای اوباما مصمم بود تمام نیروهای امریکایی را قبل از پایان تصدیاش [به عنوان رییس جمهور امریکا] خارج کند؛ اما توسط ارتش، اعضای کانگرس و گروههای کارشناسی و رییس جمهور اشرف غنی تحت فشار قرار گرفت تا تعدادی از نیروهای ارتش را [در افغانستان] حفظ کند. تعدادی از کشورهای اروپایی، از جمله آلمان، گفتهاند که اگر نیروهای امریکایی برای حمایت و پشتیبانی هوایی از آنها در افغانستان باشند، آنها راضیاند به اعزام سربازان شان به عنوان بخشی از عملیات ناتو در افغانستان ادامه بدهند. حدود 7000 تن از نیروهای ناتو در حال حاضر در افغانستان حضور دارند و انتظار میرود حدود 4000 تا 5000 تن در کنار نیروهای امریکایی در افغانستان باقی بماند.
مقامهای ارشد افغانستان در هفته جاری به من گفتند که ارتش افغانستان به شدت به پشتیبانی هوایی پایدارتری برای جلوگیری از تجمع نیروهای طالبان در بیرون از شهرها نیاز دارد. افغانستان نیروی هوایی درست ندارد و بدون پشتیبانی هوایی غربی، ارتش این کشور توانایی تهاجمی اندکی خواهد داشت.
دیپلماتهای غربی میپذیرند که ایالات متحده آموزش نیروهای هوایی افغانستان را ناوقت آغاز کرد که قبل از 2018 کاملا عملیاتی نخواهد بود. علاوه برآن، کادر کوچکی از خلبانان باتجربه وجود دارند که توسط شورویها برای به پرواز درآوردن هلیکوپترهای مسلح در دهه 1980 آموزش دیده بودند و اگر در دسترس میبودند، میتوانستند باز هم این کار را بکنند. حکومت کابل آنقدر نیازمند شده است که مقامهای ارشد افغانستان از طریق کشورهای پیشین شوروی به دنبال نسل کهنه هلیکوپترهای روسیاند تا با پول نقد بخرند که این روند امریکاییها را آزرده میسازد. از آنجایی که تحریمها بر روسیه اعمال شدهاند، خریدن پرزهجات و هلیکوپترها مشکلتر شده است.
تعداد اندکی از خلبانان افغانی که جدیدا آموزش دیدهاند هلیکوپترهای اکتشافی MD-530 ساخت امریکا را که به هلیکوپترهای جنگی تبدیل شدهاند، پرواز میدهند؛ اما آنها کوچک و بسیار سبک اند و با تیررس بسیار کوتاه صرف دو مسلسل سنگین را حمل میکنند.
تهدیدات به دولت افغانستان بیشتر میشوند. مقامهای افغانستان به من گفتند که چندین ولایت و مرکزهای آنها در خطر اند. این ولایتها هلمند و ارزگان در جنوب، جاییکه مناطق روستایی عمدتا توسط طالبان کنترل میشود؛ فاریاب در شمال غرب و در مرز با ترکمنستان، بدخشان و ولایت کنر در شرق و هم مرز با پاکستان را شامل اند.
سازمان ملل متحد میگوید که از سال 2001 بدینسو ستیزهجویی بیش از هر زمانی گستردهتر شده است و در هفتههای اخیر کارمندانش را از چهار ولایت تخلیه کرده است. بسیاری از جادهها مسدود شدهاند و مردم زیادی در حالی بیجا شدهاند که نهادهای کمکی و ادارات حکومتی اندکی قادر به آنها توجه به آنهاست. نظر به آمار سازمان ملل متحد، حد اقل 120 هزار تن صرف از ولایت قندوز فرار کردهاند. با نزدیک شدن زمستان سخت افغانستان، انتظار میرود بحران بشردوستانه بدتر شود.
در 13 اکتوبر نیروهای افغانستان تهدید حدود 2000 طالب را که از چندین جهت به منظور تلاش برای تصرف شهر غزنی در جنوب کابل دورهم آمده بودند، دفع کردند و قبل از عقب راندن طالبان، جنگهای شدید جریان داشت. غزنی، این شهر باستانی چند قومی، در مسیر شاهراه کابل – قندهار واقع شده است که در حال حاضر برای سفر کردن بسیار خطرناک دانسته میشود. بسیاری نقاط غزنی در کنترل طالبان است.
ارتش افغانستان به طور عاجل به پشتیبانی هوایی ایالات متحده و ناتو نیاز دارد. این امر در بالابردن روحیه نیروهای مسلح این کشور کلیدی است. طالبان باید پیش از آغاز دوباره گفتوگوها میان آنها و حکومت، که در ماه جولای متوقف شد، از مناطق پرجمعیتِ کلان بیرون رانده شوند.