منبع: واشنگتن پست/ کتی گنون +
ترجمه: حمید مهدوی
همزمان با دستاوردهای اخیر شورشیان در میدان نبرد در افغانستان، حکومتی که با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند و سوءظن فزاینده نسبت به حسن نیت پاکستان در تسهیل گفت‌وگوها، چشم‌انداز آغاز گفت‌وگوهای صلح با طالبان به‌طور فزاینده‌ای تیره و تار است. حتا اگر پاکستان می‌خواست طرف‌های در حال جنگ را به میز گفت‌وگو بیاورد، از آن‌جایی که مناطق تحت کنترل طالبان در جنوب افغانستان گسترش یافته است و به آن‌ها مکان‌های زیادی را برای مخفی شدن در کشور خودشان فراهم می‌کند، قدرت نفوذ پاکستان به عنوان پناهگاه امن برای طالبان کاهش یافته است. طالبان در سال 2001 با تهاجم امریکا در افغانستان سرنگون شدند و از آن زمان تاکنون علیه حکومت کابل و نیروهای ناتو جنگیده‌اند. ستیزه‌جویی آن‌ها پس از پایان ماموریت جنگی امریکا و ناتو در سال 2014 افزایش یافته است.
به دنبال خروج نیروهای خارجی، نیروهای بی‌تجربه افغانستان که آموزش درست هم ندیده بودند، عمدتاً به تنهایی با شورشیان جنگیدند. وقتی طالبان سال گذشته تهاجم سالانه فصل گرم خود را راه‌اندازی کردند، کابل با اجرای عملیات نظامی کلان به این تهاجم پاسخ داد، اما طالبان مناطقی را تحت تصرف شان درآوردند.
شبکه تحلیل‌گران افغانستان که در کابل مستقر است، نتیجه‌گیری کرد که طالبان بهتر مسلح و سازماندهی شده‌اند و واحدهایی را که «به خوبی تجیهز شده‌اند و شبیه کماندوها در حرکت هستند» ایجاد کرده‌اند. در نتیجه، پاکستان، کشور همسایه [افغانستان] که مانند یک میانجی سنتی عمل کرده است، بخشی از قدرت نفوذش بر شورشیان را از دست داده است و دیگر اقتدار و نفوذ آوردن طالبان به مذاکرات را ندارد.
مایکل کوگلمن، عضو ارشد بخش آسیای جنوبی و جنوب شرقی در مرکز جهانی وودرو ویلسون برای پژوهش‌گران در امریکا، گفت: «نفوذ پاکستان بر طالبان از پناهگاه‌های امنی که این کشور در خاک خودش برای این گروه فراهم می‌کند، مشتق شده است». کوگلمن به اسوشتیدپرس گفت: «اکنون طالبان پناهگاه‌های جدید در افغانستان ایجاد می‌کنند و ممکن است آن‌ها نیاز چندانی به توجه به درخواست‌های حامی شان نداشته باشند.» «در واقع، اگر پاکستانی‌ها خواستی مطرح کنند، طالبان شاید به آن‌ها گوش ندهند و به جنگ ادامه بدهند».
یک گروه متشکل از چهار کشور که پاکستان، افغانستان، چین و امریکا را شامل بود، در اوایل سال جاری تلاش‌هایی را به راه انداخت تا از طریق گفت‌وگوها به جنگ طولانی افغانستان پایان بدهد. آن‌ها نقشه راه ساختند و وعده دادند گفت‌وگوها به زودی آغاز شود. نقش پاکستان در آوردن طالبان به میز مذاکره کلیدی پنداشته می‌شد. اما طالبان بیانیه‌ای صادر کردند و گفتند که در گفت‌وگوها شرکت نخواهند کرد و ملا اختر منصور، رهبر جدید آن‌ها، ادعا کرد که طالبان پیروز می‌شوند و «نظر به هر زمان دیگری وضع بهتر دارند».
در عین زمان، تعهد اسلام‌آباد به پیشبرد امور تحت بررسی قرار گرفت، به ویژه پس از آن که گزارش‌هایی در هفته جاری نشر شد که ملا محمد رسول، رهبر جناح جدا شده‌ی طالبان، در پاکستان دستگیر شده است. در حالی که اسلام‌آباد دستگیری رسول را نپذیرفته است، یک مقام استخباراتی پاکستان که نخواست نامش فاش شود و دو چهره ارشد طالبان به اسوشتیدپرس گفتند که او توسط مقام‌های پاکستانی بازداشت شده است – حادثه‌ای که پس از آن رخ داد که او به صحبت مستقیم با حکومت کابل تمایل نشان داد. طالبان نیز خواستند نام شان فاش نشود، چون آن‌ها نمی‌خواستند مورد توجه مقام‌های پاکستان واقع شوند.
