فرانسوا ریشیهِ، سفیر فرانسه در افغانستان
به دعوت رییس‌جمهور فرانسه و ولیعهد امارات متحده‌ی عربی، نشست بین‌المللی در هماهنگی با سازمان جهانی یونسکو به تاریخ دوم و سوم ماه دسامبر روی موضوع محافظت از میراث‌های تاریخی کشورهای درگیر جنگ که در معرض خطر قرار دارند برگزار گردید. افغانستان در این نشست به دو دلیل جایگاه ویژه‌یی داشت؛ نخست به‌دلیل داشتن میراث‌های باستانی ارزشمند و دوم به‌خاطر حملات مکرر که بالای این میراث‌ها در دهه‌های اخیر صورت گرفته و آن‌ها را به‌شدت در معرض خطر قرار داده است.
تخریبات اخیر آثار باستانی توسط گروه‌های تروریستی در سوریه، عراق و مالی اهمیت محافظت از میراث‌های تاریخی را به جهانیان، تک‌تک کشورها و بالاتر از همه برای بشریت گوشزد می‌کند. چنانچه یک ملت با آگاهی از داشته‌های تاریخی خویش شکل گرفته و متحد شده است، بناءً این به معنای مطالعه‌ی میراث به‌یادگارمانده‌ی نسل‌هایی است که از هزاران سال بدین‌سو تا کنون زیسته‌اند و در کنار میراث‌های تاریخی مستندات تصویری نیز از آن‌ها به‌یادگار مانده است. بحث حفاظت از میراث‌های به‌جامانده‌ی تاریخی تنها به نخبگان جامعه ارتباط ندارد، بلکه پاسداری از میراث تاریخی ملی به فرد-فرد شهروندان یک جامعه حتا به فقیرترین عضو آن نیز ربط می‌گیرد، زیرا میراث‌های تاریخی شکل‌دهنده‌ی هویت، آینده‌ی فرهنگی و حتا در بسیاری موارد سبب استقرار صلح میان اجزای یک ملت شده است.
با این‌حال، سال‌های طولانی اشغال، جنگ‌های داخلی و تروریسم در افغانستان آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه میراث‌های تاریخی کشور کرده است. در این میان به گونه‌ی مثال می‌توان از غارت گنجینه‌های تاریخی موزیم ملی کابل، تخریب بودای بامیان، ارگ هرات و شمار دیگر از آبدات تاریخی در بخش‌های دیگر کشور چه از دوره‌های قبل از اسلام و چه دوره‌ی اسلامی نام برد که در مواردی براساس جهالت نابود شده و به یغما رفتند.
در این میان اقدامات و تلاش‌های استثنایی و شجاعانه‌یی برای حفظ و مرمت میراث‌های باستانی نیز صورت گرفته است. به گونه‌ی مثال شریک ساختن تجربیات در قسمت حفظ و نگهداشت این میراث‌ها که بسیار ارزشمند میباشد و همان ارزش بازسازی میراث‌های تاریخی را داشته‌اند که به‌عنوان نمونه می‌توان از هماهنگی با بنیاد آقاخان در راستای مرمت و بازسازی آبدات تاریخی نام گرفت. همچنان اقدام اخیر در قسمت بازسازی قصر دارالامان که یکی از بناهای تاریخی کشور میباشد و بازسازی آن زیر نظر وزارت شهرسازی آغاز گردیده است نام برد.
این نکته را نباد فراموش کرد که امروزه تخریب آثار باستانی همانند گذشته نتیجه‌ی جنگ‌ها نیست؛ جنگ‌هایی که به گونه‌ی مثال افغانستان با بریتانیا در قرن 19 میلادی و همچنان برضد شوروی در قرن 20 میلادی تجربه کرد و سبب گردید به آثار تاریخی این کشور آسیب‌های زیادی وارد گردد. در حال حاضر این گروه‌های تروریستی‌اند که میراث‌های فرهنگی را تهدید می‌کنند. آن‌ها می‌خواهند با تخریب آثار باستانی، تاریخ بشریت را نابود کنند و به اهداف آخرالزمانی خود برسند و همچنان یک تاریخ تحریف شده را برجای بگذارند. این گروه‌ها اما تنها میراث‌های باستانی را تخریب نمی‌کنند؛ آن‌ها در همدستی با شبکه‌های مافیایی دیگر دست به قاچاق آثار تاریخی از طریق کشورهای همسایه می‌زنند که در نتیجه این آثار از بازارهای هنری بین‌المللی سر بیرون می‌آورند. این گروه‌ها این گنجینه‌های تاریخی را می‌فروشند تا از این‌طریق عملیات‌های تروریستی خویش را حمایت مالی کنند. این رویکرد شبیه عملی است که این گروه‌ها در ساحات تحت کنترل‌شان در مورد منابع طبیعی انجام می‌دهند.
در کنفرانس ابوظبی نمایندگان کشورهای مختلف به‌تاریخ دوم و سوم ماه دسامبر از سراسر جهان گردهم آمدند. آن‌ها تلاش کردند چشم‌انداز مشترکی را در مورد این‌که چگونه می‌توان از تخریب میراث‌های تاریخی جلوگیری کرد با یک دیگر شریک ساختند؛ چشم‌اندازی که حاوی راهکاری مبنی بر مراقبت از میراث‌های تاریخی در زمان صلح بود، و این طرح را که چگونه در زمان جنگ و بی‌ثباتی به مراقبت از این آثار بپردازند و در آینده نیز از آن‌ها محافظت کنند در برمی‌گرفت. علاوه بر این در این نشست این نمایندگان چشم‌اندازهای را جست‌وجو کردند که چگونگی محافظت و بازسازی از ساحات تاریخی را به بررسی می‌گیرد. چنانچه این روش در آینده نیز ادامه پیدا کند که برگزاری گفتمان‌ها در این مورد را نیز در بر داشته باشند. در نتیجه، این گفت‌وگوها باید همکاری بخش‌های خصوصی و بسیج افکار و دیدگاه‌های عمومی را در قبال داشته باشند.
دو پیشنهاد روی میز قرار داشت
نخست ایجاد یک بنیاد مالی بین‌المللی که بتواند همبستگی و انسجام جهانی را در راستای نجات و حفاظت از آثار و مناطقی که در معرض خطر قرار دارند و همچنین احیای این آبدات در صورتی‌که در گذشته خساره دیده باشند مساعد نماید. همچنان بنیاد متذکره می‌تواند به افراد مسلکی از بهر مرمت دوباره‌ی میراث‌های تاریخی آموزش دهد و سبب بسیج بخش‌های خصوصی و عامه گردد.
از سوی دیگر به‌وجود آوردن یک شبکه‌ی بین‌المللی از کشورها که بتواند اماکن امن را برای محافظت از گنجینه‌های در معرض خطر فراهم سازند: هدف از ایجاد این شبکه، آماده‌گی‌های پیشگیرانه، تنظیم و انتقال آثار به کشورهای امن میباشد. قدم بعدی فراهم کردن شرایط برای نگهدای و سرانجام بازگشت این آثار به کشورهای اصلی خواهد بود. بدین‌منظور کشور فرانسه در شهر لیون در شمال این کشور و در نمایندگی موزیم لوور مکان مطمئنی را برای نگهداری از این آثار پیشنهاد نمود.
هیات باستان‌شناسی فرانسه (DAFA) در حال حاضر با دولت افغانستان روی برنامه‌یی مبنی بر ترسیم نقشه‌ی دیجیتالی از ساحات باستانی افغانستان کار می‌کند که این اقدام با ابتکار رییس‌جمهور افغانستان محمد اشرف غنی روی دست گرفته شده است. این نقشه‌ی دیجیتالی از ساحات باستانی افغانستان در نوع خود بی‌نظیر بوده و در حفاظت از ساحات متذکره سهم ارزنده‌یی خواهد داشت.
فرانسه آرزومند است که در هماهنگی نزدیک با همکاران افغان خود برای موفقیت این برنامه و فراتر از این موضوع محافظت از میراث تاریخی هزار ساله و معاصر افغانستان کار نماید. در پایان حمایت و پشتیبانی مردم و نخبگان افغانستان در این راستا یک امر مهم و بنیادی پنداشته می‌شود، زیرا میراث تاریخی به‌یادگارمانده مربوط مردم افغانستان می‌شود؛ همچنین این مربوط به سیستم آموزشی افغانستان است تا مردم را از اهمیت و ارزش این موضوع آگاه ساخته و آن را برای نسل‌های جدید انتقال دهد.