اگر این گزارش‌ها تایید شود، برداشتی را تقویت خواهند کرد که پاکستان تمایلی به اعمال فشار بر طالبان برای شرکت در گفت‌وگوها ندارد. این اولین باری نخواهد بود که پاکستان یک رهبر طالبان را که تلاش کرده است با کابل مستقیماً گفت‌وگو کند، بازداشت می‌کند. در سال 2010، اسلام‌آباد عبدالغنی برادر را پس از آن دستگیر کرد که گزارش‌هایی مبنی بر تلاش او در گفت‌وگو با حامد کرزی، رییس جمهور آن‌زمان افغانستان، به نشر رسید.
نظر به گفته این دو مقام طالبان، منصور به فرماندهانش که هنوز در پناهگاه‌های امن در پاکستان به سر می‌برند، دستور داده است که اگر در برابر فشار اسلام‌آباد مقاومت نمی‌توانند به افغانستان بروند. منصور پس از آن رهبر طالبان شد که شورشیان در تابستان سال گذشته اعلام کردند که ملا محمد عمر، بنیان‌گذار این گروه دو سال قبل مرده است. باوجود پیشرفت‌هایی در میدان نبرد، منصور نیز باید با شکاف‌ها و جنگ‌های داخلی و هم‌چنین شاخه رو به رشد دولت اسلامی در افغانستان، مقابله می‌کرد. احتمالاً این‌ها او را به متحد ساختن پیروانش علیه کابل بیشتر وادار می‌سازد تا شرکت در هرگونه گفت‌وگوهای صلح.
برخی از ناظران نیز در مورد آن‌چه که کابل می‌تواند در گفت‌وگوها انجام بدهد، ابراز تردید کرده‌اند. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در داخل کشور با مشکلات فراوان مواجه است – از رشد طالبان، اقتصاد در حال انقباض و اختلافات سیاسی گرفته تا نیاز شدید به ادامه کمک‌های جامعه جهانی پس از خروج نیروهای جنگی ناتو [از افغانستان].
اناتول لیون، استاد دانشگاه جورج تاون در قطر که از نزدیک در تلاش‌های آوردن طرف‌های درگیر جنگ در افغانستان به میز مذاکره دخیل است، گفت که در سفرهای اخیرش به کابل از [دیدن] سیستم «فلج» تقسیم قدرت میان غنی و عبدالله عبدالله شگفت زده شده است. تلاش اخیر غنی در زمینه توافق بر سر تشریک معلومات استخباراتی با پاکستان با مخالفت عبدالله مواجه شد. لیون که در مورد پاکستان کتابی نیز نوشته است، گفت: «به نظر من آن‌چه که کابل می‌تواند پیشکش کند … بسیار بسیار کم‌تر از توافقی است که طالبان می‌خواهند». سرتاج عزیز، مشاور امور خارجه پاکستان، به اسوشتیدپرس گفت که اسلام‌آباد تلاش دارد رهبران طالبان را که در پاکستان هستند، متقاعد سازد به گفت‌وگوهای صلح بپیوندند. او هم چنان اذعان کرد که تعدادی از چهره‌های کلیدی طالبان افغانستان در پاکستان زندگی می‌کنند و این‌جا مراقبت‌های صحی دریافت می‌کنند. عزیز گفت: «آن‌ها در سراسر کشور پراکنده شده‌اند. نمی‌گویم که ما از آن‌ها میزبانی می‌کنیم. آن‌ها برای حد اقل 35 سال در حال رفت و آمد بوده‌اند.» «تمام حرف من این است که ما بیشترین تلاش را به خرچ می‌دهیم تا آن‌ها را به گفت‌وگو متقاعد بسازیم».
امیر رنا، از انستیتوت مطالعات صلح پاکستان در اسلام‌آباد می‌گوید پاکستان که اکثریت مسایل سیاست خارجی را از منشور روابط متزلزلش با هند، این همسایه و رقیب کلان هسته‌ای‌اش، می‌بیند در مورد نفوذ رو به رشد هند در افغانستان، به ویژه در زمینه دفاعی ابراز نگرانی کرده است. رنا گفت که پاکستان نخست و پیش‌تر از همه چیز روند صلحی را می‌خواهد که در آن به نگرانی‌هایش پاسخ داده شود. حتا اگر روند صلح موفقیت آمیز باشد، پرسش‌ها در مورد این که روند صلح چه را می‌تواند به انجام برساند، می‌مانند. کوگلمن گفت: «هیچ گونه تقسیم قدرت میان حکومت افغانستان و طالبان افغانستان را تصور کرده نمی‌توانم».